گزارش ایکنا از چهاردهمین همایش حامیان نسخ خطی

به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا)، مراسم اختتامیه چهاردهمین همایش حامیان نسخ خطی شب گذشته، 8 دی‌ماه، با حضور علی جنتی، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، حجت‌الاسلام والمسلمین علی یونسی، دستیار رئیس جمهور در امور اقلیت‌ها، حجت‌الاسلام والمسلمین محمدرضا حشمتی، معاون قرآن و عترت وزیر ارشاد، سیدعباس صالحی، معاون فرهنگی وزیر ارشاد و احمد مسجدجامعی، عضو شورای اسلامی شهر تهران در مرکز همایش‌های کتابخانه ملی برگزار شد.

وزیر ارشاد در این همایش گفت: پس از شناخت صحیح، اصیل و آگاهانه است که می‌توانیم به بازاندیشی و تحلیل در سنت گذشته بنشینیم، محاسن آن را تقویت کنیم و همچون چراغی فرا راه آیندگان قرار دهیم و از ضعف‌ها و کاستی‌ها درس بیاموزیم.

وی افزود: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی از همین منظر به حلقه‌های به هم پیوسته حفظ و نگهداری، مرمت و تصویربرداری، تصحیح، تحقیق و نشر متون ویراسته و چاپ‌های عکسی نسخه‌های خطی به عنوان گام‌هایی فرهنگ‌ساز و تمدن‌آفرین می‌نگرد و تلاش عالمانه همه دانشوران، محققان و استادان این عرصه‌ها را به عنوان فعالیت‌های فرهنگی بنیادین که دشوار و زمان‌بر اما ضروری و اساس بسیاری از تحقیقات بعدی است، قدر می‌نهد و حمایت از آنها را وظیفه خود می‌داند.

وی ادامه داد: همایش حامیان نسخ خطی از آن‌رو که عهده‌‌دار بزرگداشت و تجلیل و مهم‌تر از آن معرفی حوزه‌های گوناگون این عرصه به جامعه است، قطعاً گامی مفید و مثمرثمر در این زمینه خواهد بود.

جنتی تصریح کرد: آیین حامیان نسخ خطی در سال جاری به طور خاص مزین به نام محقق پرتلاش، کتاب‌شناس خبیر و دانشمند و دلبسته، فرهنگ و تمدن اسلام و ایران مرحوم حجت الاسلام والمسلمین حاج شیخ عزیزالله عطاردی است. بزرگ‌مردی که به شوق علم و دانش، در حوزه‌های متعدد نسخه‌های خطی از شناسایی و تصویربرداری در کشورهای دور و نزدیک گرفته تا بازخوانی و تصحیح و تحقیق آنها یک تنه اما استوار و راسخ قدم‌های استواری برداشت.

وی گفت: علاوه بر این کوشش‌های ارجمند در زمینه نسخه‌های خطی و تتبع در متون گذشته،‌ او در راه بازشناسی هویت گذشته ایران و به ویژه ناحیه خراسان منطقه به منطقه، شهر به شهر و روستا به روستای خراسان بزرگ را درنوردید تا بتواند با درک درستی تاریخی از جغرافیای فرهنگی ایران‌زمین برای نسل بعدی، چراغی در راه شناخت تمدن افتخارآفرین گذشته برافروزد.

وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی یادآور شد: وزارت ارشاد آمادگی ارائه کمک‌های مادی و معنوی به انجمن‌های فرهنگی را دارد؛ چرا که این انجمن‌ها برخلاف گذشته به راحتی می‌توانند به ثبت برسند و تا جایی که اعتبارات ارشاد اجازه می‌دهد، از این انجمن‌ها حمایت خواهیم کرد.

