آثار اقتصادی و احکام زکات فطره

حجت‌الاسلام والمسلمین محمدحسین علی‌اکبری، پژوهشگر تاریخ و سیره معصومین(ع)، در گفت‌وگو با خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا)، به بحث درباره  احکام و شرایط زکات فطره پرداخت و اظهار کرد: در اسلام و در اقتصاد اسلامی سهمی به فقرا اختصاص داده شده است که زکات نام دارد و این مورد شامل زکات مال و زکات فطره است.

آثار اقتصادی زکات فطره

وی ادامه داد: در روایات آمده است که اگر اغنیا زکات مال خود را پرداخت کنند فقیری در روی زمین پیدا نخواهد شد و اگر این موضوع از لحاظ علمی هم مورد بررسی قرار گیرد روشن خواهد شد که با پرداخت زکات فطره و هزینه‌کرد مناسب آن، نسبت بین ثروت اغنیا و فقر فقرا کم شده و توازن ایجاد خواهد شد و در آن صورت فقرا به فقر کنونی مبتلا نخواند بود.

علی‌اکبری افزود: با توجه به اینکه به ایام پرداخت زکات فطره به عنوان بخشی از سهم فقرا نزدیک می‌شویم باید بگویم که موارد مصرف زکات فطره متعدد است و می‌توان آن را در امور عام‌المنفعه به طور کلی، ساخت جاده، حمام، مدرسه، بیمارستان و امثالم و هر جا که جنبه منفعت عمومی داشته باشد مصرف کرد.

زکات فطره باید به فقرا داده شود

وی اظهار کرد: با این اوصاف، نظر برخی از فقها و مراجع تقلید این است که فقرا در اولویت هستند و اگر زیاده‌ای از این زکات باقی ماند می‌توان آن را در موارد دیگر مصرف کرد و به همین جهت است که گفته می‌شود زکات فطره باید به فقرا داده شود و فقیر هم تنها کسی نیست که در کنار خیابان ایستاده و دستش را دراز کرده باشد بلکه فقیر کسی است که درآمدش کفاف زندگی‌اش را نکند.

این پژوهشگر تاریخ و سیره معصومین(ع) ادامه داد: ممکن است شخصی خانه، درآمد و شغل داشته باشد اما فقیر محسوب شود و نتواند نیازهای زندگی خود را تأمین کند بنابراین زکات فطره به او تعلق می‌گیرد.

برخی شرایط گیرندگان زکات فطره

علی‌اکبری افزود: از سوی دیگر گفته شده است که زکات فطره باید به شیعه اثنی عشری و به کسی داده شود که از میان همین نیازمندان باشد. همچنین این شخص نباید اهل گناه و معصیت باشد و زکات فطره را در راه معصیت مصرف نکند.

وی خاطرنشان کرد: مورد دیگر در مورد زکات فطره این است که گفته شده است به یک فقیر کمتر از یک فطریه نمی‌توان داد بلکه باید یک فطریه کامل به او تعلق گیرد.

میزان زکات فطره

وی عنوان کرد: البته بیشتر از یک فطریه تا هزینه یک سال را می‌توان به فقیر اختصاص داد و در مورد میزان زکات فطره باید گفت که حداقل آن یک فطریه و حداکثرش به اندازه نیاز یک سال است و مثلا کسی نباید بگوید همه اهالی محل به شخصی فطریه داده‌اند بنابراین نیازی نیست که بنده این زکات را به وی پرداخت کنم؛ چراکه تا زمان برآورده نشدن نیاز یک سال شخص می‌توان به وی فطریه داد.

علی‌اکبری تأکید کرد: مورد دیگری که در مورد زکات فطره باید به آن اشاره کنم این است که گفته شده است تا زمانی‌که در محل شما فقیر وجود دارد به فقرای مکان‌های دیگر فطریه داده نشود و اگر کسی آن را به مکان دیگری حمل کرد و محصول تلف شد، ضامن آن است و خودش باید دوباره زکات فطره را پرداخت کند.

پرداخت‌کننده زکات فطره باید عاقل و بالغ باشد

این پژوهشگر سیره معصومین(ع) ادامه داد: نکته دیگر این است که شخص پرداخت‌کننده زکات فطره باید غنی باشد و اگر توان پرداخت ندارد بر او واجب نیست. همچنین این شخص باید عاقل و بالغ باشد.

وی در ادامه درباره زمان پرداخت زکات فطره اظهار کرد: در ماه مبارک رمضان نمی‌توان زکات فطره را پرداخت کرد؛ چراکه واجب نمی‌شود بلکه از موقع غروب شب عید فطر پرداخت آن واجب می‌شود و تا ظهر روز عید و قبل از نماز عید فطر باید جدا شده و در اختیار فقیر قرار گیرد و اگر شخص نتوانست تا این زمان فطریه را پرداخت کند باید آن را جدا کرده و بعدا به فقیر برساند.

پدر خانواده مسئول پرداخت زکات فطره است

علی‌اکبری در پایان گفت: نکته مهم دیگر در مورد زکات فطره این است که وظیفه پرداخت زکات فطره بر عهده پدر خانواده است که باید فطریه همسر و فرزندانش را؛ چه کسانی‌که روزه می‌گیرد و چه نمی‌گیرند و حتی بچه‌ای که تازه متولد شده و حتی اگر بعد از غروب عید فطر به دنیا آمده است را پرداخت کند.