احتمال اختصاص بودجه پژوهش قرآنی سال ۹۰ به بخش‌های غیرپژوهشی!

محمدرضا فراهانی، نایب رئیس و دبیر کمیسیون توسعه پژوهش و آموزش عالی قرآنی در نظام سلامت در گفت‌وگو با خبرگزاری بین‌المللی قرآن (ایکنا)، در مورد بودجه پژوهش‌های قرآنی سال 90 که قرار است درصدی از آن به این کمیسیون تخصیص پیدا کند، اظهار کرد: در سال 90 چون وزارت علوم نیمی از بودجه پژوهش را که دریافت کرده بود، صرف پژوهش قرآنی نشده‌ بود و با سوء مدیریت وزیر علوم، تحقیقات و فناوری در آن زمان، 10 میلیارد تومان به 100 دانشگاه داده شده و الان هیچ رد پایی از پول و هزینه‌کرد آن در بخش پژوهش در دسترس نیست؛ بنابراین شورای توسعه بقیه پول را پرداخت نکرده است.

بودجه پژوهش به کجا می‌رود؟

وی افزود: بر اساس مصوبه شورای توسعه در حال حاضر تصمیم گرفته‌اند که هر چه پول از سال 90 باقی مانده، کمیسیون تخصیص بودجه تصویب کند تا پرداخت شود. هنوز جلسه‌ای که این پول را به پژوهش بدهند یا به بخش‌های دیگر، تشکیل نشده و در این مورد تصمیمی گرفته نشده است.

فراهانی در پاسخ به این سؤال که آیا ممکن است بودجه‌ای که از ابتدا برای بخش پژوهش تصویب شده به بخش‌های دیگری اختصاص پیدا کند، اظهار کرد: ممکن است نظرشان این باشد که بخش پژوهش از سال 92 بودجه دارد، قسط اول بودجه سال 93 نیز پرداخت شده است؛ بنابراین نظر کمیسیون تخصیص این باشد که این بودجه به حوزه‌های دیگر اختصاص پیدا کند.

وی ادامه داد: جذب بودجه در کمیسیون پژوهشی که کاری با بهره‌وری بالا انجام می‌دهد، بسیار سخت است. کار کمیسیون آموزش عمومی و تبلیغ و ترویج روتین است. اگر من مسئول کمیسیون تبلیغ و ترویج باشم، حتی هزار میلیارد هم به من بدهید، می‌دانم چطور تمام آن را ظرف شش ماه هزینه کنم. در طرح حفظ، طرح‌های مختلف، کمک به مؤسسات، ساختن فیلم‌های مختلف و ... قابلیت هزینه‌کرد را دارد. اما در پژوهش به این دلیل که منابع انسانی در این حوزه محدود هستند، جذب پول کار دشواری است؛ بنابراین ممکن است گفته شود که در بخش پژوهش پول به اندازه کافی هست؛ از این‌رو به حوزه‌های دیگر اختصاص دهند. من اطلاعی ندارم که قرار است این پول‌ها به حوزه پژوهش داده شود.

دبیر کمیسیون توسعه پژوهش و آموزش عالی قرآنی در نظام سلامت گفت: مصوبه شورای توسعه این بوده است که هر چه پول از سال 90 مانده است در یک کمیسیون تخصصی شامل چهار دبیر، حجت‌الاسلام حمید محمدی و افراد دیگری که عضو آن هستند، تصمیم‌گیری شود. البته من موافق هستم که به حوزه پژوهش داده شود ولی هنوز جلسه در این رابطه تصمیمی نگرفته است.

فراهانی گفت: از سال 93 که 12 درصد بودجه به حوزه پژوهش اختصاص پیدا کرد، 3 درصد به وزارت بهداشت و درمان آمده و 9 درصد به وزارت علوم رفته است. اگر تمام بودجه‌ای که در قانون دیده شده تا آخر سال اختصاص پیدا کند، آن وقت چیزی در حد 5 میلیارد و 400 میلیون تومان به وزارت بهداشت و درمان در حوزه پژوهش تعلق پیدا می‌کند؛ اما فقط 30 درصد این پول در حال حاضر واریز شده و در کل تابحال در حد 45 درصد آن از سازمان برنامه و بودجه اخذ شده است، مابقی آن هنوز به حساب شورای عالی انقلاب فرهنگی واریز نشده است.

