کلی‌گویی اعلامیه جهانی حقوق بشر و نگاه قرآن به حقوق انسان‌ها
شعب خارجی: آیت‌الله رمضانی، ماده دوم اعلامیه جهانی حقوق بشر و آیاتی را که به مسئله حقوق انسان‌ها اشاره دارد، تبیین و تأکید کرد: حقوق طبیعی به جنبه هستی‌شناسی و حقوق اجتماعی به بعد معرفت‌شناختی و به نوعی ارزش‌شناسی مربوط می‌شود.
به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) شعبه اروپا، آیت‌الله رمضانی، امام و مدیر مرکز اسلامی هامبورگ در ابتدای خطبه‌های نمازجمعه دیروز، ۲۱ فروردین، در مرکز اسلامی هامبورگ اظهار کرد: برای پاسخ به این سؤال که آیا اعلامیه جهانی حقوق بشر به همۀ ابعاد مربوط به انسان پرداخته است یا خیر؟ باید همه مواد آن مورد بررسی قرار گیرد. از این رو بررسی دقیق این مواد ما را کمک می‌کند تا تحلیل و بررسی دقیق‌تری دربار این اعلامیه داشته باشیم. پس از بررسی ماده اول، اکنون ماده دوم اعلامیه جهانی حقوق بشر مورد مطالعه و بررسی قرار می‌گیرد.
وی گفت: در این ماده آمده است: «هرکس می‌تواند بدون هیچ‌گونه تمایز مخصوصاً از حیث نژاد، رنگ، جنس، زبان، مذهب، عقیده سیاسی یا هر عقیدهٔ دیگر و همچنین ملیت، وضع اجتماعی، ثروت، ولادت یا هر موقعیت دیگر، از تمام حقوق و کلیه آزادی‌هایی که در اعلامیه حاضر ذکر شده است، بهره‌مند شود. به علاوه هیچ تبعیضی به عمل نخواهد آمد که مبتنی بر وضع سیاسی، اداری و قضائی یا بین‌المللی کشور یا سرزمینی باشد که شخص به آن تعلق دارد، خواه این کشور مستقل، تحت قیمومیت یا غیر خودمختار بوده یا حاکمیت آن به شکلی محدود شده باشد».
آیت‌الله رمضانی تصریح کرد: در این ماده تبعیض به طور مطلق نفی شده است. البته به نظر می‌رسد این نوع مواد به شعار بیشتر شبیه است تا یک ماده قانونی؛ زیرا ماده قانونی باید از هرگونه ابهام و کلی‌گوئی مبرا باشد و نیز باید قابل توجیه و تبیین عقلی باشد ولی در این ماده، حقوق طبیعی و اجتماعی با هم ذکر شده و حال آنکه حقوق طبیعی به جنبه هستی‌شناسی مربوط می‌شود و حقوق اجتماعی به بعد معرفت‌شناختی و به نوعی ارزش‌شناسی مربوط می‌شود و برای بررسی حقوق جامع انسانی این گونه کلی‌گویی دقیق نیست.
خطیب جمعه هامبورگ بیان کرد: آنچه باید در خصوص این مادّه از حقوق بشر اشاره شود، چند چیز است: روشن و واضح است بر اساس آیه 13 سوره حجرات « یا أیُّهَا النّاسُ إِنَّا خَلَقناکُم مَن ذَکَرٍ وَ أُنثَی وَ جَعَنَاکُم شُعُوباً وقَبَائِلَ لِتَعارَفُوا إِنَّ أَکرَمَکُم عِندَاللّهِ أَتقَاکُم إِنَّ اللهَ عَلیم خبیر: اى مردم ما شما را از مرد و زنى آفریدیم و شما را ملت ملت و قبیله قبیله گردانیدیم تا با یکدیگر شناسایى متقابل حاصل کنید در حقیقت ارجمندترین شما نزد خدا پرهیزگارترین شماست بىتردید خداوند داناى آگاه است» خدای متعال بدون آن که تبعیض در آفرینش زن و مرد قرار دهد، آنها را آفریده است و به لحاظ طبیعی نسلشان افزایش یافته و در طول زمان به حسب موقعیت مکانی و زمانی با تغییر رنگ، شکل، نژاد و زبان مواجه شدند.
