بهره‌گیری از ظرفیت جشنواره‌های تجسمی برای بازگرداندن اعتبار خط ثلث در ایران
گروه هنر: خاستگاه خط ثلث ایران است، اما به دلایلی این خط در ترکیه رشد و تکامل یافت. در این راستا می‌توان از ظرفیت جشنواره‌های تجسمی بهره گرفت تا اعتبار خط ثلث در ایران را ارتقاء بخشید.
به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) مریم نوروزی، خوشنویس کشورمان که مدت 15 سال است در زمینه خط ثلث فعالیت حرفه‌ای دارد و تاکنون حائز 50 رتبه کشوری در زمینه خوشنویسی شده، از جمله هنرمندانی است که در دوازدهمین همایش بانوان قرآن‌پژوه که اسفندماه برگزار می‌شود مورد تقدیر قرار خواهد گرفت، به این بهانه با او گفت‌و‌گویی ترتیب داده‌ایم که در ادامه می‌خوانید:
ـ در مورد خودتان و زمینه فعالیت در زمینه خط ثلث بیشتر توضیح دهید؟
من مریم نوروزی، 28 ساله از 13 سالگی در زمینه خط ثلث مشغول فعالیت هستم و تاکنون در نمایشگاه‌ها و رویدادهای خارجی زیادی شرکت کرده‌ام که نمونه بارز آن شرکت در نمایشگاه جهان اسلام در کشور مالزی است که من به عنوان نماینده ثلث‌نویسان ایران در آن حضور داشتم؛ در این نمایشگاه همراه با استادان طراز اول دنیا به کتابت زنده خط ثلث که خط تخصصی عربی و قرآن است پرداختم. من نخستین بانویی هستم که اجازه‌نامه فعالیت در زمینه خط ثلث را از دو استاد ترک‌تبار این خط یعنی داوود بکتاش و حسن چلبی گرفته‌ام که معادل نشان درجه یک هنری در ایران یا دکتراست. همانطور که می‌دانید کشور ترکیه، رتبه نخست را در زمینه خوشنویسی خط ثلث دارد.
ـ یعنی خاستگاه خط ثلث کشور ترکیه است؟
خیر، خاستگاه این خط ایران است و این خط منسوب به ابن‌مقله شیرازی است، اما به دلایلی در دوران خلفای عباسی این خط در عثمانی بیشتر مورد توجه قرار گرفت و در آنجا تکامل یافت و البته بعدها با ظهور خط نستعلیق، بیشتر تمرکز خوشنویسان ایرانی به پرورش این خط معطوف شد.
ـ اشاره کردید که خط ثلث خط تخصصی قرآن است. در مورد ویژگی‌های این خط بیشتر توضیح دهید و چرا در زمینه کتابت قرآن این خط فراگیر نشد و مثلاً خطی موسوم به «عثمان طه» از اعتبار بیشتری برخوردار است؟
خط «عثمان طه» به دلیل راحتی در خوانش عبارات قرآنی چنین فراگیر شده، به شکلی که خوشنویس قادر است انتهای هر آیه را با انتهای هر سطری منطبق کند، در غیر این صورت در این خطر عیب و ایرادهای فنی خوشنویسی بسیاری وجود دارد، اما خط ثلث در مقایسه با این خط و سایر خطوط دیگری که ممکن است در نگارش قرآن از آنها استفاده شود به دلیل رسم‌الخط خاص آن با اقبال کمتری روبرو است و ثلث را بیشتر در کتیبه‌های قرآنی موجود در مساجد و سایر اماکن مقدس استفاده می‌کنند؛ چرا که اساساً مأموریت این خط آن است که هنر دینی را به طرز خیره‌کننده و جذابی به نمایش بگذارد و ویژگی این خط، اصول معماری آن است به این معنا که می‌توان واژگان ترسیم شده این خط را روی هم به شکل خارق‌العاده‌ای سوار کرد.
