نظاماتی برای تلاوت قرآن تعریف شود/ برخی قاریان نفَس خود را به رخ مخاطب می‌کشند
گروه فعالیت‌های قرآنی: قاری بین‌المللی قرآن اظهار کرد: باید ساختاری از سوی متولیان ایجاد شود و مجموعه‌ای از نظامات در امر تلاوت قرآن تعریف شود تا به تلاوت معنامحور برسیم.
علی‌اکبر ملکشاهی، قاری بین‌المللی در گفت‌وگو با خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) اظهار کرد: چندسالی که در طلیعه ماه مبارک رمضان خدمت رهبر معظم انقلاب می‌رسیم و احساس می‌کنم ایشان یک فرآیند تربیتی را با یک دوره زمانی خاصی برنامه‌ریزی کرده‌اند. ایشان در افق بلندمدتی که برای تلاوت قرآن در سطح کشور ترسیم کرده‌اند، می‌خواهند قاریان و حافظان را از یک مبدأ به وضعیت مطلوب و جایگاهی که طراز جمهوری اسلامی ایران است، برسانند.
وی با بیان اینکه رهبر معظم انقلاب امسال در فرمایشات خود نکات کلیدی پیرامون قرائت قرآن داشتند، عنوان کرد: ایشان در سال‌های اول، قاریان را به امر تلاوت قرآن تشویق می‌کردند تا قاریان بتوانند با صوت زیبا و صدای خوش بر روی مستمعین تأثیرگذار باشند و بعد از مدتی به مسئله حفظ قرآن که مغفول مانده است، توصیه داشتند.
ملکشاهی ادامه داد: مقام معظم رهبری پس از اینکه قرآنیان و متولیان قرآنی را به امر حفظ قرآن تشویق کردند در نهایت، از جایی که امر قرائت با موسیقی کار دارد بزنگاه‌های خطری را که ممکن است تهدیدی برای قاریان قرآن کشور باشد، هر از گاهی رصد می‌کنند و متناسب با آن، فرمایشات خود را عنوان می‌کنند.
تلاوت قاریان باید معنا را در ذهن مخاطب ترسیم کند
وی با عنوان این مطلب که رهبر معظم انقلاب طی چند سال اخیر مهم‌ترین خلأ را مسئله معنامحوری و تلاوت تعبیرگرایانه دانسته‌اند، گفت: براساس فرمایشات مقام معظم رهبری، قاری قرآن با استفاده از صدا و تاکیداتی که روی حروف و کلمات دارد باید به نحوی قرآن بخواند که معنا را در ذهن مخاطب ترسیم کند؛ پس قاری قرآن، راهی ندارد جز اینکه خودش به تلاوت قرآن و معنای آیات واقف باشد.
این داور و قاری بین‌المللی ادامه داد: ما به عنوان قاری قرآن باید مقداری با معانی و مفاهیم قرآن آشنا شویم تا بتوانیم از این فرصتی که خداوند در اختیار ما قرار داده است حداکثر استفاده را داشته باشیم و معنا را به جان مخاطب بنشانیم.
وی با بیان اینکه رهبر معظم انقلاب در فرمایشات امسال خود همانند یک استاد تمام عیار صوت و لحن، نکاتی را در زمینه صوت و لحن فرمودند که بسیار مهم و مفید بود، افزود: با وجود مشغله فراوانی که مقام معظم رهبری دارند، اما فرمایشات اخیر ایشان در جمع قرآنیان، نشان از شناخت عمیق ایشان نسبت به مسئله قرائت قرآن در ایران و جهان دارد که برای شخص بنده بسیار جالب بود.
