موضوع این کتاب همان گونه که از نام آن پیداست، بهکارگیری اسلوب نقل قولهای قرآن کریم است. از آنجا که آیات قرآن کریم دارای اسلوبی ویژه در هدایتگری و از جمله قصهپردازی، نقلهای تاریخی، تجربه های آدمی، نقل سنت و سیره نیاکان به منظور پند پذیری انسانها از حوادث تلخ و شیرین و فرجام به مقصد رسیدگان یا زیاندیدگان، در پیشگیری و اصلاح ناهنجاریهای رفتاری است.
سوال اصلی این پژوهش بهکارگیری اسلوب نقل قول از سوی خدای حکیم در قرآن کریم چیست؟ و کارکردها و اثرگذاریهایش در حوزه تربیت و هدایت مردمان چقدر است؟
این پژوهشگر با شناسایی و طبقهبندی تمامی نقل قولها در قرآن کریم تلاش داشته تا دلایل به کارگیری آنها را تبیین کند و در پرتو آن، آثار تربیتی این نقلها را بهدست آورد. عمده مباحث برغم حجم گسترده نقل قولها در دو بخش سامان یافته است. بخش گزارش و توصیف که طبقهبندی نقلها در این قسمت انجام یافته و بخش دوم تحلیل یافتهها و بهدست آوردن مبانی و روشهای تربیتی است.
هدف پژوهش، درباره روشهای تربیت دینی در قالب آموزههای تربیتی و معرفی مربیان شایسته و الگوهای رفتاری با بیان ویژگیهای فردی و اجتماعی در حوزه باور، اندیشه و عمل، تا رسیدن به خودباوری، بیداری، اصلاح، فرجامنگری، و پیروی از الگوهای خدایی و پرورش نیکوی روح و جان در راه نیکبختی و رسیدن به مقام شامخ بندگی در سایهسار گفتههای گروههای مختلف از سوی خدای متعال با اثرگذاریهای خاص خود بوده است.
فرضیههای این پژوهش، عبارتند از: نقلهای صورت گرفته از سوی خدای حکیم هدفمند بوده است. انسانها اثرپذیرند و نقلهای صادره از خدای حکیم قطعاً در تربیت آدمیان اثرگذار است. نقل گفتههای هر یک از گروهها در جایگاه خاص خود اثرهای تربیتی ویژهای دارد. پندگرفتن از شکست و ناکامی زیاندیدگان، راه اصلاح را هموار میسازد تا پیش از مایه پند دیگران شدن پند بپذیریم.
کلیات، بررسی نقل قولهای قرآن کریم (نقل خدا از زبان موجودات، گزارشی از انواع و گروهها)، بررسی کارکردهای تربیتی، آیات نقل قول، فصول سهگانه این کتاب را تشکیل میدهند. اُتس انسان به داستان، تکرار و بازآموزی، معرفی الگوهای رفتاری، احیای روشهای اصلاحی، قصههای قرآنی، آسمان و زمین، اعضا و جوارح آدمی، دوزخ، مورچه، هدهد، شیطان، جنیان از جمله موضوعاتی است که در این کتاب به آنها پرداخته شده است.
شایستگان معصوم(پیامبران)، آدم، نوح، هود، صالح، لوط، ابراهیم، اسماعیل، یعقوب، یوسف، الیاس، خضر، عُزیز، هابیل، پیامبری از بنیاسرائیل، زکریا، یونس، ایوب، شعیب، داوود، سلیمان، هارون، چند پیامبر الاهی، پیام آوران(انطاکیه)، عیسی، موسی، طالوت، ذی القرنین، شایستگان غیرمعصوم، لقمان، آصف ابن برخیا، حبیب نجار، مومن آل فرعون، گروهی از بنی اسرائیل، شاهدی از کسان زلیخا، حواریون، فرزندان یعقوب، ایمانیان اصحاب بستان، دوتن از اولیا، اصحاب کهف، ناصحانی از بنی اسرائیل، باورمندان(توده ایمانیان)، حوا، ساره، یوکاید مادر و مریم خواهر موسی، آسیه، مریم، بلقیس، دختران شعیب، دختران شعیب، همسر پیامبر اسلام، از دیگر موضوعاتی است که در این کتاب بدانها پرداخته شده است.
مراحل تربیت دینی، روشهای تربیت دینی، ویژگیهای تربیت دینی، پیشنیازهای اهداف تربیت دینی، پیآمدهای تربیت دینی، هدف نهایی تربیت دینی(پرستش الله)، آثار تربیتی گفتههای پدیدههای بیجان و جاندار، نابایستههای تربیتی(ناشایستگان و الگوهای رفتاری منفی)، طاغوتها، اشراف(ملا)، لذتطلبان و هوسرانان(مترفین)، شناخت رفتارهای نا به هنجار(نابایستهها)، موانع تربیت، گفتههای شایستگان در آخرت، فرجامنگری(تجلی رفتارهای تربیتی مثبت و منفی در جهان آخرت)، نیز مباحث دیگری است که نویسنده در این کتاب بدانها پرداخته است.
یادآور میشود، کتاب «بررسی آیات نقل قول قرآن کریم با رویکرد تربیتی» به تحقیق و تألیف دکتر احمدعلی افتخاری از سوی انتشارات کتابخانه و مدرسه چهل ستون مسجد جامع تهران در ۶۶۴ صفحه منتشر میشود.