وی در ادامه عنوان کرد: پیشنهاد می‌کنم مجمعی از کتابشناسان نسخ خطی تشکیل شود و همه نسخه‌های موجود در کتابخانه‌ها جمع‌آوری شود و کتابخانه‌هایی که در دنیای اسلام است، با جمع‌آوری نسخ خطی آنها، همه را به یکدیگر مرتبط کنیم و مجموعه پرافتخاری تشکیل دهیم.

علی یونسی: قرائت منفی و مثبت در حمایت از نسخ خطی

حجت‌الاسلام والمسلمین علی یونسی، دستیار رئیس جمهور در امور اقلیت‌ها در ادامه این همایش به ایراد سخن پرداخت و گفت: میراث مکتوب مانند هر میراث دیگری ارزشمند است، اما میراث فرهنگی به دلیل اینکه گویاست و از میراثهای دیگر حکایت می‌کند، به شدت مورد توجه و اهمیت است.

وی افزود: ما میراث‌دار فرهنگ بزرگ اسلامی – ایرانی هستیم و همه ایران، چه ایران امروز و چه ایرانی فرهنگی و تاریخی سراسر پر از آثار تاریخی است که همه آنها گوشه‌ای از هویت ملی و دینی ما را بیان می‌کنند.

یونسی ادامه داد: ارزش‌گذاری و حمایت از نسخ خطی با دو قرائت مورد توجه است، یکی قرائت منفی است که اگر توجه به میراث به این منظور باشد که ما را به گذشته ببرد و ما را در گذشته نگه دارد، خوب نیست. در حالی که متأسفانه بسیاری از مردم در گذشته و یا در آینده زندگی می‌کنند. گذشته را باید دید و دریافت. یعنی بار دیگر باید شاهد تمدن‌آفرینی ملت ایران باشیم و میراث گذشته را، سرمایه خلق تمدن جدیدی قرار دهیم.

مسجد‌جامعی: تهیه فهرست مشترک نسخ خطی جهان اسلام

احمد مسجد‌جامعی، عضو شورای اسلامی شهر تهران نیز در این همایش گفت: علاوه بر شبه قاره هند و آسیای مرکزی، بخش عظیمی از دستاوردهای فرهنگی ما در عراق است و باید اقدامات اساسی در این زمینه انجام شود تا این نسخ یا به ایران برگردد و یا در نگهداری و حفظ آنها تلاش کنیم.

وی افزود: می‌توانیم فهرست مشترکی از نسخ خطی جهان اسلامی و ایران را تهیه کنیم و در اختیار پژوهشگران و محققان قرار دهیم و از سوی دیگر نسل‌های آینده با این میراث ارزشمند آشنا شوند.

صالحی‌امیری: وجود یک و نیم میلیون نسخه در خارج کشور

سیدرضا صالحی‌امیری، رئیس سازمان اسناد و کتابخانه ملی نیز در این همایش با اشاره به هشت برنامه اساسی کتابخانه ملی بیان کرد: یکی از این برنامه‌ها توسعه و حفاظت از نسخ خطی است. ما برنامه گسترده‌ای داریم تا به ظرفیت‌های منابع عظیم نسخ فارسی و عربی مربوط به ایران در داخل و خارج از کشور دسترسی پیدا کنیم و در حال حاضر نزدیک به یک میلیون نسخ در شبه قاره هند و نیم میلیون در آسیاس میانه و در خانه‌های مردم و برخی نیز در گونی‌ها هستند و در شرایط بسیار بد نگهداری می‌شوند؛ در حالی که تعداد نسخه‌های موجود در ایران بسیار اندک است و 38 هزار نسخه خطی در کتابخانه ملی را شامل می‌شود.

رئیس سازمان اسناد و کتابخانه ملی با بیان اینکه نسخ خطی میراث شرافت، هویت، اخلاق و فرهنگ این ملت است و اگر بخواهیم از گذشته سخن بگوییم باید از این میراث بگوییم، عنوان کرد: کتابخانه ملی آمادگی دارد، همه نشست‌های فرهنگی در حوزه‌های گوناگون را برگزار کند تا قدمی در راستای هویت فرهنگی و دینی بردارد.

