بین طالبان شیعه و طالبان سنی گیر افتاده‌ایم/ دوگانه سلفی تقریبی و غیرتقریبی
گروه دانشگاه: رئیس دانشگاه ادیان و مذاهب با بیان اینکه تقریب متولد ۲۰۰ سال قبل و زمان سیدجمال‌الدین اسدآبادی است، به تبیین دو جریان سلفی تقریبی و غیرتقریبی پرداخت.
به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن (ایکنا)، نشست علمی «بررسی جریان‌های تقریبی همراه با تحلیلی از مراکز علمی جهان اسلام» امروز، 23 فروردین با حضور حجت‌الاسلام والمسلمین سیدابوالحسن نواب، رئیس دانشگاه ادیان و مذاهب در دانشگاه مذاهب اسلامی برگزار شد.
وی در سخنرانی خود با موضوع مراکز تقریبی اظهار کرد: در مسئله تقریب به جز آنچه که در ایران در زمان حال و در زمان قبل (دوره آیت‌الله‌العظمی بروجردی) درست کرده‌ایم، چیزی در جهان اهل سنت به‌عنوان تقریب وجود نداشت.
نواب اظهار کرد: اگر تقریبی در جهان مطرح بود این به‌واسطه اشخاص بزرگی بود که جریان‌های تقریبی را شکل دادند و حمایت کردند. وقتی شیخ شلتوت شیخ الازهر بود یک جریان تقریبی را حمایت می‌کرد طبعاً الازهر هم از او حمایت می‌کرد و این فکر تقریبی سال‌ها نهادینه شد.
رئیس دانشگاه ادیان و مذاهب با بیان اینکه مغرب عربی به غیر از الان که جریان خیلی پیچیده شده است، هیچ وقت با تشیع مشکل نداشته است، گفت: چون به مغرب زمین نزدیک هستند، دکتر محمد جابری و ... این تفکرات را از غرب می‌آوردند و وقتی از نگاه عقلانی حرفی را مطرح می‌کردند طبعاً دعوایی مطرح نمی‌شد.
وی افزود: وقتی می‌خواهیم تقریب را بررسی کنیم باید شخصیت سیدجمال‌الدین اسد آبادی را بررسی کنیم. وی در عمر 58، 59 ساله خود به نفوذ مردمی و حاکمیتی خوبی دست پیدا کرد. سیدجمال‌الدین در داستان تقریب، بنیان‌گذار است. سنی‌ها به ما می‌گویند شما محتاج تقریب هستید ما اکثریت هستیم؛ بنا بر این شما می‌خواهید بحث تقریب را مطرح کنیم.
نواب ضمن اشاره به این موضوع که اهل بیت(ع) و علمای جهان اسلام همواره مراقبت کرده‌اند که شکافی در جهان اسلام پیش نیاید، اظهار کرد: ایشان طرفدار تقریب بوده‌اند و اصلاً دعوا و بحث‌های امروزی مطرح نبوده است. این دعوا از وقتی که ما حاکمیت شیعه به نام دولت صفوی را شروع می‌کنیم، آغاز می‌شود. حتی وقتی قبل از آن حکومت‌های منطقه‌ای مطرح می‌شده اینگونه نبوده است.
وی ادامه داد: وقتی صفویه اعلام حکومت کردند، اختلافات آغاز شد. سیدجمال‌الدین اسدآبادی که ایرانی یا افغانی بود و درس‌خوانده حوزه نجف بود احساس نیاز به مسئله تقریب کرد و بیداری اسلامی را مطرح کرد. سیدجمال‌الدین چراغ بیداری اسلامی را در هند، مصر، پاریس، ترکیه و لندن روشن کرد. بیشترین زمان اقامتش به مدت 8 سال در مصر بود که محمد عبده را در مصر تربیت کرد و آن جریان را به‌وجود آورد.
نواب ضمن اشاره به این مطلب که تقریب متولد 200 سال قبل و زمان سیدجمال‌الدین اسدآبادی است، ابراز کرد: علل انحطاط مسلمین از بحث‌های کلیدی سیدجمال‌الدین بود که روی آن کار کرد. در این رابطه وی بر عواملی شامل غرب‌زدگی که 500 سال دامن ما را گرفته است، اختلاف بین امت اسلامی، دوری از احکام اسلام و رشد خرافات تأکید می‌کرد. می‌گفت چرا قرآن ما که کتاب زندگی است کتاب فاتحه و قبرستان شده است.