وی افزود: در جلسه آینده که در کمیسیون تخصیص شورای توسعه فرهنگ قرآنی که دبیرخانه‌اش در شورای عالی انقلاب فرهنگی مستقر است، تشکیل می‌شود در مورد باقی‌مانده بودجه 90 صحبت خواهد شد.

اثر کمبود بودجه روی پژوهش‌های قرآنی

فراهانی در پاسخ به این پرسش که کمبود بودجه چه اثری روی پژوهش‌های قرآنی دارد؟ گفت: هیچ اثری نداشته است. چون حوزه پژوهش تنها حوزه‌ای است که مانع و چالش آن منابع مالی نیستند. بلکه مانع و چالش آن نیروهای انسانی کارآمد، مدیریت بهینه، استراتژی‌های قابل قبول و اندیشه‌ورزی در این حوزه است. از یک سال و نیم گذشته کارهای خیلی خوبی شروع شده است و زمینه‌های لازم برای کارآمدی این حوزه اندیشیده شده است.

وی در پاسخ به سؤال دیگری مبنی بر این‌که آیا این بودجه نباید برای تربیت نیروی انسانی استفاده شود؟ اظهار کرد: این بودجه برای تربیت نیروی انسانی نیست. این بودجه برای پژوهش یعنی تولید دانش است. برای اینکه ما رشته‌هایی که در آموزش عالی به آن‌ها نیاز داریم و نیروهای کارآمد تربیت می‌کنند را طراحی کنیم. قرار نبوده که ما نیرو تربیت کنیم بلکه قرار بوده آسیب‌شناسی کنیم که چه رشته‌هایی داریم و چه کاری باید انجام دهیم تا آن رشته‌ها کارآمدتر شود. چه رشته‌های جدیدی می‌توانیم ایجاد کنیم تا نیروهایی تربیت شوند که برای توسعه فرهنگ قرآنی به آن‌ها نیاز داریم.

انتقاد از روند طولانی‌مدت اختصاص بودجه

فراهانی با انتقاد از روند طولانی‌مدت اختصاص بودجه عنوان کرد: بخشی از این طولانی شدن به این دلیل بوده است که کار متقن شود. به محض اینکه بودجه را شورای نگهبان تأیید می‌کند از مقدار آن مطلع می‌شویم. در مرحله بعد چون باید بین دستگاه‌های مختلف تقسیم شود و این یک پروسه‌ای دارد، دستگاه‌ها باید برنامه‌هایشان را بدهند. برنامه‌های احسن باید انتخاب و سهم هر دستگاه مشخص شود. در سال 93 این پروسه حدود 9 ماه طول کشید. زودتر از 9 ماه اگر شورای توسعه فرهنگ قرآنی نیز می‌خواست پول را پرداخت کند، نمی‌توانست؛ چون کمیسیون‌ها گزارش را ارائه نکرده بودند. حدود اواسط آذر گزارش‌ها مشخص شد. اما از اواسط آذر تا اسفندماه تأخیر در پرداخت بودجه به نارسایی‌هایی که در دبیرخانه شورای توسعه فرهنگ قرآنی و معاونت اداری ـ مالی شورای عالی انقلاب فرهنگی وجود دارد برمی‌گردد. این‌ها با هم هماهنگ نبودند. فرآیندها در آنجا، فرآیندهای بهینه‌ای نیست. حتماً باید در سال آینده در شورای توسعه فکری کنیم که این فرآیندها، مشکلات و موانعی که در دبیرخانه شورای توسعه فرهنگ قرآنی وجود دارد حل شود. سال آینده ان‌شاء‌الله این مشکل را نداشته باشیم. در واقع این مشکل ترکیبی است، هم به دستگاه‌ها و کمیسیون‌ها و هم به دبیرخانه شورای توسعه فرهنگ قرآنی برمی‌گردد.

