سه هدف دولت در بخش فرهنگ/ ثواب احداث کتابخانه کمتر از مسجد نیست
گروه ادب: علی جنتی تأکید کرد: جشنواره‌های انتخاب روستای دوستدار کتاب و پایتخت کتاب ایران زمینه تحقق سه هدف مهم دولت تدبیر و امید در بخش فرهنگ، یعنی تلاش برای توسعه فرهنگ کتابخوانی، گسترش عدالت فرهنگی واگذاری امور به مردم را فراهم کرد.
به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا)، مراسم اختتامیه نخستین جشنواره روستاهای دوستدار کتاب و طرح انتخاب پایتخت کتاب ایران عصر امروز، دوم اسفندماه با حضور علی جنتی، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، سیدعباس صالحی، معاون امور فرهنگی وزیر ارشاد، سیدرضا صالحی‌امیری، رئیس سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران، جمعی از مسئولان فرهنگی کشور و نمایندگان مجلس در سالن همایش‌های کتابخانه ملی ایران برگزار شد.
علی جنتی در این مراسم با بیان اینکه معرفی همزمان روستاهای دوستدار کتاب و پایتخت کتاب ایران رویدادی بزرگ و حاوی پیامی مهم است، گفت: پیامی که می‌گوید در نگاه متولیان فرهنگی ما شهر و روستا از منزلتی برابر برخوردار است و این نشانی است از توجه به عدالت فرهنگی در پهنه سرزمین فرهنگ پرور ایران.
وی افزود: سرزمینی که روستاهایش آباد باشد می‌تواند ادعا کند که به توسعه پایدار دست یافته است به طوری که محرومیت‌زدایی و توسعه پایدار اولویت نخست انقلاب اسلامی بوده، هست و خواهد بود و چه نیکوست که این حرکت فرهنگی از کتاب شروع شود؛ چرا که تأثیر فرهنگی و تربیتی کتاب از سایر رسانه‌ها ژرف‌تر و عمیق‌تر است.
جنتی ادامه داد: به ثمر رسیدن این طرح‌ها در سال اقتصاد و فرهنگ مایه افتخار بوده و برگزاری جشنواره روستای دوستدار کتاب را میتوان نخستین گام در جهت توسعه فرهنگی روستاها به حساب آورد. چرا که کتابخانه در روستا فقط یک کتابخانه نیست بلکه کانونی برای تحرکات فرهنگی، هنری و اجتماعی در روستاهاست.
وی در ادامه عنوان کرد: قرار گرفتن بیش از 800 روستا در عرصه رقابت این جشنواره، نشان از شیفتگی و تشنگی روستاییان در عرصه فرهنگی است و این جشنواره بیانگر علاقه روستاییان برای دست‌یابی به فرهنگ مکتوب است و آنها منتظر گردآمدن گرداگرد کانون‌هایی هستند که فرهنگ را منتشر می‌کند و با نام کتاب و کتابخانه فعالیت می‌کنند.
جنتی اظهار کرد: به گمان من امروز باید ویژگی‌های 20 روستایی که نامزد روستاهای دوستدار کتاب شده‌اند و 10 روستایی که به عنوان روستاهای برگزیده معرفی می‌شوند را به عنوان الگوی روستاهای فرهنگی معرفی و اطلاع‌رسانی شوند. بدون تردید همین ظرفیت‌ها و فعالیت‌های به نسبت کوچک فرهنگی در اندک زمان منشا تحولات بزرگ و توسعه روستاها خواهد شد و حتی زمینه شناسایی نخبگان و شکوفایی روستاها را در سایر بخش‌ها فراهم خواهد آورد. آیین روستا فراموشی نیست، بلکه زندگی است و جوشندگی و بالندگی. بنابراین هر کتاب که به روستایی راه یابد، در حقیقت بذر دانایی است که در دل جوانانش کاشته می‌شود و به زودی به درخت فرزانگی تبدیل خواهد شد.
وزیر ارشاد تصریح کرد: در این میان پرسشی که ذهن مرا مشغول ساخته این است که در حالی که نزدیک به 40 درصد از جمعیت استان‌ها را روستاییان تشکیل می‌دهند، آیا به همین میزان هم امکانات فرهنگی و آموزشی به این مردمان شریف اختصاص یافته است؟ متاسفانه پاسخ منفی است. به راستی اگر دولت‌ها آنچنان که به فکر تأمین برق، آب، جاده و سایر امکانات سخت‌افزاری بوده‌اند، اندکی هم در فرآهم ساختن خوراک فرهنگی روستانشینان می‌کوشیدند، آیا از سرعت مهاجرت روستاییان به شهرها کاسته نمی‌شد؟
وی گفت: البته روستاهای بسیاری بوده و هستند که چشم امید از کمک‌های دولت برداشتند و خود آستین همت بالا زدند و به طور خودجوش فعالیت‌های متنوع فرهنگی همچون احداث مدارس، کتابخانه‌ها و برگزاری جشنواره‌های فرهنگی را به انجام رساندند و جای بسی خرسندی است. نمونه آن روستای کُردُر در شهرستان میناب است که چند سالی هست مبتکر و میزبان جشنواره سرود مساجد کشور شده و شور و نشاط مثال زدنی را در بطن روستا رقم زده است. هر چند وجود بیش از چهار هزار کتابخانه، مساجد روستایی نویدبخش آینده‌ای روشن است، اما باید اعتراف کرد که در تغذیه فرهنگی جوانانمان آنچنان که شایسته است، گام برنداشته‌ایم.
