حذف نام فجر از بخش بین‌الملل جشنواره فیلم را چگونه معنا کنیم؟
گروه هنر: در شرایطی که سی‌و‌سه دوره از جشنواره فیلم فجر را پشت سر گذاشته‌ایم، تغییر نام این رویداد برای بسیاری از مسئولان و هنرمندان این سؤال را پیش آورده که این اتفاق با چه هدفی انجام شده است؟
به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا)، این روزها موضوع تغییر نام بخش بین‌الملل جشنواره فیلم فجر در فضای فرهنگی و هنری مطرح است. برخی معتقدند که این جداسازی به نوعی کوتاه آمدن از آرمان‌های انقلاب اسلامی است و به هیچ وجه نمی‌توان آن را توجیه کرد و عده‌ای دیگر معتقد هستند این تغییر نام هیچ ربطی به دست کشیدن از آرمان‌های انقلاب ندارد، بلکه قدمی حرفه‌ای است برای آنکه سینمای ایران را بهتر و بیشتر به جهانیان معرفی کنیم. اینکه کدامیک از دو نظر مطرح شده بیشتر به واقعیت نزدیک است، بحث ما نیست، اما با یک ارزیابی اجمالی می‌توان فهمید که حذف نام فجر هیچ کمکی به ارتقای کیفی سینما نمی‌کند.
با توجه به توضیح فوق برای اینکه بتوانیم بهتر به موضوع نزدیک شویم بد نیست که نظرات افراد مختلف را که در نشریات گوناگون آمده، ذکر کنیم تا بتوانیم از مجموع گفته‌های انجام شده به یک نتیجه منطقی دست پیدا کنیم. ابتدا به سخنان حجت‌الله ایوبی، رئیس سازمان سینمایی می‌پردازیم.
وی در سخنانی درباره این تغییر نام گفت: جشنواره فیلم فجر با هدف رونمایی از سینمای ایران و معرفی آن به جهان برگزار می‌شود. جشنواره فیلم فجر جشن با شکوه و معرفی تولیدات سالانه سینمای ایران است و جشنواره بین‌المللی فیلم ایران با هدف تبادل تجربه تخصصی سینمایی ایران با جهان برگزار می‌شود. در این جشنواره تخصصی، هدف سنجش میزان تجربه ایران در سینما با تجربه‌های دیگر و حمایت و پشتیبانی از نگاه ایرانی در سینمای جهان است. ایران پایگاه و منادی سینمای اصیل، فرهنگی و مبتنی بر ارزش‌های انسانی است و لازم است در همایشی سالانه راهیان این راه را گِرد هم جمع کنیم.
وی افزود: شایسته است به جای برگزاری ناقص، هر یک از این دو طرح بزرگ شایسته و درخور و در حد و اندازه ایران و نظام جمهوری اسلامی برگزار شود. کیست که نداند برگزاری رویدادهای فرهنگی، البته با رعایت استانداردها در نظام جمهوری اسلامی ایران به عنوان کارنامه و دستاورد انقلاب اسلامی است؛ با هر نامی و در هر زمانی و با هر منطقی در بند لفظ نیست. ما به نام صورت و ظاهر، حقیقت و معنا را قربانی نمی‌کنیم که فرمود: «صورت سرخوش‌گذاران کن به رنج تا ببینی زیر آن وحدت چو گنج.»
اردیبهشت بهترین زمان برای برگزاری بخش بین‌الملل جشنواره فجر است
ایوبی درباره زمانی که برای برگزاری بخش بین‌الملل جشنواره فجر یا همان جشنواره بین‌المللی فیلم ایران در نظر گرفته شده است، بیان کرد: با در نظر گرفتن زمان دیگر جشنواره‌های داخلی و خارجی و وضعیت آب و هوا، همچنان اردیبهشت‌ماه سال آینده مناسب‌ترین زمان برای برگزاری این جشنواره است. در نتیجه این جشنواره عملاً سال آینده بعد از جشنواره فجر برگزار می‌شود.