ملکشاهی با عنوان این مطلب که رهبر معظم انقلاب در فرمایشات امسال خود به بحث نفَس در قرائت نیز اشاره داشتند، اظهار کرد: مقام معظم رهبری نکته‌ای راجع به «عبدالفتاح شعشاعی» و بحث نفس در قرائت بیان کردند که بسیار جالب بود. در بسیاری از مواقع، قاریان پرنفَس ما تمام هم و غم خود را برای داشتن یک نفس بلند در تلاوت می‌گذارند و سعی می‌کنند دو تا سه خط را با یک نفس بخوانند که این کار نباید همه‌گیر شود چرا که اگر بنا باشد همه قاریان، تمام هم و غم خود را برای داشتن نفس بلند در تلاوت بگذارند خیلی به معنا توجه نمی‌کنند.
نیازی نیست قاریان بر داشتن نفس بلند در تلاوت تأکید کنند
وی یادآور شد: بسیاری از فرازهای قرآن کریم است که می‌تواند با تقطیع آیات، خیلی بهتر بر جان مخاطب بنشیند و جایگاه خود را از نظر تأثیر معنا پیدا کند پس نیازی نیست که قاریان ما خیلی بر داشتن نفس بلند در تلاوت تأکید داشته باشند.
داور مسابقات قرآن ادامه داد: برخی از قاریان ما سعی می‌کنند نفس خود را به رخ مخاطب بکشانند و با این کار نظر مخاطب را جلب کرده و هیجان و مجلس‌آرایی ایجاد کنند؛ هرچند که مجلس‌آرایی هم خیلی مهم است اما اگر هم و غم قاری این شد که صرفا به داشتن نفس بلند توجه کند دیگر از القای معنا و معنامحوری در قرائت غافل می‌شود.
وی در ادامه گفت: با توجه به اینکه سطح تلاوت در کشور ما خیلی بالا رفته و قاریان ایرانی، به همه فنون تلاوت آشنا هستند، لحن را می‌شناسند و جنبه موسیقیایی قرآن را به خوبی فهمیده‌اند، رهبر معظم انقلاب این خطر را حس کردند که گویا صوت‌محوری و محور بودن لحن به شکلی که به معنا توجه نشود آسیبی است که تلاوت قاریان را تهدید می‌کند.
ملکشاهی یادآور شد: از این رو است که رهبر معظم انقلاب طی سال‌های اخیر بر فهم آیات تأکید داشته‌اند و همواره در فرمایشات خود به این نکته اشاره کرده‌اند که قاری قرآن ابتدا باید قرآن را بفهمد، آیات قرآن را در ذهن خود مرور کند و در مرحله بعد بتواند معنای آیات را به خوبی در قرائت خود القا کند.
وی اضافه کرد: اگر محور در تلاوت، معنا باشد لحن هم زیباتر می‌شود و خواندن هم شکل درست‌تری به خود می‌گیرد؛ چرا که در این صورت قرآن به عنوان محور اصلی قرار می‌گیرد نه صدای قاری؛ در این صورت قاری متناسب با آیات از پرده صوتی استفاده می‌کند نه اینکه آیات را در خدمت پرده صوتی و لحن بگیرد.
بستر خوبی برای گسترش تلاوت معنامحور در کشور ایجاد شود
وی در ادامه این بخش از سخنان خود تأکید کرد: با توجه به اهمیتی که بحث معنامحوری در تلاوت قرآن دارد، کسانی که متولی امور قرآنی کشور هستند از جمله رسانه‌های قرآنی، متولیان برگزاری مسابقات و مسئولان دستگاه‌ها و نهادهای قرآنی، مکلف هستند تا زمینه‌سازی و بسترسازی درستی در جهت معنامحور شدن تلاوت‌ها داشته باشند و تلاوت قاریان قرآن کشورمان را کم‌کم به سمت معنامحوری پیش ببرند. همچنین در امتیازاتی که برای قاریان قرآن در نظر گرفته می‌شود باید به میزان معنامحوری تلاوت آنها نیز توجه شود.
قاری بین‌المللی قرآن با اظهار تأسف از اینکه فرمایشات مقام معظم رهبری در حوزه قرآن هرساله چندروزی مورد توجه رسانه‌ها و متولیان قرار می‌گیرد اما دوباره فراموش می‌شود و قاریان کار خود را ادامه می‌دهند در حالی که می‌طلبد متولیان امور قرآنی بسترسازی لازم در این حوزه را داشته باشند و زمینه آن را فراهم کنند تا فرمایشات ایشان، همواره در فضای قرآنی کشور و حوزه قرائت و حفظ مورد توجه باشد.