ـ وقتی این حقیقت وجود دارد که خاستگاه ثلث ایران است، اما شاهد رشد و تکامل آن در کشور ترکیه هستیم، غرورمان جریحه‌دار می‌شود. به نظر شما چگونه می‌شود اعتبار خط ثلث را به ایران باز گرداند؟
رویدادهای هنری که هر از چندگاهی در زمینه خوشنویسی شاهد آن هستیم و اغلب هم وجهه بین‌المللی دارند، مجال مناسبی را برای معرفی این خط در اختیار ما قرار می‌دهند. در حال حاضر شاهد برگزاری جشنواره بین‌المللی «تجسمی فجر» هستیم که بخشی مهم از آن به هنر خوشنویسی اختصاص دارد؛ اینکه چرا از این ظرفیت برای تعالی هنر خوشنویسی ایران استفاده نمی‌شود جای سؤال دارد؟ به نظر من تبلیغات در این زمینه بسیار مؤثر است، هفتمین جشنواره «تجسمی فجر» در حال برگزاری است، در حالی‌که شاید کمتر کسی از خوشنویسان ایرانی از آثار شرکت داده شده در جشنواره و کم و کیف آن باخبر باشد، چه برسد به خوشنویسان خارجی.
ـ چندی پیش به همت سازمان فرهنگی و هنری شهرداری تهران و موزه هنرهای دینی امام علی(ع) شاهد برگزاری نخستین همایش ثلث‌نویسان جهان اسلام بودیم، این رویداد را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
این اقدام بسیار مثبت و مؤثر بود. من مدرس انجمن خوشنویسان ایران هستم و از نزدیک شاهد بودم که برگزاری این همایش با وجود آنکه طی سه روز محدود برگزار شد، چقدر مؤثر بود. شاگردان من همگی در جریان برگزاری این همایش و کارگاه‌های آن قرار گرفتند به شکلی که از فردای همایش، رغبت بیشتری را در میان هنرجویان در ممارست و تمرین برای فراگیری هر چه بهتر این خط شاهد بودم و باید این اتفاق مبارک به شکلی مستمر تداوم یابد تا مخاطبان و علاقه‌مندان با دستاوردهای هنر خوشنویسی ایرانی در مقایسه با آنچه در دنیا در حال وقوع است آشنا شوند.
ـ نقش نهادهای فرهنگی و دولتی را در گسترش و تعالی خوشنویسی ایرانی تا چه حد مؤثر می‌دانید؟
بسیار زیاد. اغلب رشته‌های هنرهای تجسمی انفرادی است و فرد هنرمند شاغل در این عرصه به دلیل ذات فعالیتی که انجام می‌دهد فردگراست و کمتر در مجامع اجتماعی حاضر می‌شود تا نواقص و کمبودهای این بخش بروز و نمود عینی داشته باشد. با برگزاری همایش، جشنواره و رویدادهای هنری و تعاملی که هنرمندان تجسمی ضمن آن با هم دارند، سبب می‌شود که مسئولان به ضعف و کمبودهای موجود واقف شده و براساس خواست هنرمندان در جهت رفع آن برآیند و دولتمردان به این امر واقف باشند که ما در کنار نبوغ علمی، پزشکی و سیاسی که هر یک موجب شناساندن بیشتر فرهنگ غنی ایرانی و اسلامی به جهانیان می‌شود، نیاز به نبوغ فرهنگی و هنری نیز داریم. در عرصه فرهنگ و هنر، نابغه کم نداریم که فعالیت همه آنها به شرط حمایت می‌تواند چشم همه جهانیان را در مقابل هنر ایرانی خیره کند.
ـ چگونه با همایش بانوان قرآن‌پژوه آشنا شدید؟
هیچ اطلاعی از برگزاری این همایش نداشتم که تصور می‌کنم این مسئله به دلیل همان ضعف در تبلیغات باشد؛ به هر حال روزی از سوی دبیرخانه این همایش با من تماس گرفتند و با توضیحاتی که دادند راغب شدم با ارسال آثاری از خودم در آن شرکت کنم.