حبیبی: همایش حامیان نسخ خطی دوسالانه شود

نجفقلی حبیبی، دبیر علمی همایش حامیان نسخ خطی یشنهاد دو سالانه شدن این همایش را مطرح کرد و گفت: با توجه به اینکه کار بر روی نسخ خطی طولانی است، از این رو بهتر است این همایش دو سال یک بار برگزار شود و کار با عجله و شتاب انجام نشود و آثار ارزشمندی در این مزینه تولید شده و سپس بررسی شوند.

وی ادامه داد: این همایش برکات فراوانی دارد و یکی از برکات آن تشویق جوانان برای ورود به حوزه نسخ خطی است. هر چند کار نسخ خطی مشکل است، اما بیشتر جوانان رغبت زیادی برای این کار دارند.

احمدی‌ابهری: آیین حامیان نسخ خطی منحصر به یک روز نشود

حجت‌الاسلام والمسلمین سیدمحمدعلی احمدی‌ابهری، بنیانگذار همایش حامیان نسخ خطی گفت: ما باید یک دبیرخانه دائمی داشته باشیم و کارهای مهم رصد شود تا انباشته نشوند و در طول سال اقدامات مربوط به نسخ خطی انجام شود.

وی افزود: آیین حامیان نسخ خطی نباید منحصر به یک روز شود و کسانی که در سال‌ها و دوره‌های گذشته تجلیل شدند، از آنها نیز یادی شود تا به دست فراموشی سپرده نشوند.

احمدی‌ابهری تصریح کرد: این انجمن‌ها با هم می‌توانند اتحادیه نسخ خطی ایران را تشکیل دهند و حمایت‌‌هایی نه چندان فوق‌العاده از آن انجام شود تا بحث نسخ خطی بیش از پیش شکوفا شود.

قرائت پیام آیت‌الله هاشمی‌رفسنجانی

در بخش دیگری از این همایش، پیام آیت‌الله هاشمی‌رفسنجانی، رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام به همایش حامیان نسخ خطی توسط فرزندش، یاسر هاشمی قرائت شد. که در بخشی از این پیام آمده است: درک ضرورتِ پرداختن به نسخه‌های خطی بر اهل علم پوشیده نیست، اما چگونگی پاسخ به این نیاز است که می‌تواند برای نسل امروز و فردا مفید واقع شود. نگاه همه‌جانبه و کلان‌نگر به این عرصه و فرا رفتن از رسوم پوسیده و کنار زدن سیاست‌های سخت‌گیرانه در ارائه تصویر نسخه‌ها به پژوهشگران و بهره‌گیری از فناوری‌های نوین در اطلاع‌رسانیِ این عرصه، می‌تواند آینده درخشانی را به علاقمندان عرصه متون نوید بدهد.

تجلیل از 55 برگزیده و شایسته تقدیر

پایان‌بخش این همایش تجلیل از 55 برگزیده و شایسته تقدیر در 18 محور بود که از آنها با اهدای لوح و جوایزی تجلیل و قدردانی شد.

دبیرخانه چهاردهمین دوره آیین بزرگداشت حامیان نسخ خطی کارجمع‌آوری آثار را از خردادماه 1393 آغاز کرد و گردآوری 300 عنوان کتاب(که مطابق فیپا یا شناسنامه کتاب در سال 1392 منتشرشده بودند)، 328 عنوان مقاله و 23 عنوان پایان‌نامه و همچنین شناسایی سایت‌های مرتبط، مجموعه‌داران، اهداگران و مؤسسات فعال در حوزه چاپ و نشر کتب خطی، منابع تهیه شده به دوصورت دریافت از مراکز و ناشران و دریافت از مخازن اطلاع‌رسانی، نشریات و پایان‌نامه‌های سازمان ماحصل کار این دبیرخانه در این دوره از آیین بزرگداشت حامیان نسخ خطی بود.