وی در رابطه با سودی که به پولی که از سال 90 در شورای توسعه مانده است، تعلق می‌گیرد، اظهار کرد: همه حساب‌های شورای عالی انقلاب فرهنگی دولتی است. اختیار ندارند که پول را در حساب‌هایی بگذارد که به آن‌ها سود تعلق بگیرد؛ بنا براین آنگونه که من مطلع هستم البته قطعی نمی‌گویم ولی این پول در حساب‌های جاری بوده که به آن سود تعلق نمی‌گیرد. اما این سؤال مطرح است که نسبت به سال 90، این پولی که باقی مانده و حدود 20 میلیارد است، با توجه به اینکه در سال‌های گذشته تورم 30 درصد بوده و ارزش این پول نصف شده است، حال شورای توسعه فرهنگ قرآنی می‌تواند پاسخ دهد که چرا مدیریت بهینه نشده است. آن پولی که در سال 90 می‌توانسته‌ایم با آن فعالیت در خوری کنیم، در سال 93 یا سال 94 یک سوم ارزش سال 90 را دارد، دو سوم ارزش آن از بین رفته است. آیا کسی می‌تواند این را پاسخ دهد. اینکه چه تسهیلاتی به‌واسطه آن حساب قرض‌الحسنه گرفته‌اند را من نمی‌دانم و جوابی در مورد آن ندارم. باید کنکاش بیشتری شود، کسی هم در شورای توسعه گزارشی در این زمینه به ما نداده است.

فراهانی از سرنوشت نامعلوم 40 میلیارد دیگر خبر داد و گفت: در مورد 157 میلیارد بودجه 90، در جریان هستیم که این بودجه به دستگاه‌ها داده شده است. چیزی نزدیک به 40 میلیارد در اختیار خود شورای عالی انقلاب فرهنگی بوده که هزینه کند و من علی‌رغم اینکه 10 بار در جلسات مختلف شورای توسعه و کمیسیون تخصیص گفته‌ام که حق دارم به‌عنوان عضو شورا بدانم که این پول چگونه هزینه شده است اما تا بحال کسی خبری از آن چهل میلیارد به ما نداده است و من به‌عنوان یک عضو شورا مطلع نیستم.

وی در رابطه با این پرسش که آیا نهاد نظارتی برای چگونگی هزینه‌کرد بودجه‌ها وجود دارد؟ گفت: شما رسانه‌های جمعی نهاد ناظر هستید. شما بپرسید که این پول‌ها چه شده است.

دبیر کمیسیون توسعه پژوهش و آموزش عالی قرآنی در نظام سلامت گفت: حدود 20 میلیارد از بودجه 90، باقی مانده است. اینکه کجا هزینه شود باید در جلسه مشخص شود. نیمی از کل این بودجه، پژوهشی است که معادل 12 درصد است. اگر بگوییم 12 درصد مثلاً 12 میلیارد باشد، 3 میلیارد ما و 9 میلیارد وزارت علوم می‌گیرد. از حدود 10 میلیارد که نصف مبلغ پژوهشی است سه دوازدهم آن یعنی چیزی حدود 2 و نیم میلیارد به ما تعلق می‌گیرد.

وی افزود: بخشی از این 20 میلیارد نیز مربوط به قسمت‌های دیگری است که به آن‌ها نداده‌اند. به‌طور مثال استان‌ها و بعضی از نهادها، چون گزارش‌ کار نداده‌اند هنوز بودجه‌ای نگرفته‌اند. ارقام متفاوتی طلبکار هستند.

دبیر کمیسیون توسعه پژوهش و آموزش عالی قرآنی در نظام سلامت با بیان اینکه این پول متعلق به وزارت بهداشت و درمان نیست، گفت: این پول متعلق به هر شخص حقیقی و حقوقی است که بتواند در این حوزه پژوهش کند. هر پژوهشی که کمیسیون تصویب کند چه اشخاص حقیقی، حقوقی، دستگاه‌های مختلف، دانشگاه، حوزه و یا نهادهای پژوهشی باشند، ما باید به پژوهش‌‌های برتر این پول را بدهیم. اختیار آن با وزارتخانه است اما متعلق به وزارتخانه نیست. این پول‌ها در حساب وزارتخانه برای کار قرآنی محفوظ است و دخل و تصرفی ندارند. چون پول برای سال 90 بوده، نمی‌تواند به حساب وزارتخانه واریز شود. ما مؤسسات معین داریم که معمولاً به آن مؤسسات یا نهادهای معین می‌دهیم. پولی که مربوط به سال 90 است نمی‌تواند به دستگاه‌های دولتی بیاید. مشخص می‌کنیم به‌طور مثال این پول به یک مؤسسه قرآنی، یک نهاد وابسته به دانشگاه یا یک دانشگاه داده شود، سپس آن دانشگاه بر اساس نظر ما بودجه را هزینه می‌کند.