ششمین نشست «تحلیل شرایط اقتصادی کشور پس از لغو تحریم‌ها» برگزار شد
گروه اقتصاد: ششمین نشست تخصصی «تحلیل شرایط اقتصادی کشور پس از لغو تحریم‌ها» با موضوع پیش‌بینی تحقق درآمدهای ارزی بودجه با توجه به قیمت نفت در پژوهشکده پولی و بانکی بانک مرکزی برگزار شد.
به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا)، ششمین نشست تخصصی تحلیل «شرایط اقتصادی کشور پس از لغو تحریم‌ها» با حضور سیدمحسن قمصری، مدیر امور بین‌الملل شرکت ملی نفت ایران، مهدی عسلی، مدیر کل امور اوپک و مجامع انرژی وزارت نفت، محمد قاسمی، معاون پژوهشی مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی و فرهاد نیلی، رئیس پژوهشکده پولی و بانکی بانک مرکزی برگزار شد.
براساس این گزارش، فرهاد نیلی در ابتدای این نشست گفت: در بحث امروز سه موضوع مورد بررسی ما است؛ ابتدا چشم‌انداز وضعیت بازار نفت را بحث می‌کنیم، در بخش دوم به موضوع تحریم‌ها، آینده تحریم‌ها و نوع تحریم‌هایی که در بخش نفت و گاز با آن مواجه بوده‌ایم می‌پردازیم و افق برداشته شدن تحریم‌ها و پیش‌بینی کارشناسان در خصوص آینده تحریم‌ها را خواهیم داشت. در قسمت سوم نیز به درآمدهای ارزی کشور و بودجه سال ۹۴ می‌پردازیم و با توجه به چشم‌اندازی که از بازار نفت و آینده تحریم‌ها داریم بررسی می‌کنیم که درآمدهای ارزی ما به چه صورت خواهد بود.
در ادامه مهدی عسلی به بیان نظرات خود پرداخت و ضمن اشاره به اهمیت نفت و درآمدهای نفتی در جهان، گفت: همانطور که مستحضر هستید نفت یک منبع پایان‌پذیر و از این جهت با کالاهای دیگر بسیار متفاوت است. به طوری که نوسان قیمت‌ها معمولاً برای منابع پایان‌پذیری چون نفت و گاز بالاتر است. عرضه و تقاضای نفت خیلی کم کشش است و در این شرایط اتفاقی که می‌افتد نوسان بسیار شدید قیمت‌ها است؛ که ما در سال ۲۰۰۸ و سال گذشته نیز شاهد شوک قیمت نفت بوده‌ایم. کالاهایی مثل نفت بسیار زیاد به شوک‌های عرضه و تقاضا حساس هستند.
عسلی افزود: نکته‌ای که به پیچیدگی تحلیل قیمت نفت دامن می‌زند این است که نفت در ۱۵ سال گذشته صرفاً خریداری نمی‌شود تا در پالایشگاه‌ها به بنزین و گازوئیل تبدیل شود بلکه خیلی از صندوق‌های سرمایه و بانک‌ها نفت را خرید و نگهداری می‌کنند تا در آینده بفروشند و از مواهب آن در بازار آینده استفاده کنند. در حال حاضر به‌دلیل پائین بودن نرخ بهره میلیاردها پول در اختیار مؤسسات مالی است و آنها به خرید و نگهداری از نفت مبادرت ورزیده و در زمان لازم نیز آن را در بازار می فروشند.
وی خاطرنشان ساخت: صندوق بین‌المللی پول، کالاها را به چهار بخش تقسیم کرده و در بیشتر موارد نوسانات قیمت نفت از اکثر این کالاها بیشتر است؛ چراکه حجم تجارت و میزان مصرفش از همه این کالاها بیشتر است. بنابراین مجموعه این عوامل باعث دشواری پیش‌بینی قیمت نفت می‌شود. در بحث پیش‌بینی نیز ما ابتدا بحث عرضه را بررسی کرده و سپس میزان تقاضای کالا را مورد ارزیابی قرار می‌دهیم و بعد می‌بینیم که چقدر این دو عامل در بازار تعادل ایجاد می‌کنند و مازاد هر کدام چقدر است.