جنتی ادامه داد: همین جا فرصت را مغتنم می‌شمارم و از خیرین نیک‌اندیش سراسر کشور دعوت می‌کنم تا در احداث و تجهیز کتابخانه‌های روستایی مشارکت کنند؛ چرا که خیر و برکت و ثواب تأسیس کتابخانه اگر از احداث مسجد و مدرسه بیشتر نباشد، کمتر از آن نیست. روستایی که مسجد و مدرسه دارد، حتما باید کتابخانه هم داشته باشد.
وی افزود: در اینجا به 10 روستایی که با تلاش فراوان توانستند رتبه های ممتاز را به دست آورند، صمیمانه تبریک می‌گویم و امیدوارم در آینده‌ای نزدیک از دل همین روستاها، روستازادگانی دانشمند برخیزند و پرچم تعالی و پیشرفت ایران عزیز را بیش از پیش به اهتزاز درآورند.
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی با اشاره به پایتخت کتاب ایران بیان کرد: ایده انتخاب شهری به عنوان پایتخت کتاب ایران را بسیار جذاب و شوق‌انگیز می‌دانم. حقیقت آن است که کشور ما به رقابت‌های پرشور فرهنگی از این دست سخت نیازمند است تا شاهد رونق هرچه بیشتر کتاب و کتابخوانی در تمام سطوح جامعه باشیم؛ به گونه‌ای که کتاب به متن زندگی مردم راه یابد و به نیازی ضروری برای خانواده‌ها تبدیل شود.
جنتی ادامه داد: طرح نمادین پایتخت کتاب ایران، بخش غیردولتی را به میدان می‌آورد و به تدریج امور کتاب را به صاحبان اصلی آن که همانا مردم هستند می‌سپارد. در انتظار زمانی هستیم که در بهترین مکان هر محله از هر شهر، یک کتابفروشی پررونق فعالیت کند. حاصل نهایی این رخداد شادابی فرهنگی جامعه خواهد بود.
وی گفت: برگزاری این جشنواره از یک سو، به ما یادآوری می‌کند که میتوان در کنار پایتخت سیاسی و اقتصادی، برای کتاب هم پایتختی اختصاصی داشته باشیم تا این گوهر دانایی در لابه لای هیاهوی روزمره زندگی به فراموشی سپرده نشود و از سویی دیگر، میتوان نگاه دنیا را به دیپلماسی فرهنگی ایران با محوریت کتاب جلب کرد. بدین ترتیب دیری نخواهد پایید که شهری از شهرهای ایران به عنوان «پایتخت جهانی کتاب» برگزیده شود.
جنتی افزود: مردمی که در محیط شهری خود دائماً با جلوه‌هایی از کتاب برخورد کنند، خود به خود به مردمی کتابخوان تبدیل خواهند شد. حقیقت آن است که پایین بودن سرانه مطالعه در کشور ما، از جدی ترین دغدغه های کارشناسان فرهنگی است؛ و برگزاری چنین جشنواره‌ای یکی از راه های برون رفت از این معضل است.
وزیر ارشاد تصریح کرد: برنامه ابتکاری انتخاب پایتخت کتاب ایران نمونه‌ای ارزشمند از فعالیتی نوآورانه و متفاوت است که برای نخستین بار برنامه‌ریزی از پایین به بالا و در خود شهرهای متقاضی انجام می‌شود و منجر به شکل‌گیری ایده‌هایی می‌شود که شاید در مرکز کمتر به فکر ما خطور می‌کرد.
وی ادامه داد: برای نخستین بار مسئولان محلی و اهالی کتاب و فرهنگ مکتوب، از نویسنده و ناشر گرفته تا کتابفروش، از مطبوعات محلی گرفته تا بنگاه های اقتصادی و تجاری علاقه مند به فرهنگ کتاب و کتابخوانی در کنار هم گردآمده اند و با تعریف ظرفیت های جدید، شهرشان را به عنوان نامزد پایتخت کتاب معرفی کردند. شهرهای بوشهر، نیشابور، گنبد کاووس، یزد و اهواز هرکدام با پیشینه تاریخی غنی و نویسندگان و شاعران نامی و طرح ها بدیع و ابتکاری نامزدهای پایتخت کتاب بودند که انصافاً ایده های نوع و بدیعی ارائه کردند که راهنمای همه ما در برگزاری این جشنواره شد.
