نکاتی در زمینه تلفظ صحیح برخی حروف در تجوید قرآن + فیلم

به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا)، در ادامه مباحث آموزش فشرده تجوید قرآن توسط استاد سیدمحسن موسوی‌بلده و در نهمین جلسه از این سری جلسات ادامه بحث کلید سوم لهجه عرب آموزش داده شده و به این ترتیب این کلید نیز کامل شده است. در جلسه هشتم این دوره آموزشی در مورد دو حرف در زبان عربی که هم درشت تلفظ می‌شوند و هم نازک، آموزش‌هایی داده شد.

جلسه نهم
در ادامه این آموزش‌ها نکاتی در مورد حرف «را» گفته می‌شود تا این کلید نیز کامل شود. حرف (را) زمانی که فتحه یا ضمه داشته باشد درشت می‌شود اصولاً فتحه و ضمه، فامیل تفخیم هستند و کسره نیز فامیل ترقیق است، اینها با هم ارتباط دارند، کسره معمولاً باعث نازکی صدا است پس اگر حرف (را) کسره داشته باشد نازک است مانند «الرجالُ»، «الرجالِ»، «ما تردی»، «و رتل‌القرآن ترتیلا»، (به فیلم مراجعه شود).

شرایط درشت تلفظ کردن حرف «را»
اگر حرف (را) ساکن باشد برای اینکه متوجه شویم کجا درشت می‌شود کجا نازک، به قبل آن نگاه می‌کنیم؛ چرا که حرف قبلی می‌گوید حرف (را) چگونه باشد. همین فتحه و ضمه و کسره‌ای که حرف قبلی دارد بر روی «را» ساکن نیز اعمال می‌شود. بنابر این اگر حرف قبل از «را» ساکن فتحه یا ضمه داشت درشت تلفظ می‌شود مانند «تَرتیلا»، «و رتل‌القرآن ترَتیلا» (به فیلم مراجعه شود).
اگر قبل حرف «را» ساکن فتحه وجود داشته باشد مانند «فِرعون» آن را نازک تلفظ می‌کنیم. مورد دیگر این است که نه تنها حرف «را» بلکه حرف قبل از آن هم ساکن است، در این موقع نیز حرف قبل از آن حرف ساکن را نگاه می‌کنیم، اگر فتحه و کسره داشته باشد تکلیف به همان صورتی است که در بالا گفته شد.
پس حرف (را) که ساکن است و حرف قبل آن هم ساکن است، اگر ما قبل آن فتحه یا ضمه داشت این (را) را درشت تلفظ می‌کنیم، اگر آن حرف کسره داشت (را) نازک تلفظ می‌شود. مانند «والعصر»،‌ «عَصر»، «خُسر»، «یُسر»، «نَضر»، «نُذر» و ... (به فیلم مراجعه شود).
اگر دیده شد حرف (را) ما قبل آن (الف و واو) مدی دارد، (الف) از جنس فتحه حساب می‌شود و (واو) نیز از جنس فتحه به شمار خواهد رفت و همان قواعد را می‌گیرد. 

نکاتی در مورد تلفظ صحیح حرف «را»
دو نکته دیگر اضافه می‌شود تا این بحث کامل شود، اگر دیده شد که حرف (را) در کلمه‌ای ساکن است قبل از آن حمزه وصل آمده است (حمزه وصل یک «الف» به حساب می‌آید، در قرآن شما می‌بینید که اول کلماتی از قرآن (الف) نوشته می‌شود بالای آن یک(ص) کوچک وجود دارد معمولا حرکت (ـــَــِـــُــ) برای آن نمی‌گذارند). این حروف در قرآن حرکت ندارند و فقط یک (صاد) کوچک علامت آن است، (صاد) یعنی وصل، نقش حمزه وصل این است که حرف قبل خود را به حرف بعد وصل می‌کند و خودش این وسط خوانده نمی‌شود.
اگر چنین حرف (را) دیده شد که ساکن است و قبل از آن این حمزه وصل آمده است درشت تلفظ می‌شود مانند «رَبِ‌أرجِعون»، (به فیلم مراجعه شود). چون در اینجا حمزه وصل دیده می‌شود (را) ساکن بعد از آن را حتماً باید درشت تلفظ کرد و دیگر قواعد فتحه، ضمه یا کسره را نخواهد داشت چرا که استثنا است.
نکته آخر اینکه اگر دیده شد داخل کلمه‌ای حرف (را) ساکن است و بعد از حرف (را) یکی از حروف استعلا آمده باشد، آن حرف «را» نیز درشت تلفظ خواهد شد مانند «قرطاس»، «مرصاد»  و ...  اگر یکی از حروف استعلا که داخل مثلث واژگونه آموزش داده شد، بیاید حرف (را) را درشت تلفظ می‌کنیم و در غیر این صورت ترقیق تلفظ می‌شود.