«شرح شوق»؛ تنها اثر ادبی برگزیده جایزه کتاب سال

به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا)، کتاب «شرح شوق» تنها اثر برگزیده سی‌ودومین جایزه کتاب سال جمهوری اسلامی ایران در بخش ادبیات است که در پنج مجلد سامان یافته. این اثر شرح اشعار لسان‌الغیب حافظ شیرازی است. مؤلف در پیشگفتار کتاب اشاره می‌کند که این دفتر به هیچ وجه از شمار شروح گذشته یا شروح کمابیش سنتی نبوده و دلایل زیر را در این زمینه برمی‌شمارد:

* شرح لغوی و دستوری نیست، اگر چه از حیث امور لغوی، دستوری یا زبانی نیز شاید بتوان آن را کمابیش دقیق‌تر از این سنخ شروح آورد.

* شرح بر پایه ساده‌‍سازی معنایی نیست؛ چون نگارنده اعتقادی به این کار ندارد، بلکه با تجزیه و تحلیل هر شعر اعم از کل شعر و یکایک ابیات و آحاد آن سر و کار دارد.

* این دفتر شرحی است بر پایه تجزیه و تحلیل ساختار هر شعر و بررسی پیوندهای اجزای شعر از ساختار معنایی و مضمونی ابیات گرفته تا عناصر بیانی همچون تشبیهات، استعارات، نمادها و به طور کلی تصاویر و بن‌مایه‌ها و نیز صنایع، زبان و ....

* شرح حاضر را می‌توان شرح و تفسیر شعر حافظ یا شعر پارسی دانست؛ در درجه اول با اشعار خود او و آن گاه همه متون مهم پهنه سخن پارسی.

* تفاوت مهمی که قطعاً گفتنی است، در مورد متن مبناست. هر یک از شروح و تفاسیر معمولاً با اتکا و اعتقاد به یک متن و طبع خاص از دیوان حافظ تدوین یافته، اما در این شرح نگارنده هر موردی که طبع خانلری را در شرح، توضیح و تجلیل وافی به مقصود نیافته است، از طبع قزوینی استفاده کرده و هر دو را مبنا قرار داده است.

* مجلد نخست این کتاب شامل بخش‌های موضوعی درباره شخص و شعر حافظ و به منزله مقدمه و مدخل یا پیش نیازی برای ورود به شرح و تحلیل اشعار است. گذشته از بحث‌های اولیه و بنیادین درباره شخص و شعر حافظ، مباحثی در رابطه با هنجارهای مهم و اصلی غزل پارسی که بی‌گمان مهم‌ترین تأثیرات را بر کل این نوع شعر و از جمله غزل حافظ گذارده‌اند و نیز گفتارهایی درباره مهم‌ترین عناصر شعر او از جمله نمادهای محوری و پرکاربردی چون می، مستی، ساقی، مطرب، نمادهای مغانه، فرقه‌ها و گروه‌ها و گرایش‌ها مثل زاهد، شیخ، صوفی، قلندر، ملامتی و رند آمده است. همچنین بحث‌هایی گسترده درباره بیان، نمادگرایی، در شعر به ویژه غزل حافظ و آنگاه گفتارها و جستارهایی درباره ساختار غزل پارسی و غزل حافظ و سپس مباحثی درباره زبان آمده و سرانجام مرورگونه‌ای بر برخی ویژگی‌های کلی صنایع، وزن و قافیه در سخن او انجام شده است.

مجلدهای دیگر به بررسی مباحث موضوعی سروده‌های حافظ اختصاص یافته است، نگارنده در این راستا با توجه به مدخل شعرها به شرحی بر پایه تجزیه و تحلیل ساختار سروده مورد نظر و بررسی پیوندهای اجزای شعر (از ساختار معنایی و مضمونی تا عناصر بیانی) پرداخته و گوشه‌هایی از منش و اندیشه شاعر را در اختیار مخاطب قرار می‌دهد.

معرفی مؤلف:

سعید حمیدیان در سال 1324 خورشیدی در تهران به دنیا آمد. بعد از تحصیلات مقدماتی و دبیرستان در سال 1347 در رشته کارشناسی زبان و ادبیات فارسی فارغ التحصیل شد. وی در همین دانشگاه تحصیلات خود را پی گرفت و در سال 1352 دانشنامه کارشناسی ارشد و در سال 1358 دانشنامه دکتری خود را دریافت کرد.
حمیدیان در سال 1353 پژوهشگر فرهنگستان زبان فارسی و در سال‌های 1354-1357 پژوهشگر فرهنگستان ادب و هنر بوده است. پس از آن به دانشگاه شهید چمران اهواز رفت و عضو هیئت علمی این دانشگاه شد.

در سال 1377 به تهران آمد و عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبایی(ره) تهران شد. وی پس از 11 سال تدریس در این دانشگاه در سال 1388 بازنشسته شد و هم اکنون به صورت نیمه وقت در دانشگاه آزاد اسلامی تهران واحد جنوب به تدریس مشغول است. این پژوهشگر همچنین مدتی مأموریت تدریس زبان فارسی در کشور لهستان را از طرف وزارت علوم و آموزش عالی دریافت کرد و به تدریس زبان فارسی در این کشور پرداخت.

نگارش بیش از 150 مقاله و سخنرانی علمی در مجامع داخلی و خارجی در زمینه زبان و ادب فارسی و انتشار 21 عنوان کتاب از جمله سوابق علمی این پژوهشگر است. از جمله آثار وی به عناوین زیر می‌توان اشاره کرد:

ترجمه:
دنیای قشنگ نو، آلدوی هاکشلی
ایوانف آنتوان چخوف

تصحیح و ویرایش متون کهن:
خمسه نظامی، ویرایش طبع وحید دستگردی، انتشارات قطره، 1391
شاهنامه فردوسی، ویرایش طبع مسکو، نشر قطره، 1390
فرهنگ جعفری، محمد مقیم تویسرکانی، مرکز نشر دانشگاهی، 1362.

تألیف:
شرح شوق(شرح و تحلیل اشعار حافظ)، نشر قطره، 1392
آرمانشهر زیبایی، گفتارهایی در شیوه بیان نظامی، انتشارات علم و دانش، 1388.
درآمدی بر اندیشه و هنر فردوسی، نشر ناهید، 1383
داستان دگردیسی، روند دگرگونی‌های شعر نیما یوشیج، نشر نیلوفر، 1383
در ادب پارسی(مجموعه مقالات)، نشر قطره، 1383.