بعثت انتصابی است/ طهارت؛ مهم‌ترین ویژگی پیامبر(ص)
گروه اندیشه: حجت‌الاسلام والمسلمین مهدی رستم‌نژاد معتقد است که خدا پیامبر را بر مبنای ویژگی‌هایش منصوب کرده است و مهم‌ترین ویژگی حصرت رسول(ص) طهارت بوده است.
حجت‌الاسلام والمسلمین مهدی رستم‌نژاد، عضو هیئت علمی جامعةالمصطفی (ص) در گفت‌وگو با خبرگزاری بین‌المللی قرآن (ایکنا)، در پاسخ به این پرسش که نسبت میان انتصاب پیامبر(ص) در روز مبعث و نقش ویژگی‌های پیامبر در بعثت، گفت: اصل بعثت به دو معناست؛ معنای اول آن انتصابی بودن است و در آیه «... اللّهُ أَعْلَمُ حَیْثُ یَجْعَلُ رِسَالَتَهُ...: خدا بهتر مىداند رسالتش را کجا قرار دهد». (انعام ۱۲۴) می‌بینیم که خداوند در جریان بعثت فاعل حساب می‌شود.
بعثت انتصابی بوده است
رستم‌نژاد ادامه داد: در آیه دیگری «إِنَّ اللّهَ اصْطَفَى آدَمَ وَنُوحًا وَآلَ إِبْرَاهِیمَ وَآلَ عِمْرَانَ عَلَى الْعَالَمِینَ* ذُرِّیَّةً بَعْضُهَا مِن بَعْضٍ وَاللّهُ سَمِیعٌ عَلِیمٌ: به یقین خداوند آدم و نوح و خاندان ابراهیم و خاندان عمران را بر مردم جهان برترى داده است، فرزندانى که بعضى از آنان از [نسل] بعضى دیگرند و خداوند شنواى داناست.» (آل‌عمران/ ۳۳، ۳۴) می‌بینیم که پیامبران برگزیدگان خدا بوده و به نصب الهی نبوت منصوب می‌شوند.
انتصاب پیامبران تصادفی نیست
وی افزود: مطلب دیگر این است که ویژگیهایی وجود دارند که پیامبران باید واجد آن‌ها باشند تا خداوند انتخابشان بکند. یعنی انتخاب گتره‌ای، بدون قانون و تصادفی نبوده است. این اصطفی از باب استحقاق است نه اتفاق. پیامبر انتخاب می‌کند چون پیامبر ویژگی‌های لازم را دارد.
رستم‌نژاد تصریح کرد: البته اینکه فرد باید چه ویژگیهایی داشته باشد مبهم است، اما برخی ویژگی‌ها از قبیل خصوصیات اخلاقی، رفتاری، معرفتی، تلاش و سعی و اخلاص قابل فهم است. در آیات ۸۳ به بعد سوره انعام که از هیجده پیامبرسخن به میان آمده و قسمتی از قرآن است که بیشترین نام پیامبران در آنجا آمده است اشاره می‌شود که همه پیامبران از «اخیار» بوده‌اند.
وی با بیان اینکه این مسئله بعد علیتی قضیه بعثت را نشان می‌دهد، گفت: از سوی دیگر در قرآن چنین آمده است که خداوند پیامبران را انتخاب کرده است چون از صالحان بودند. یا در ارتباط با حضرت ابراهیم، اسحاق و یعقوب می‌گوید که پیامبر شدند چون صاحبان قدرت و بصیرت بودند. این‌ها از جمله ویژگیهایی است که در انتصال ایشان به این جایگاه دخیل است.
رستم‌نژاد تاکید کرد: از سوی دیگر قرآن به اهل احسان بودن پیامبران و رفتار منطبق بر فطرت و بصیرت پیامبران نیز اشاره دارد.
بعثت به معنای برانگیخته شدن است
وی ادامه داد: اما نکته سوم در خصوص بعثت معنای برانگیختگی نبی توسط خداست. معنای بعثت نبی با ارسال پیامبر متفاوت است؛ بعثت به معنای برانگیخته‌شدن است. اینجا معنای متفاوت‌تری از ارسال و فرستادن را داریم. در قرآن داریم که ما موسی را به سوی قوم بنی اسرائیل فرستادیم.
رستم‌نژاد با بیان اینکه در این معنا بعثت به معنای فوران استعدادهای درونی است؛ گفت: این معنای دقیق‌تر است که با فرستادن شخص به نبوت متفاوت است. پس بعثت در لغت به معنای برانگیخته شدن است و در خصوص روز قیامت نیز به کار برده می‌شود. مثل اینکه بگوییم دانه در بهار برانگیخته شد و به درختی تبدیل می‌شود. وقتی گفته می‌شود پیامبری برانگیخته شد به این معناست که وجودش به قدری بالنده شد که می‌تواند سروش غیبی الهی را بشنود.
وی در پاسخ به اینکه آیا در معنای برانگیخته شدن اراده فردی و الهی در طول هم قرار می‌گیرند، گفت: برانگیختن به معنای شخصی و اکتسابی نیست، خدا برمی‌انگیزد. شخص باید واجد ویژگیهایی باشد اما این خداست که می‌انگیزاند. قرآن هم همین را می‌گوید که برای مومنین منت می‌گذارد که پیامبری را برانگیخته است، لذا بعثت پیامبر به خدا بر می‌گردد و نبی هیچ دخالتی در نصب خود ندارد.
طهارت ویژگی غالب پیامبر اکرم(ص)
رستم‌نژاد در پاسخ به این پرسش که کدام یک از ویژگی‌های ایشان غالب بود، گفت: در جامعه‌ای که سراسرش آلودگی و بزهکاری بود، مهم‌ترین خصوصیت پیامبر این بود که فردی پاک بودند. ایشان آنقدر پاک بودند که به او محمد امین می‌گفتند. امین یا درست‌کار معنایی جامع داشت. ایشان از هر جهت طهارت داشتند و سالم بودند و با توجه به خصوصیت جامعه ایاشن این یک معجزه بود.
وی تصریح کرد: پاکی و طهارت یکی از بهترین ویژگی‌های پیامبر است. طهارت اینجا مطلق است و در همه افعال و اخلاق وجود دارد. ایشان این خصوصیات را هم قبل و بعد از نبوت داشتند.
پیامبر قبل از بعثت نیز معصوم بود
رستم‌نژاد در پاسخ به اینکه آیا عصمت نبی ذاتی بوده است و یا اکتباسی گفت: ما دلایل خاصی داریم که عصمت پیامبر از قبل بوده و الا ایشان نمی‌توانست پیامبر بشود. همه قائل‌اند که او عصمت از گناه داشته و در روایتی از امام علی (ع) آمده است که روح که فرشته عظیم الهی است، از ابتدا با پیامبر (ص) همراه بوده و پیامبر مستقیم تحت اشراف تربیت الهی وی قرار داشته است.
رستم‌نژاد در پایان گفت: در بین عالمان اسلامی نظریه‌های متفاوت در مراتب عصمت وجود دارد اما اینکه عصمت از خطا و نسیان از قبل بوده یا نه و یا، برخی از اهل سنت تنها عصمت از ابلاغ وحی را قائل هستند و عصمت از گناه را بعد از پیامبری قائل‌اند. ولی همه متکلمان شیعه قائل هستند که عصمت پیامبر از ابتدا بوده است.