جنتی در ادامه عنوان کرد: شاید برای شما شنیدنی باشد وقتی بدانید مسئولان شهر گنبد کاووس با طرح ابتکاری «مجازات جایگزین» پا به این رقابت نهادند آنها با هماهنگی و موافقت مسئولان قضایی شهرشان از ظرفیت محکومان به پرداخت جزای نقدی نیز استفاده کردند، بدین ترتیب که محکومان به جزای نقدی به عنوان مجازات جایگزین می‌توانند کتابخانه‌های شهر را تجهیز کنند. همه اینها نشان از آن دارد که این جشنواره ظرفیت‌های خاموش و بالقوه‌ای را که تاکنون به آنها فکر نکرده بودیم زنده کرده و در حیات فرهنگ مکتوب و کتاب به کار گرفته است و امید می‌رود که این امر تداوم یابد.
به گفته وی، ایجاد و تقویت زیرساخت‌های کتابخوانی در سراسر کشور، رونق بازار نشر، گرآوری ایده‌های خلاقانه و بومی برای تشویق مردم به کتابخوانی، از مهم‌ترین نتایج برگزاری چنین جشنواره‌هایی به شمار می‌آید.
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی با یادآوری چند نکته مهم درباره این جشنواره‌های فرهنگی گفت: نخست آن که، ایده ابتکاری برگزاری این دو جشنواره، منشأ دو رویداد گسترده و مستمر شد که نویدبخش نتایج ارزشمندی خواهد بود. در ساختار این دو جشنواره، نحوه پیگیری و راهکار تحقق اهداف مورد نظر نیز به دقت پیش‌‍بینی شده است و این یکی از تفاوت‌های ویژه این دو جشنواره با دیگر جشنواره‌های فرهنگی ـ هنری است که جای تشکر و سپاس فراوان دارد.
وی افزود: دوم آن که این دو جشنواره در مقایسه با دیگر جشنواره‌ها با کمترین هزینه ممکن و مشارکت‌های مردمی و حمایت نهادهای غیر دولتی و محلی برگزار شد و از این رو اولاً رقابتی سازنده و شور و اشتیاقی کم سابقه، دست کم در میان مسئولان محلی، ناشران، نویسندگان و فروشندگان و دوستداران فرهنگ مکتوب برپا کرد و ثانیاً زمینه تحقق سه هدف مهم دولت تدبیر و امید در بخش فرهنگ، یعنی تلاش برای توسعه فرهنگ کتابخوانی، گسترش عدالت فرهنگی در سراسر کشور و واگذاری امور به مردم را فراهم ساخت.
جنتی بیان کرد: سوم آن که، سازوکار پیش بینی شده برای اجرای مراحل مختلف این جشنواره و انتخاب و داوری، سازوکاری فنی و با استفاده از ظرفیت‌های بومی هر شهر و روستا و مشارکت سازمان‌های محلی بود و جشنواره‌ای مردمی، هدفمند و با پشتوانه رقم خورد.
وزیر ارشاد یادآور شد: از نکات برجسته این دو جشنواره ورود تمام قد مطبوعات و رسانه های محلی بود که با تمام امکانات تلاش کردند و راه را برای رسیده به مراحل نهایی هموار ساختند و نشان دادند مطبوعات و رسانه ها، حتی اگر محلی باشند، نفوذ و قدرتی قابل تأمل بر افکار عمومی دارند؛ من بر حسب وظیفه لازم می دانم از همه آنها تشکر و قدردانی کنم.
گفتنی است، در پایان مراسم اختتامیه جشنواره انتخاب روستای دوستدار کتاب و پایتخت کتاب ایران از 10 روستا به عنوان روستاهای دوستدار کتاب تقدیر شد و شهر اهواز به عنوان پایتخت کتاب ایران انتخاب شد.
روستاهای برگزیده به این شرح هستند؛ روستای رحیم‌آباد از شهرستان کرمان در استان کرمان، روستای ضامنجان از شهرستان اراک در استان مرکزی، روستای دهکهان از شهرستان کهنوج در کرمان، روستای ابراهیم‌آباد از شهرستان اشکذر در استان یزد، روستای ینگیجه از شهرستان مریوان در استان کردستان، روستای گوگ‌تپه از شهرستان مهاباد در استان آذربایجان غربی، روستای ابویسان از شهرستان جغتای در استان خراسان رضوی، روستای رمین از شهرستان چابهار در استان سیستان و بلوچستان، روستای پوده از شهرستان دهاقان در استان اصفهان و روستای خرما‌کلا از شهرستان قائم‌شهر در استان مازندران.
جوایز روستاهای برگزیده از سوی نهادها و مراکز گوناگون فراهم شده که به هر یک از روستاها جوایزی به شرح زیر اهداء شد؛ معاونت فرهنگی ارشاد 10 میلیون تومان حواله خرید کتاب، بانک آینده مبلغ 10 میلیون تومان، امور دهیاری‌های وزارت کشور مبلغ پنج میلیون تومان و ستاد عالی کانون‌های فرهنگی – هنری مساجد کشور مبلغ 3 میلیون تومان تجهیزات کتابخانه‌ای.
یادآور می‌شود، آثار رسیده به این جشنواره را رضا برزگر، اسماعیل زیارتی نصر‌آبادی، عبدالمهدی مستکین، نعمت‌الله فاضلی، حسین ایمانی جاجرمی، علی‌اصغر سیدآبادی و سیدابوالفضل هاشمی داوری کرده‌اند.