وی یادآور شد: بسیار روشن است که به لحاظ طبیعی، هیچ نوع تبعیضی برای هیچ انسانی وجود ندارد؛ بلکه برتری انسان‌ها به فضائل اخلاقی و تقوای الهی است که آنها را از یکدیگر جدا می‌دارد. ولی در عین حال چون همه انسانند باید حقوق انسانی در مورد همۀ آنها رعایت شود.
مدیر مرکز اسلامی هامبورگ ادامه داد: در آیات و روایات به این مسئله توجه کافی صورت گرفته است؛ چه این که در قرآن کریم آمده است: «انّ اکرمکم عندالله اتقیکم» و نیز آنچه که از پیامبر اکرم(ص) نقل شده که فرمود: «لافرق بین عربی و لاعجمی و لابین الاسود والابیض الاّ بالتقوی: هیچ فرقی بین عرب، عجم، سیاه و سفید نیست؛ مگر تقوای الهی» حکایت از این معنا می‌کند.
آیت‌الله رمضانی بیان کرد: متأسفانه در دنیای امروز فراوان مشاهده می‌شود که ثروت را ملاک ارزشیابی فرد در جامعه معرّفی می‌کنند و یا این که در مقام عمل این ملاک و معیار را مورد توجه قرار می‌دهند و حال آنکه قدرت و ثروت، از منظر اسلام ابزار خدمت به ملّت‌ها است و کسی که بالاترین سمت قدرت و یا بیشترین ثروت را داشته باشد، باید چنین نگاهی را در خود به وجود آورد. لذا امیرالمؤمنین(ع) در نهج‌‌البلاغه می‌فرماید: «حکومت‌کردن در نزد من کم ارزش‌تر است از یک کفش پینه‌زده، مگر در زمانی که حقی را به صاحب حق بدهم و باطلی را از بین ببرم»، آن حضرت درباره دنیا که خیلی‌ها به آن دل می‌بندند، مطالب بسیار زیادی را فرمودند.
وی گفت: بالاخره کسی که ثروت دارد هیچ‌گاه همه دنیا را به دست نمی‌آورد، پس اگر کسی همه دنیا و ثروت آن را از خود دور کند یعنی هیچ نوع وابستگی و تعلّق به دنیا نخواهد داشت و لذا در تعابیر آن حضرت است که می‌فرماید: «من دنیا را به گونه‌ای طلاق دادم که اجازه هیچ نوع بازگشتی را به او نمی‌دهم».
خطیب جمعه هامبورگ افزود: از نظر اسلام حق تصمیم‌گیری به خود انسان داده شده است. او می‌تواند هر شغلی را انتخاب کند و در هر جایی زندگی کند و از حق اجتماعی خود در هر جائی دفاع و یا اظهارنظر کند اما نکته‌ای که اسلام بر آن تأکید دارد این است که آدمی در هیچ مرحله‌ای نباید حریّت، عزّت و جایگاه انسانی خود را فراموش کند و باید هویت انسانی و معنوی خود را حفظ نماید و هیچ‌گاه خود را بنده و برده کسی نداند و در برابر قانون الهی خاضع باشد و آن را بپذیرد. این مهم‌ترین نکته‌ای است که باید به آن توجّه داشت و لذا با حفظ هویّت انسانی و حقیقی خود در هر جایی که مایل است می‌تواند زندگی کند و از حق اجتماعی خود بهره ببرد و این حق در همه ابعاد زندگی اعم از سیاسی، فرهنگی و اقتصادی می‌تواند معنا و مصداق پیدا می‌کند.
آیت‌الله رمضانی در پایان تصریح کرد: البته بسیار روشن است در عین آنکه انسان‌ها اختیار دارند در هر جایی از این حقوق بهره‌مند شود و حق انتخاب دارند؛ اما این سفارش هم در اسلام مطرح است که انسان با توجّه به هدف خلقت و آفرینش خود در محیطی و جامعه‌ای زندگی کند که به دین و ارزش‌های معنوی او صدمه‌ای وارد نشود و الاّ اگر بخواهد در جائی زندگی کند که هویت ایمانی و معنوی او آسیب ببیند و هیچ توانی برای تغییر آن حتّی در زندگی شخصی نداشته باشد، به گونه‌ای که به صورت کامل، هضم در فضای بی‌هویتی انسانی شود اسلام هجرت را پیشنهاد می‌کند و با این هجرت او تلاش می‌کند که هویّت خود را حفظ کند و ایمان، اخلاق، معنویت و عقلانیت خود را توسعه دهد.
