بررسی رسم‌الخط قرآن از دیدگاه حجت‌الاسلام کوشا

حجت‌الاسلام والمسلمین محمدعلی کوشا، مترجم قرآن کریم و منتقد این حوزه در گفت‌وگو با خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) درباره مطالعه کتاب گفت: تاکنون کتاب‌های بسیاری مطالعه کرده‌ام و همواره با کتاب هستم و بیشترین کتابی که با آن مأنوس هستم و درباره آن کار می‌کنم قرآن کریم است و می‌توان گفت بیشترین وقتم را در درجه اول برای تحقیق، پژوهش و ترجمه قرآن صرف می‌کنم.

وی با بیان اینکه قرآن کتابی بی‌نظیر در عالم هستی است، افزود: پس از این کتاب، کتاب‌های دیگری که مرتبط با قرآن است، نظیر احادیثی که مرتبط با قرآن است را مطالعه می‌کنم.

حجت‌الاسلام کوشا ادامه داد: ضمن تحقیق درباره ترجمه‌های قرآن، ترجمه‌پژوهی و ترجمه‌آموزی قرآن را برای طلبه‌ها در حوزه علمیه قم تدریس می‌کنم و مقالاتی در این زمینه به نگارش درآورده‌ام و با توجه به اینکه در این راستا کتابت و رسم‌الخط قرآن کریم وجود نداشته است، این مقالات از جهات گوناگون می‌تواند تحولی در رسم‌الخط ایجاد کند که موضوع مهمی بوده و از سوی دیگر بدیع و تازه است.

این منتقد ترجمه‌های قرآن بیان کرد: یکی از شاخصه‌های علوم قرآنی، تاریخ کتابت و رسم‌الخط قرآن کریم است که تاریخ آن از دیرباز موضوعی بحث‌برانگیز بوده که آیا کتابت و رسم‌الخط قرآن توقیفی است یا اجتهادی؟ توقیفی یعنی اینکه، برخی معتقد هستند این رسم‌الخط به دستور پیامبر(ص) بوده و فرموده است که چنین بنویسید و دیگران براساس آن عمل کرده‌اند، اما نظر دقیق این است که اصطلاحی و اجتهادی است، یعنی دیگران و صحابه براساس معلومات و سوادی که داشتند، می‌نوشتند و پیامبر در نوشتن آنها دخالتی نداشته است؛ چرا که پیامبر درس‌ناخوانده بود.

وی با اشاره به این مقاله چاپ نشده اظهار کرد: در این مقاله به اهمیت علوم قرآنی و تفاوت آن با معارف قرآنی به بیان موضوعاتی پرداختیم که از جمله آن جمع‌آوری قرآن کریم و از سوی دیگر ابزار تحریف در آن روزگار، خط مرسوم در عصر پیامبر(ص)، ویژگی‌های مصحف امام علی(ع)، اختلاف مصحف‌هایی که هر یک از صحابه داشتند، یکسان‌سازی مصاحف در زمان عثمان، بررسی مقایسه‌ای جداول رسم‌الخط قدیم و جدید و تأملی در رسم‌الخط عثمان‌طه است.

ضرورت برداشتن گامی جدی درباره رسم‌الخط قرآن

حجت‌الاسلا کوشا تصریح کرد: براساس جدولی که تنظیم کرده‌ام، 100 موردی که هر یک چند شاخه دارد، تقریباً 500 مورد می‌شود که در قرآن این رسم‌الخط تفاوت و تضاد دارد. به عنوان مثال در یک جا «علما» را با «الف» نوشته و در جای دیگری با «واو» نوشته و «علما» خوانده می‌شود. 

وی در ادامه گفت: تفاوت‌هایی که در این مقاله به آن پرداخته‌ام می‌توان گفت بی‌سابقه است و معتقد هستم که باید در این زمینه گام جدی و جدیدی درباره رسم‌الخط قرآن از سوی کارشناسان حوزوی و دانشگاهی برداشته شود که ایران اسلامی در این عرصه بزرگ فرهنگی نیز استقلال علمی خود را در راستای هر چه باشکوه‌تر حفظ و پاسداشت قرآن کریم و مصونیت آن از هر گونه تحریف جامه عمل بپوشاند. 

وی در ادامه درباره این مقاله 63 صفحه‌ای یادآور شد: رسم‌الخط قرآن کریم می‌تواند براساس قواعد و ضوابط دقیق خود با استفاده از هنرمندان و خطاطان معتبر و زیرنظر شورای کارشناسان علوم قرآنی سامان یابد.