به گزارش خبرگزاری بینالمللی قرآن(ایکنا) محمد کچویی، اولین رئیس زندان اوین بود که به دلیل نقش موثرش در توابسازی زندانیان سیاسی از وی به عنوان پدر توابین یاد میکنند. وی هشتم تیر 1360 توسط سازمان مجاهدین خلق به شهادت رسید.
محمد کچویی پس از اتمام کلاس ششم ابتدایی، به دلیل شرایط اقتصادی خانواده مدرسه را رها کرد و در یک کارگاه صحافی در بازار مشغول به کار شد. کچوئی در همین کارگاه با محمد بخارایی آشنا و از طریق او جذب حزب مؤتلفه اسلامی شد. بعدتر در جلسات مذهبی و جلسات درس مقام معظم رهبری، آیتالله بهشتی و آیتالله مطهری در هیئت انصارالحسین و کلاسهای درس عربی هیئت مکتب القرآن شرکت کرد. در همین دوره با عزتشاهی آشنا شد و فعالیت سیاسی را آغاز کرد.
سوابق زندان این شهید
کچوئی در ۲۴ تیر ۱۳۵۱ دستگیر شد. ساواک میخواست از طریق وی اطلاعاتی درباره عزتشاهی که شاگرد مغازه کچوئی بود به دست بیاورد، اما ناکام ماند. کچوئی مشروط به توقف فعالیت سیاسی و همکاری با ساواک، پس از یک سال از زندان آزاد شد. کچویی به این شروط پایبند نماند و بار دیگر در آذر ۱۳۵۳، به دلیل ارتباط با فعالان سیاسی و انتقال پیغامهای عزتشاهی دستگیر شد. این بار به دلیل تکرار جرم، دادگاه وی را به حبس ابد محکوم کرد. وی در ۲۸ خرداد ۱۳۵۶، به دلیل تغییر در شرایط سیاسی کشور و فشار کمیسیون حقوق بشر برای آزادی زندانیان سیاسی عفو شد.
محمد کچوئی پیش از پیروزی انقلاب اسلامی در سال ۱۳۵۷، از اعضای کمیته استقبال امام خمینی بود و بسیج افراد را برعهده داشت. پس از انقلاب اسلامی، محمد کچوئی در دادگاه مقامات رژیم سابق و مأموران ساواک نقش فعال داشت و از کسانی که وی را شکنجه کرده بودند شکایت کرد. وی که خود زمانی زندانی اوین بود، پس از انقلاب به عنوان نخستین رییس زندان اوین مشغول به کار شد.
نحوه شهادت کچویی
در پی پخش خبر انفجار در دفتر حزب جمهوری اسلامی در زندان، زندانیان هوادار مجاهدین خلق در روز ۸ تیر ۱۳۶۰ به شادمانی پرداختند و میرفت که اوضاع رنگ شورش به خود بگیرد. به همین علت محمد مهدی گیلانی، رییس و اسدالله لاجوردی، دادستان در زندان حضور یافتند و در حیاط اوین دادگاه تشکیل دادند. محمد کچوئی چند نفر از زندانیان عضو سازمان مجاهدین را به محوطه زندان اوین آورد و کنار استخر نشاند تا همانجا بار دیگر محاکمه شوند. بسیاری از این زندانیان در این دادگاه به اعدام محکوم شدند. کاظم افجهای از اعضای سازمان مجاهدین خلق که در زندان حضور داشت، در ظهر هشتم تیر ۱۳۶۰، محمد کچوئی را با اسلحه کمری ترور کرد.
سازمان مجاهدین خلق مدعی است وی به عنوان عامل نفوذی در دادستانی انقلاب کار میکرد. در روز آخر کچوئی و لاجوردی به وی مشکوک میشوند و مسلسل وی را میگیرند. اما وی با دست یافتن به یک سلاح کمری با شلیک چند گلوله محمد کچوئی را ترور میکند.
آیتالله هاشمی رفسنجانی در سخنرانی به مناسبت فوت محمد کچوئی گفت: «کچویی به ایمان و تقوی، سختکوشی و پذیرفتن سختترین مسئولیتها در دوران محکومیت و یا دوران پذیرفتن مسئولیت زندان معروف بود».
در پی ترور محمد کچوئی، محمدرضا سعادتی، از اعضای سازمان مجاهدین خلق که پیشتر دستگیر و به ۱۰ سال زندان محکوم شده بود، به اتهام طراحی نقشه ترور و حفظ ارتباط با سازمان، دوباره محاکمه و به اعدام محکوم شد.