دیوارنگاری‌ شهرها شلخته است/ دوسالانه دیوارنگاری باید با جریان فرهنگی جامعه همسو باشد

عبدالحمید قدیریان، هنرمند نقاش، در گفت‌و‌گو با خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) گفت: پیش از اظهار نظر در مورد جریانی به عنوان دوسالانه ملی دیوارنگاری شهری که سومین دوره آن در شرف برگزاری است، باید بگویم که جزء نخستین کسانی هستم که سال 62 و در کوران جنگ تحمیلی روی دیوار 40 متری یک ساختمان، مفاهیم دفاع مقدس را تصویر کردم.
وی ادامه داد: با وجود آنکه هیچ اطلاعی از نحوه برگزاری سومین دوسالانه ملی دیوارنگاری شهری ندارم و در مورد اهداف آن هم نمی‌توانم اظهار نظر کنم، اما به شکل کلی باید بگویم که نقاشی دیواری و یا دیوارنگاری یکی از مظاهر فرهنگی جامعه است که می‌‎تواند در انتقال پیام و شکل‌گیری یک فضای فرهنگی در جامعه و در مواجهه با هزاران مردمی که در روز با آن برخورد دارند، نقش اساسی و تعیین‌کننده‌ای داشته باشد.
دیوارنگاری در ابتدا برای تهییج مردم و برانگیختن حس سلحشوری در کوران جنگ بود
قدیریان تصریح کرد: روزگاری پیش از این، فضای شهری و تزئینات بصری آن در جهت تهییج مردم، برانگیختن حس سلحشوری آنها با توجه به اتفاقاتی بود که شاهدش بودیم و مدیران فرهنگی خود را مکلف می‌دانستند که در حد وسع خود و تفکر جاری در جامعه، فضای شهری را به صحنه‌ای برای یادآوری ارزش‌ها تبدیل کنند. بعدها که از جنگ فاصله گرفتیم، مبحث دیگری که مطرح شد، رفاه اجتماعی بود و به تبع آن این ظرفیت در جامعه پدید آمد که همه مظاهر ناگوار و حتی خوشایند جنگ تحمیلی را فراموش کند؛ نوعی تفکر فلسفی و ایدئولوژیک در جامعه حکمفرما شد و به ناگاه فضای شهری و تزئینات آن دگرگون شد.
طراح صحنه و لباس مجموعه تلویزیونی «مریم مقدس(س)» در ادامه گفت: در شرایط فعلی مسئولان با ترتیب دادن برنامه‌هایی همچون دوسالانه دیوارنگاری به این امر مصر هستند که دومرتبه از این ظرفیت برای احیای تفکر ارزشی و دینی حاکم بر جامعه دیروز استفاده کنند؛ تحقق این امر نیاز به حرکت براساس یک تفکر و اندیشه عمیق دارد و نمی‌توان بدون برنامه و به شکل مقطعی تنها به صرف خلق چند اثر نقاشی این ادعا را داشت که هدف متعالی از دوسالانه دیوارنگاری و سایر اقدامات مشابه محقق شده است.
دوسالانه دیوارنگاری با جریان فرهنگی و آرمان‌های جامعه همسو باشد
وی با تأکید بر اینکه فضای شهری تهران هم از نظر معماری و هم تزئینات و مبلمان شهری دچار یک شلوغی و شلختگی فرهنگی است گفت: اگر قرار باشد برگزاری دوسالانه دیوارنگاری به شکل مجرد و مستقل تنها به اهداف و آرمان‌هایی که خود تصور می‌کند مورد نیاز جامعه برای بازگشت به راه و مسیر تعالی جامعه است اقدام کند، نتیجه آن خواهد شد که با موجی از دیوارنگاری‌های شلخته روبرو شویم که اکنون بر بسیاری از دیوارهای شهری نقش بسته است؛ بدون آنکه هر کدام هدفی را دنبال کنند و در امتداد هم منظور خاصی که فرهنگ حاکم بر جامعه است را تبیین کنند؛ موردی که باید حتماً در جریان این دوسالانه و سایر اقدامات مشابه مورد آسیب‌شناسی قرار گیرد.
دستیار مدیر هنری فیلم سینمایی «محمد(ص)» افزود: حرکت در مسیر خاص و از پیش مطالعه و تعیین‌شده باید بیش از پیش مورد توجه مدیران فرهنگی ما در برگزاری رویدادهایی همچون دوسالانه دیوارنگاری شهری قرار گیرد؛ به طور مثال وقتی سند چشم‌انداز ایران 1404 تدوین می‌شود و در آن از روابط بین‌الملل تا مبانی اقتصادی حرف به میان می‌آید اما چشم‌انداز فرهنگی و هنری مورد غفلت قرار می‌گیرد، باید مسئولان تلاش خود را در راستای تحقق مبانی فرهنگی و هنری جامعه نیز به خرج دهند تا براین اساس رویدادهایی همچون دوسالانه دیوارنگاری نیز دارای سمت و سو و جهت خاص و هدفمندی شود.
مشکل ما جهت‌دهی و هدفمندسازی فرهنگی است
وی به بیانات مقام معظم رهبری در زمینه فرهنگ که در نامگذاری شعار سال به آن پرداختند، اشاره کرد و گفت: معظم‌له در پیام نوروزی خود ابزار نگرانی از این موضوع کردند که مشکل فرهنگی ما عدم وجود یک جهت‌دهی فرهنگی و هدفمندسازی مجموعه اقداماتی است که برای تحقق آن فرهنگ اجتماعی نیاز داریم که موجب شده است هر نهاد و سازمان و یا هر فردی از جامعه آنچه را که تصور می‌کند به صلاح است، انجام دهد.
قدیریان در باب این موضوع که چرا سازمان زیباسازی شهر تهران که مسئولیتی در حیطه فضای شهری پایخت را دارد، اقدام به برگزاری دوسالانه دیوارنگاری آن هم در سطح ملی می‌کند، گفت: متأسفانه ما از یک بیماری فرهنگی رنج می‌بریم و آن این است که سعی می‌کنیم به جای انجام وظایفمان در حوزه فرهنگی و هنری به دنبال کاری باشیم که پیش از این کسی اقدام به آن نکرده است و ما برای نخستین‌بار نام خود را مبدع و برگزارکننده آن به ثبت برسانیم. چنین حرکت‌هایی صرفنظر از اینکه تداوم پیدا نخواهند کرد، بیشتر از اینکه هدف‌‌انگیز و بابرنامه باشند، اصطلاحاً جالب‌انگیزند و مثلاً چند صباحی، هیجان مخاطبان را برانگیخته و تحسین مقطعی مسئولان را موجب می‌شوند؛ در حالی که در این مقطع از زمان، کشور نیاز به اقداماتی بابرنامه و هدفدار در حوزه فرهنگ و هنر دارد.
وی در پایان در پاسخ به این پرسش ایکنا که انتخاب موضوعاتی همچون آیات قرآن، وقایع انقلاب اسلامی و پرداختن به شهدا و فرهنگ ایثار تا چه حد می‌تواند دوسالانه دیوارنگاری را در جهت تحقق اهداق متعالی جامعه موفق کند، گفت: پرداختن به این مسائل بیشتر از اینکه مسائل و معضلات فرهنگی را که امروز جامعه ما مبتلا به آن است علاج کند، در حقیقت مشروعیت‌بخشی به اقدامی است که سازمان و نهادی خود را ملزم به برگزاری آن دانسته‌اند؛ حال آنکه شاید اقدام به برگزاری آن از حیطه وظایف نهاد مربوطه خارج باشد.