وی با بیان اینکه ما در حال حاضر شاهد یک شکاف میان رشد اقتصادی و تقاضا برای نفت هستیم افزود: برای رشد اقتصادی دنیا، امسال و سال آینده رقم ۳/۳ پیش بینی شده است. در گذشته همبستگی میان رشد اقتصادی و تقاضا برای نفت وجود داشت اما اکنون دیگر اینگونه نیست. از طرفی طبق آمارها مازاد عرضه در سه ماه ابتدایی سال میلادی بسیار بالا بوده به طوری‌که در روز ۵/۲ میلیون بشکه مازاد عرضه نفت وجود دارد و این بدون احتساب ۱ میلیون بشکه گم شده است. افزایش ارزش دلار نیز روی قیمت نفت اثر می‌گذارد.
مدیر کل امور اوپک و مجامع انرژی وزارت نفت همچنین در خصوص پیش‌بینی قیمت نفت نیز گفت: پیش‌بینی‌ها نشان می‌دهد که احتمالاً تقاضای نفت از عرضه آن پیشی خواهد گرفت و این امیدواری بسیار خوبی است. هرچند به گمان من چون رشد اقتصادی چین در حال کاهش است احتمال تحقق این مورد کم است. اگر تحریم‌ها برطرف شود و میزان صادرات ما افزایش پیدا کند و فکر می‌کنیم قیمت نفت خیلی افزایش پیدا نخواهد کرد.
نفت خام سال‌ها در کنار ما خواهد بود
در ادامه میزگرد محسن قمصری در مورد آینده و سال مالی پیش‌رو و چشم انداز فضای پس از تحریم گفت: واقعیت‌های بازار در بسیاری مواقع با مسائل علمی مغایر است و بر اساس منطق اقتصادی نمی‌توانیم واقعیت‌های بازار را بررسی کنیم و به همین سبب پیش‌بینی آینده دشوار است.
وی افزود: من خیلی اعتقاد ندارم که نفت خام کالای پایان‌پذیر است چرا که تحقیقات تولید ما را به بسیاری از ذخایر جدید کشف نشده می‌رساند. دو سوم سطح کشور ایران هنوز اکتشاف نشده است. دلیل دوم تغییرات تکنولوژی است. بهینه شدن مصرف کاهش مصرف ایجاد کرده به طوری‌که منابع موجود را سال‌ها حفظ خواهد کرد. بنابراین نفت خام سال‌ها در کنار ما خواهد بود.
وی در مورد حساسیت قیمت نفت نسبت به شرایط عرضه و تقاضا گفت: ما که در کار نفت فعال هستیم حساسیت را حس نمی‌کنیم. ما معتقدیم که بازار نفت مدیریت می‌شود. چه دلیلی داشت که در سال ۲۰۱۳ و ابتدای ۲۰۱۴ قیمت ۱۱۵ دلار باشد؟ ما معتقدیم بازار را در ۵ سال گذشته بالا نگه داشته‌اند تا هزینه‌ها با صرفه باشد و به دو اتفاق منجر شود: اتفاق اول افزایش عرضه از منابعی که هزینه تولیدش به شدت بالا است مانند خلیج مکزیک. دلیل دوم بالا بودن قیمت تحقیقات بر روی منابع جایگزین را به صرفه و اقتصادی می‌کند و باعث می‌شود که در بخش نفت خام کاهش مصرف ایجاد شود. بنابراین ما خیلی به عرضه و تقاضا اعتقادی نداریم البته این معنای انکار آن نیست.
