سابقه، پیشکسوتی و زندهنگهداشتن یاد و خاطره مفاخر بزرگ، از مواردی است که در میان تمام اقوام و ملل به رسمیت شناخته شده است و طبیعی است که از این جهت پیشکسوتان و صاحبان تجارب و خدمات به جهت خدماتی که به جوامع انسانی کردهاند و دارای تجاربی در عرصههای مختلف هستند، در نزد تمامی افراد دارای احترام هستند. این موضوع در آموزه های دینی ما، اعم از آیات قرآن، روایات و سیره پیشوایان دین نیز پذیرفته شده است.
در منابع روایی ما درباره احترام به پیشکسوتان و افراد باسابقه احادیث زیادی آمده است. از امام باقر(علیه السلام) نقل شده است: «مَنِ اسْتَنَّ بِسُنَّةِ عَدْلٍ فَاتُّبِعَ کَانَ لَهُ أَجْرُ مَنْ عَمِلَ بِهَا مِنْ غَیْرِ أَنْ یَنْتَقِصَ مِنْ أُجُورِهِمْ شَیْءٌ؛ کسی که سنت نیکویی به جای بگذارد و این سنت در جامعه پیروی شود، اجر و پاداش کسانی که به آن عمل میکنند برای او نوشته میشود، بدون آن که از پاداش آنان کاسته شود».( حر عاملی، وسائل الشیعة، ج ۱۶، ص ۱۷۴، مؤسسه آل البیت، قم، ۱۴۰۹ق)
پژوهشگران، فعالان و شخصیتهای مؤثر جامعه قرآنی ما نیز در تبیین و ترویج مفاهیم متعالی قرآن کریم برای داشتن کشوری اسلامی فعالیتهای بزرگی انجام دادهاند. از درون این گروه، الگوهای بزرگ و خیراندیشان فاخری تربیت شدهاند که هرکدامشان برای خود کوهی از مفاهیم، اندیشه، ادب، تربیت، اخلاق، آموزش و از همه مهمتر نمونه معلمانی بوده است که در تمامی عمرپربرکتشان الگوی شاگردان خود و جامعه هستند.
توجه ویژه به نامدارن وظیفه همگانی
اهمیت توجه ویژه به این بزرگمردان وظیفه همگانی تمامی عناصر جامعه است. تکریم این شخصیتها باعث میشود یاد و راه آنها فراموش نشده و انگیزههای بیشتری برای فعالیت و حرکتهای بزرگتری در حوزه فعالیتهای قرآنی کشور باشد.
در این میان بخشی از این چهرهها چراغ عمرشان خاموش و در خانه ابدی ساکن شدهاند. لذا زنده نگهداشتن یاد این مفاخر باید سالهای سال بعد مرگشان ادامه داشته باشد چراکه میتواند خود ارزش فعالیتهای آنان و فعالان قرآنی را برای نسل آینده جامعه قرآنی نشان دهد.
همین امر بهانه شد تا سری به قطعه نامآوران بهشت زهرا(س) بزنیم و ببینیم در این قطعه چه تعداد از فعالان عرصه قرآنی و دینی کشور در آنجا آرام گرفتهاند. قطعهای که به دفن درگذشتگانی که راه اعتلای ایران اسلامی تلاش کردهاند، اختصاص دارد.
ابتدا با پیگیریهای فراوان از سازمان بهشت زهرا(س) و بعد از آن شورای اسلامی شهر تهران به دنبال اسامی فعالان قرآنی که در این قطعه به خاک سپردهشدهاند، گشتیم. در این بین سازمان بهشت زهرا تنها به لیست 189 نفری که منتشر شده است، اشاره داشت، که در آن درباره "نوع فعالیت نامآوران" هیچ توضیحی داده نشده بود.
گویا نام افرادی که قرار است در این قطعه دفن شوند، از سوی شورای شهر و یا وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی داده میشود. بهشت زهرا هم هیچ سندی مربوط به نوع فعالیت این افراد در اختیار خبرگزاری ایکنا قرار نداد و ما را به شورای شهر تهران هدایت کرد. مجوز دفن درگذشتگان در قطعه نام آوران توسط سازمان تربیت بدنی، ریاست کمیته ملی المپیک و کمیسیون فرهنگی شورای اسلامی شهر تهران صادر میشود.
بعد از پیگیریهای مستمر از شورای شهر تهران نیز متوجه شدیم که آنها نیز لیستی کاملی از فعالیت این افراد ندارند و قرار هم نیست که در اختیار خبرگزاریها قرار بدهند. بعد از اینکه متوجه شدیم، لیست کامل و جامعی از نوع فعالیت افراد مدفون در قطعه نامآوران بهشت زهرا وجود ندارد خود راهی میدان شدیم.
اینجا قطعه نامآوران بهشت زهرا. دیوارهایی دورتادور این قطعه کشیده شده که آن را از سایر قطعهها متمایز کرده است. دو در در سمت شرق و غرب این قطعه قرار گرفته است که راههای ارتباطی را آسانتر کرده است. همسایه قطعه هنرمندان است. وارد که میشویم گویا خود قطعه هم در میان قطعات دیگر بهشت زهرا، نامآور است. درختچههای یاس با عطر دلنشین و فضایی که از درختان گوناگون پر شدهاست قبور را پنان میکردند.
انگار در اینجا تاریخ و خاطره با هم گره خورده بودند. انسانهای بزرگی که هرکدام در زمان حیاتشان اسطورههای خود بودند و خاطرات تلخ و شیرین افرادی که با اهدای عضوی از جسمشان زندگیبخش دیگری بودند وحال تنها نامی و قطعه سنگی از تمام هستی نصیبشان شده بود و البته از همه مهمتر یاد و خاطرهای که نام آنان را برای سالها و حتی قرنها زنده نگه خواهد داشت.