وی با بیان اینکه تمام عمل سیدجمال، تقریب بود، گفت: سیدجمال ریشه اکثر بدبختی‌ها را در اختلاف می‌دانست و یکی از تلاش‌هایش این بود که ملیت خود را مخفی کند. همین که نمی‌خواسته هویتش کشف شود بحث تقریب است. رهبری فکری تقریب دست او بوده است. محمد عبدو را تربیت کرد. عبدو مربی نسل جدیدی شامل سیدقطب، محمد قطب، حسن بنا، دکتر محمد غزالی، خانم غزالی و ... است که در مصر هستند.
دوگانه سلفی تقریبی و غیرتقریبی
نواب افزود: حسن بنا عضو شورای مرکزی تقریب بود که آیت‌الله‌العظمی بروجردی آن را در مصر پایه‌گذاری کرده بود. وی سلفی بود. سلفی‌ها دو جریان دارند؛ جریان سلفی تقریبی و غیر تقریبی. بزرگترین سلفی تاریخ امام خمینی(ره) است. امام(ره) می‌گفت اسلام ناب محمدی. یعنی امام(ره) هم ادعا داشت که پیرایه‌هایی به اسلام بستند و بستیم. برای چه دینی که «وَمَا أَرْسَلْنَاکَ إِلَّا رَحْمَةً لِّلْعَالَمِینَ»، (انبیا/107) است شعارش شمشیر و گردن زدن باشد؟ پیشنهاد سلفی‌ها بازگشت به سلف صالح است. امام(ره) که تعبیرش را به کار برد و گفت اسلام ناب محمدی. نزدیک‌ترین فکر به فکر امام، تفکر حسن بنا است نه این فکری که اخوان دارد.
وی اظهار کرد: سیدجمال جریانی را ایجاد کرد به نام جریان تقریب و البته هیچ جایی اسمی از آن به میان نیاورد. این جریان آغاز شد و مرحوم کاشف‌الغطا در عراق، سیدمحسن امین لبنان و سوریه و سیدمحمدباقر درچه‌ای در اصفهان افکار تقریبی داشتند. مرحوم درچه‌ای استاد آیت‌الله بروجردی بود. رحیم اربابی هم که سیدمحمدجواد غروی شاگرد او بود تقریبی بود اما غروی در تقریب تندرو شد.
نواب با بیان اینکه اشخاص بزرگی بودند که کارکرد تقریبی داشتند، عنوان کرد: هنوز فقه شیعه در دانشگاه الازهر غریب نیست. هنوز هم فارغ‌التحصیلان الازهر اصلاً حالت تنفر نسبت به شیعه ندارند. حسن بنا عضو شورای تقریب آیت‌الله‌العظمی بروجردی بوده است. اما با روی کار آمدن جریان وهابیت در عربستان و پول کلانی که از نفت عربستان به دست می‌آید اقلیت 10، 12 میلیون وهابی توانستند با قدرت پول نفت، خودشان را در جهان به گونه‌ای وحشتناک مطرح کنند. اشغال افغانستان توسط شوروی یکی از بهانه‌های بزرگی بود که توانست عربستان را مطرح کند.
وی ادامه داد: عربستان سعودی القاعده را بنیان‌گذاری کرد. سقوط صدام از عوامل مهم فروریختن بحث تقریب بود. وقتی صدام سقوط کرد عربستان خیلی احساس خطر کرد زیرا احساس کرد یک حکومت شیعی ایجاد می‌شود. نتیجه دموکراسی در عراق سرکار آمدن حکومت شیعی بود، عربستان به این نتیجه رسید که باید شعبه‌ای از القاعده را در عراق نیز مطرح کند.
امروز تفکر تقریبی روشنفکران عرب به‌طور کامل فرو ریخته است
نواب گفت: امروز بدون هیچ‌گونه روپوشی باید اعلام کنیم که تقریب سیدجمال، محمد قطب، سید قطب، حسن بنا و تمام روشنفکران عرب به‌طور کامل فرو ریخته است. الان تقریبی در جهان نمانده است. آقای قرضاوی از پیشگامان تقریب بود که الان کاملاً‌عوض شده، جریان اخوان المسلمین یک جریان تقریبی بود، جریان اخوان تآثیرگذارترین جریان در جهان اسلام بود. در ترکیه همه جریانات اخوانی هستند، عربستان، کویت، اردن، عراق و ... اخوانی هستند. اخوان درست، تقریبی است اما چه شد که موج تندروی همه را گرفت و الان وضع اختلاف شیعه و سنی به روزی رسیده است که ما می‌بینیم.