وی تأکید کرد: طی دو دهه اخیر به ما ثابت شده گزارش‌ها جهت‌دار است و بازار نفت مدیریت می‌شود. اگر واقعا ۵/۲ میلیون عرضه در بازار وجود دارد چرا قیمت‌ها کاهش نمی‌یابد؟ پیش‌بینی‌ها نشان می‌دهد که قیمت نفت افزایش پیدا نخواهد کرد در حالی که تعداد بسیار بالایی خریدار آتی در بازار وجود دارد. اگر قیمت سیر صعودی ندارد پس این خریداران برای چه در بازار هستند؟
سال بسیار سختی به لحاظ مدیریت مالی است
قاسمی در ادامه نشست گفت: موقعیت فعلی دولت از دیدگاه مالی و درآمد حاصل از نفت به نظر می‌رسد توسط مسئولان هم خیلی شناخته شده نیست. از نیمه دوم سال ۹۳ که ما با شوک مالی مواجه شدیم و نقطه انعکاسش در بودجه ۹۴ بود، این شوک تحت تاثیر مسئله تحریم‌ها خیلی شناخته شده نبود. اگر تحریم نداشتیم و فقط با کاهش نفت مواجه بودیم احتمالا به این موضوع حساس‌تر بودیم.
وی ادامه داد: با توجه به نوسانات قیمت نفت در زمان نگارش لایحه بودجه تا زمان تقدیم آن به مجلس، مجلس در سال ۹۴ اقدام به دو سقفی کردن بودجه کرد و ردیف حاصل از نفت را کاهش داد و مقداری را در سقف دوم بودجه قرار داد. رقمی حدود ۵۳ هزار میلیارد تومان تحت عنوان درآمد حاصل از صادرات گذاشته شد و فرض بر این بود که اگر ارقامی مازاد بر این رقم حاصل شد در ۶ ماهه دوم سال دولت بتواند از آن استفاده کند به میزان ۲/۱۶ هزار میلیارد تومان. به عبارتی میزان صادرات ۴/۱ در نظر گرفته شده بود که آن سقف اول بودجه است. با توجه به اینکه میزان هزینه‌های ما از رقم بودجه بیشتر بود پس می‌بایست آن رقم به ۸/۱ میلیون بشکه در روز می‌رسید. بودجه ۹۴ یک پیچیدگی هم دارد. جدا از این اعداد و ارقام اگر درآمدها تا ۱۵هزار میلیارد تومان دیگر هم افزایش یابد دیگر اعداد و ارقام غیرمنطقی می‌شوند. برای رسیدن به سقف سوم هم باید با صادرات ۳/۲ میلیون بشکه در روز روبه رو باشیم.
این کارشناس اقتصادی افزود: اما سه ماهه اول ۹۴ از نظر ورود منابع صادرات نفت به خزانه نسبت به سه ماهه اول سال ۹۳ کاهش ۲۰ درصدی داشته است. بنابراین سال بسیار سختی به لحاظ مدیریت مالی است. برای خود من هم روشن نیست؛ چراکه از طرفی گفته می‌شود مقادیر صادرات بیشتر شده اما ورودی پول نفت به خزانه کاهش یافته است. این نشان می‌دهد که شرایط مالی کشور سخت‌تر است و ما هنوز درآمد را دریافت نکرده‌ایم. در حقیقت می‌شود گفت خزانه سال ۹۴ فقط ۷۵ درصد از پول‌های صادرات نفت را نسبت به سه ماهه نخست سال ۹۳ در اختیار داشته است.
وی در پایان گفت: اگر ما به قدرت خرید دولت برگردیم می‌بینیم که روند کاهشی داریم. در بودجه ۹۴ گفته شده که ۵۰ هزار میلیارد تومان قرار شد اعتبار عمرانی داشته باشیم که در سه ماه نخست بسیار محدود بوده است. سیاست مالی در حال حاضر ابزاری برای خروج از رکود نیست و دولت در تلاش است تا مدیریت بخش عمومی کشور بتواند جوابگوی مردم باشد که این بسیار مهم است. با فرض اینکه در ۶ ماه دوم سال در همین حدود بودجه منابع حاصل از درآمد نفت حاصل شود سال درخشانی از نظر کاهش وابستگی بودجه به نفت داشته‌ایم و این دستاورد کمی نیست.