انسانهای بسیاری هستند که دوستدارند نامشان به گونههای مختلفی جاوید بماند و یادی از آنها در خاطرات باقی بماند. بعضی از این افراد با حک کردن نام خود بر روی درختان و یا دیوراهها و آثار باستانی این کار را میکنند که دوام چندانی ندارد اما اینان یاد و خاطره خود را در اذهان عموم مردم با خاطراتی خوش حک کردهاند.
قطعهای به وسعت یک کشور
از پدران علوم مختلف همچون، ریاضی، شیمی، زیستشناسی، میکروبشناسی تا ورزشکاران و قهرمانان ملی و میهنی و شاعران و روزنامهنگاران مطرح کشوری در کنار اساتید بزرگ دانشگاهی و درنهایت افرادی که اهدای عضوی داشتهاند در این قطعه کنار هم آرامیدهاند.
یک به یک مزار نامآوران را نظاره میکنم، تا شاید اثری از فعالان و چهرههای قرآنی و اسلامی بیابم، سنگهایی که از فرط گلآلودگی منتظر باریدن باران بودند. از قسمت اهدای عضویها به سمت مفاخر مختلف کشور تا ورزشکارن در جستو جو و تلاطم هستم. گویا قرآنیها در اینجا هم مغفول واقع شدهاند.
بالاخره بعد از کلی جستوجو و دیدن تنها به تعدادی استاد و مفسر قرآنی در این قطعه برخوردم که جمعشان به تعداد انگشتان دست همی نمیرسید. افرادی همچون دکتر عزیزاله جوینی استاد دانشگاه تهران و محقق تفسیر قرآن و نهجالبلاغه، زهرا وزرائی، مدرس تفسیر قرآن، امیر فرهی از نویسندگان دینی و اسلامی، استاد محمدرضائی جوان، معلم قرآن، صرف و نحو عربی با بیش از شصت سال سابقه تحقیق در حوزه معارف اسلامی، حاج محمد آخوندی منتظر و ... که هرکدام در حوزه خود مطمئنا الگویی بودهاند.
بعد از مشاهده و سیر در قطعه نامآوران با خود احساس میکردم که بتوانم بسیاری از چهرههای قرآنی که روحشان به ملکوت پیوسته بود را در اینجا بیابم اما اثری از آنها نبود. چه بسا بسیاری از مفاخر قرآنی که گمنامانه در گوشهای آرمیدهاند و یاد و خاطرشان نیز روبه فراموشی میرود.
باید پیش از هر فعالیتی جایگاهی مناسب برای فعالان قرآنی تعریف کنیم
زیاد نمیخواهم به مرگ و محل آن دامن بزنم، اما انتظار داشتم در این قطعه از چهرههای نامآور قرآنی که سالهاعمرشان را در راه اعتلای فرهنگ قرآنی و اسلامی خرج کردهاند مشاهده کنم. اگر بخواهیم به مطالبات مقام معظم رهبری در حوزه قرآن برسیم باید پیش از هر فعالیتی جایگاهی مناسب برای فعالان قرآنی تعریف کنیم؛جایگاهی که بعد از فوتشان هم مورد احترام باشد تا از این طریق بتوانیم سایر افراد را نیز به شرکت در فعالیتهای قرآنی تشویق کنیم.
از قطعهنامآوران که بیرون شدم یک کشور را در پشت خود دیدم کشوری که جایگاه والایی برای پیشکسوتان قرآن تعریف نکرده بود. این قطعه بهانهای بود تا متوجه شوم که قرآن و قرآنیان هنوز درجایگاه اصلی خودشان درک نشدهاند و دریافتم که اگر میخواهیم اسلامی زندگی کنیم و اسلامی از دنیا رخت بندیم باید قدر قرآن را بدانیم و او را زنده نگهداریم که مرگی برای انسان است و زنده بودن برای قرآن.
بد نیست بدانیم قطعه نامآوران به دستور محمدحسن ملک مدنی شهردار وقت تهران، برای ارج نهادن به مقام والای نام آوران، احیای نام بزرگان و فرهیختگان در حوزههای مختلف و ورزش که موجبات سر بلندی و افتخار ایران و ایرانی رافراهم ساختهاند، در نظر گرفته شد.
اما چه خوب میشد مسئله مجوزهای دفنی که توسط مراجع برای دفن در این قطعه صادر میشود با نگاه دقیقتری صورت میگرفت. چراکه شاید بسیاری از چهرهها و مفاخری که زندگینامه و ید طولای فعالیتهایشان در عرصههای مختلف قرآنی، فرهنگی و ... خود برگه صدور مجوز آنها برای دفن در قطعه نام آوران بود اما نامی از آنها در این قطعه وجود نداشت.
تکریم نامداران قرآنی یکی از فعالیتهای در خور تقدیر است
در آخر باید بگویم تکریم چهرهها و نامداران قرآنی یکی از فعالیتهای در خور تقدیر است که باید به آن توجه ویژه داشت. احترام به اساتید و پیشکسوتان قرآنی نقش قابل توجهی در نهادینه کردن فرهنگ قرآنی در کشور دارند، بنابراین باید وجود اساتید و فعالان قرآنیرا در زمان حیات و مماتشان که یکی از مهمترین سرمایههای انقلاب اسلامی هستند ارج نهاد و برای پیشبرد اهداف کشور از آنها بهرهمند شد.
امیدواریم قدر نامدارانی که عیار و ارزششان را مردم با فرهنگ و سواد محک زدهاند و با عنوان نامآور خطابشان میکنند، قبل از مرگشان بدانیم که بعد از رفتنشان آه وناله و اشک و اندوه جز تسلی مختصرخاطر بازماندگان اثر و لطفی ندارد.