وی با تأکید بر لزوم پرداختن به قرائت معنامحور از سوی برگزارکنندگان مسابقات قرآن، گفت: بخشی از مسابقات قرآن، می‌تواند به خوبی به سمت معنامحوری برود و برنامه‌ریزی در این حوزه کار سختی نیست. سازمان اوقاف و امور خیریه به این دلیل که متولی مهم‌ترین مسابقات قرآن کشور است باید سرمایه‌گذاری بیشتری در این حوزه داشته باشد.
مسابقات قرآن را نمی‌توانیم به یکباره به سمت معنامحوری پیش ببریم
ملکشاهی با بیان اینکه نمی‌توانیم مسابقات قرآن کشور را به یکباره به سمت معنامحوری پیش ببریم، گفت: در ابتدای کار، همین که برای داوران روشن شود که قاری قرآن معنای آیات را تا حدودی درک کرده است، کافی است اما در کنار مسابقات اصلی قرائت و حفظ در کشور، می‌توانیم مسابقاتی را در حاشیه مسابقات قرآن برنامه‌ریزی کنیم به صورت خاص به تلاوت معنامحور توجه داشته باشد. البته جوایزی که برای این مسابقه در نظر گرفته می‌شود باید در قد و قواره مسابقات کشوری قرآن باشد تا این مسابقات خیلی به حاشیه نرود و قاریان برای حضور و کسب رتبه در این مسابقات هم تلاش کنند.
قاریان باید بدانند در کدام قسمت آیات مانور بیشتری داشته باشند
وی با عنوان این مطلب که قاریان قرآن باید بدانند در کدام قسمت آیات، مانور بیشتری داشته باشند یا کجا تکرار کنند و کجا تکرار نکنند، گفت: یک قاری قرآن باید با ترجمه آیات نیز مأنوس باشد؛ اینکه منتظر باشیم تا قاریان به صوت خودجوش به سمت تلاوت معنامحور پیش بروند و خودشان این امر را محقق کنند ممکن است کار فراگیر نشود پس باید یک ساختاری از سوی متولیان ایجاد شود و یک سری نظامات در امر تلاوت قرآن تعریف شود تا به تلاوت معنامحور برسیم.
ملکشاهی ادامه داد: اگر یک قاری قرآن در مسابقه‌ای تلاوت خوبی دارد، نباید همین یک تلاوت، معیار تحلیل وضعیت او در امر قرائت قرآن باشد بلکه باید ساختار و نظامات بیشتری برای سنجش توانمندی‌های قاری در نظر گرفته شود.
وی یادآور شد: ما ناگزیریم که نظاماتی را در امر تلاوت قرآن تعریف کنیم و طرحی را بچینیم که قاریان ما از یک مسیر و فیلتری رد شوند و ناگزیر باشند که معنای قرآن را بدانند؛ چرا که اگر قاریان را به حال خودشان بگذاریم اکثر آنها به دنبال مقامات قرآنی و ترکیب نغمه با نغمه می‌روند که در این صورت کار به انحراف کشیده می‌شود.
داور مسابقات قرآن کریم در بخش پایانی سخنان خود با اشاره به اهمیت جلسات قرآن در گسترش تلاوت معنامحور در کشور، اظهار کرد: اگر ما طی دو ساعتی که جلسه قرآن داریم یک مفهوم قرآن را به مخاطبان منتقل نکنیم و از قاریان نخواهیم که یک مقدار روی معنا و مفاهیم کار کنند ظلم کرده‌ایم و باید از دو ساعت جلسه قرآن بهترین استفاده و بهره‌برداری را داشته و از این فرصت مغتنم برای گسترش تلاوت معنامحور در کشور استفاده کنیم.