وی با طرح این سؤال که آیا باید ناامید و خسته شد یا تلاش را چندین برابر کرد، گفت: به نظر من آتش فتنه دیر یا زود خاموش خواهد شد و گفت‌وگوی شیعه و سنی بار دیگر شروع می‌شود. باید طرفدار جدی تقریب و وحدت باشیم. تا ایران شیعی هست و در ایران عقلانیت هست ما خواستار تقریب هستیم.
نواب با اشاره به مراکز تقریبی در جهان اسلام، گفت: به غیر از آن‌هایی که جمهوری اسلامی ایجاد کرده است هیچ مرکز تقریبی در جهان نداریم. تندروی‌هایی که در خاورمیانه با محوریت عربستان شروع شد، شرایط را به سیاه‌ترین روز روزگار رسانده است. باید تلاش کنیم دوباره به خط تقریب برگردیم.
وی با اشاره به پیرایه‌هایی که شیعیان به اسلام اضافه کرده‌اند، گفت: قمه‌زنی روشن‌ترین آن است. افراط هایی که در عزاداری‌ها می‌کنیم، برخی شعرهایی که در عاشورا می‌خوانیم، نماز مستحبی که نمی‌خوانیم و ترک کردیم، در جماعت‌هایمان نافله نیست، مستحباتی که اسلام و قرآن گفته‌اند و ما آن‌ها را کمرنگ کرده‌ایم. فاصله‌مان را با اسلام زیاد کردیم. ما هم‌زمان در دو جبهه خرافات و هم در جبهه مبارزه با وهابیت باید عمل کنیم. باید مفهوم شرک و توحید را کاملاً تبیین کنیم.
نواب اظهار کرد: ما بیشترین سلاح را به سنی‌های کردستان در زمانی که کرکوک و اربیل در خطر بود، دادیم. ما با سنی‌ها مشکلی نداریم، عربستان ما را «لولو» کرده است تا سنی‌ها از این لولو بترسند. ما با هیچ سنی در دنیا مشکل نداریم.
وی عنوان کرد: ما بشار اسد را به خاطر محور مقاومت در مورد اسرائیل می‌خواهیم. اگر می‌خواهید داعش به قدرت نرسد باید قدرت دست همین خانواده‌ای باشد که توانستند با گروه‌ها و فرقه‌های مختلف کار کنند. با تنوع قومیتی در سوریه این خانواده بهتر می‌توانند آن جا را حفظ کنند. این خانواده به شکل مثالی توانسته‌اند این حکومت را حفظ کنند.
رئیس دانشگاه ادیان و مذاهب گفت: در جهان عرب مبنای ما، مخالفت با اسرائیل است. ما طرفدار ریختن اسرائیلی‌ها به دریا نیستیم ما می‌گوییم مردم فلسطین در کشوری که هستند باشند ولی حق رأی داشته باشند. نظامی را برای کشور انتخاب کنند و یهودی‌ها، مسلمانان و مسیحیان آنجا زندگی کنند.
وی اظهار کرد: پاکستانی‌ها فقیر و مشکل‌دار هستند، اما پارلمان آن‌ها مردانه گفت که جنگ یمن باید خاتمه پیدا کند، مردم شریفی هستند که با پول خریده نمی‌شوند. 1 میلیارد از جمعیت جهان اسلام از شدت فقر، نفسی ندارند که حرف بزنند. این 10، 12 میلیون وهابی با پول نفت، صدایشان را به بالاترین صدا رسانده‌اند. پول اصلی ایجاد تنش‌ها را قطر و عربستان می‌دهند.
نواب با بیان اینکه ما بین طالبان شیعه و طالبان سنی گیر افتاده‌ایم، عنوان کرد: جریان شیرازی در شیعه، همان جریان طالبان است. الان در آسیا تقریباً با هیچ کشوری مشکل نداریم، با دانشگاه‌های تونس، سوریه، لبنان،عراق و عمان می‌توان ارتباط برقرار کرد.
