بلای طبیعی که فاصله اسلام تا عمل مسلمانی ما را روشن کرد/ همه مسئولیم
گروه جامعه: حق‌الله، حق‌الناس و حق‌النفس حقوقی هستند که در قبال آنها مسئولیم. پس باید به درستی بدانیم مسئولیتمان چیست. سیل اخیر در شهرهای مختلف ایران و واکنش مردم و مسئولان به این سیل نشان داد که گویی کسی نگران مسئولیت‌های خود نیست. مسئولیت‌های فراموش شده زنگ خطری برای جامعه است.
به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) پایه‌های مسئولیت یک مسلمان به روشنی در اسلام بیان شده است. یک مسلمان در قبال مردم، خود و خداوند باید پاسخگو باشد چرا که سه حق بر گردن یک مسلمان است؛ حق‌الناس، حق‌الله و حق‌النفس.
بر اساس این دیدگاه بسیار روشن اسلامی، یک انسان نه تنها در قبال کارهایی که انجام می‌دهد، بلکه در قبال کارهایی که باید انجام می‌داده اما نداده است و کارهایی که توانایی انجام آن را داشته اما غفلت، تنبلی و یا قصور کرده است مسئول و باید پاسخگو باشد.
این احساس مسئولیت و پاسخ‌گویی، ادراکی است که هم یک فرد مسلمان باید عمیقاً در خود احساس و خود را متعهد به آن بداند و هم جامعه اسلامی باید زمینه‌ای را برای تقویت این احساس در فرد فراهم کند. به زبان دیگر جامعه باید از فرد در قبال مسئولیتی که به وی واگذار شده است، مطالبه حق کند.
اصل تعقل و تفکر در اسلام؛ مسلمان یک اشتباه را دوبار تکرار نمی‌کند
یک واقعیت دیگر اسلامی نیز وجود دارد که در اسلام به شدت به آن تصریح و تأکید شده است و آن اصل تعقل و تفکر است؛ بر اساس همین اصل است که گفته شده مسلمان نباید یک اشتباه را دوبار تکرار کند، باید هوشمند و اهل برنامه‌ریزی، مدیریت، درس گرفتن از اشتباه دیگران، عدم تکرار اشتباه دیگران، درس گرفتن از یک اشتباه خود و تکرار نکردن دوباره آن اشتباه و ... باشد.
جای جای قرآن دستورات واضح و روشنی در خصوص سبک زیستن انسانی بیان شده است اما در پایان همه این آیات عنوان شده است: «إِنَّ فِی ذَلِکَ لَآیَاتٍ لِّقَوْمٍ یَعْقِلُونَ؛ براى مردمى که تعقل مىکنند دلایل [روشنى] است»؛ «أَفَلاَ تَعْقِلُونَ؛ آیا فکر نمىکنید» و ... .
اصول اسلامی دیگری هم وجود دارد از قبیل: همه مسئولیم، اگر یک انسان را نجات دهیم گویی همه انسان‌ها را نجات داده‌ایم، اگر موجب کشته شدن یک انسان شویم گویی همه انسان‌ها را کشته‌ایم، اگر در قبال قصور ما فردی متضرر شود ضامن هستیم و حتی اگر مردم متوجه قصور ما نشوند باید در پیشگاه خداوند پاسخگو باشیم و ... .
اصول اسلامی روش‌های زندگی کردن را بیان کرده و صرفاً جملاتی اخلاقی نوشته شده در یک کتاب نیست. پس می‌توان رخ‌دادها را بر اساس این اصول تفسیر کرد؛ مثلاً سیل اخیری که در کشور رخ داد و موجب کشته شدن تعدادی از هموطنامان شد؛ سیل بلایی طبیعی است اما مسئولیت مسلمانی را می‌توان در قبال واکنش مردم و مسئولان به آن تفسیر کرد.
پس از سیل اخیر کشور فقط برخی از مسئولان در مظان اتهام قرار گرفته و عملکرد آنها مورد نقد قرار گرفت اما قصوری که موجب کشته شدن چندین نفر از هموطنانمان و وارد آمدن ضرر مالی شدید شد، بسیار بیشتر از چیزی بود که به نظر می‌آید.
چه کسی مسئول پیش‌گیری از وقوع سیل بود؟ زیرساخت‌ها را چه کسی باید آماده می‌کرد که با وجود بارش کوتاه باران اصلاً سیلی رخ ندهد؟ چه کسی باید به مردم هشدار می‌داد و مانع ساختن خانه‌ها و ویلا‌ها در کنار رودخانه‌ها می‌‌شد؟ چه کسی باید قانونی متقن در این خصوص وضع می‌کرد؟ چه کسی باید به درستی قانون را اجرا و بر حسن اجرای آن نظارت می‌کرد؟ چرا قانونی در این خصوص به درستی وضع و اجرا نشده است؟
چه کسانی مسئول پیش‌بینی و هشدار دادن به مردم بودند؟ عملکردشان چگونه بود؟ حق‌الله، حق‌الناس و حق‌النفس مسئولیتی که داشته‌اند را چگونه اعاده خواهند کرد؟
چه کسانی مسئول نجات دادن مردم در چنین حوادثی بودند؟ عملکردشان چگونه بود؟ اگر موجب از دنیا رفتن یک انسان شده باشند، آیا می‌دانند که گناهشان به حدی است که گویی تمام انسان‌ها را کشته‌اند؟
و مردم گوشی به دستی که فقط نظاره کرده و فیلم و عکس تهیه می‌کردند، آیا خود را برکنار از مسئولیت و پاسخ‌گویی می‌دانند؟ حال آیا وظیفه خبررسانی خود را درست انجام داده‌اند و در مقام مطالبه درآمده اند و آیا مجاری قانونی را می‌شناسند و به حقوق خود آگاه هستند و یا این عکس‌ها و خبرهایی که دائم در حال رصد آن هستند را برای ارسال در شبکه‌های اجتماعی و داشته‌ای برای صحبت کردن و ژست مطلع بودن احصا کردند.
فاصله از اسلام تا عمل ما به اندازه سیلی است که اشتباهات ما همه ما را در قبال مسئولیت‌هایمان به روشنی نشان داد. همه مسئولیم حتی رسانه‌هایی که قدرت به چالش کشاندن مسئولان و مطالبه کردن حق مردم از آنها را ندارند، کارشناسانی که با مشاهده اشتباهات مسئولان ساکت هستند و اقدامی نمی‌کنند، معماران و طراحانی که فقط به فکر سود ناچیز چند روز دنیایی خود هستند؛ همه مسئولیم.
گر امروز کسی از ما در قبال مسئولیتمان سؤالی نمی‌پرسد، باید بدانیم فردا در پیشگاه عدل الهی حتماً از ما سؤال خواهد شد.
اما بدانیم خودروهایی که باید در حال خدمت به مردم می‌بودند اما تغییر کاربری داده و در حال خدمت به رؤسا بودند، پد هلی کوپتر که به عنوان پارکینگ اجاره داده شده بود، ستاد بحرانی که می‌بایست رفع بحران کند نه جمع‌آوری جسد و ... همه و همه نشان دهنده فراموشی مسئولیت‌ها ست.
حدیث شریف و منقول از رسول خدا(ص) که می فرمایند: کلکم راع و کلکم مسئول عن رعیته را باید در مقابل دیدگان جامعه و به ویژه مسئولان قرار دهیم؛ به راستی که همه شما حافظ و سرپرستید و همه شما جوابگوی مردم زیردست خود هستید.