در سخنان رئیس سازمان سینمایی یک نکته را به وضوح می‌توان مشاهده کرد و آن نیز توجیه این اتفاق (حذف نام فجر از بخش بین‌الملل) است، والا می‌توان به اهداف مورد نظر وی با داشتن عنوان فجر هم دست یافت. در کلامی دیگر پس از سی‌و‌سه دوره برگزاری، دیگر تمام دنیا این رویداد را با نام فجر می‌شناسند، پس این تغییر نام مسلماً بازخوردهای موافق در پی نخواهد داشت. در ضمن باید این نکته را هم مد نظر داشت که تغییر زمان برگزاری بخش بین‌الملل از سینمای ایران اتفاقی خجسته بود که به دیده شدن بخش بین‌الملل کمک می‌کند، هر چند ثمر دادن آن نیاز به زمان دارد که باید منتظر ماند تا دستاوردهای آن را مشاهده کرد.
درباره این تغییر نام هنوز اظهارنظرهای مثبتی را از سوی سینماگران شاهد نبودیم و بیشتر اظهار نظرها منفی بوده است. امری کاملاً طبیعی، چون هر فردی که نسبت به انقلاب دغدغه خاطر دارد نسبت به این موضوع واکنش منفی نشان می‌دهد. در این میان، اظهار نظر ایوبی که روز 31 مردادماه رخ داد، در جای خود جالب توجه است. وی در نامه‌ای به رئیس سازمان صدا و سیما نسبت به اخبار بیست‌و‌سی که در آن به این تغییر نام معترض بود، اعتراض کرده و آن را تشویش اذهان عمومی توصیف کرده است. این مطلب از آنجا قابل تأمل است که مسئولانی نسبت به یک برنامه تلویزیونی معترض هستند، که همیشه شعار انتقادپذیری را سر می‌دهند، پس چه شده که یک برنامه آنها را تا این حد آشفته خاطر کرده است.
در ادامه این گزارش ضروری است اشاره‌ای همه به اظهار نظر مخالفان این تغییر نام داشته باشیم. حسین فرحبخش یکی از تهیه‌کننده‌های سینما و یکی از حامیان سازمان سینمایی در دوره قبل، درباره این تغییر نام اظهار کرد: جداسازی بخش ملی از بین‌المللی جشنواره فجر کار نادرستی بود و زمانی که بخش بین‌المللی آن به اردیبهشت موکول شد، باید پیش‌بینی می‌کردیم که اتفاقات نامطلوب دیگری هم در راه است.
وی گفت: دهه فجر برای تمام ایرانیان زمانی بسیار عزیز و گرامی است و یاد و خاطره شهدای انقلاب اسلامی را زنده می‌کند و باید اسم بزرگترین جشنواره فیلم کشور که پیامی بین‌المللی هم دارد، فجر باشد. در کل دنیا جشنواره فیلم فجر را با این نام می‌شناسند و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی نباید اجازه دهد که جداسازی و تغییر نام برای این جشنواره اتفاق بیفتد، در سال گذشته نیز نتیجه خوبی از تفکیک بخش ملی و بین‌المللی این جشنواره نگرفتیم.
فرحبخش ادامه داد: طراحان جداسازی، موضوع هزینه‌های اضافه جشنواره را مطرح کردند، در صورتی که اگر بخش ملی و بین‌المللی با هم ادغام شود هزینه‌ها به مقدار بسیار زیادی کاهش پیدا می‌کند.
وی افزود: در صورت برگزاری همزمان جشنواره ملی و بین‌المللی فیلم فجر ابهت انقلاب اسلامی حفظ می‌شود و نباید اجازه دهیم که هیچ کس به این ابهت لطمه وارد کند. نکته دیگر اینکه طراحان جداسازی تا جایی پیش رفتند که زمینه‌های انتخاب دو دبیر برای دو بخش جشنواره فیلم فجر را نیز به وجود آوردند که این کار از پایه و اساس نادرست است و در هیچ جای دنیا یک جشنواره دو دبیر ندارد.
تغییر نام جشنواره به این رویداد ضربه می‌زند
وی در انتهای سخنانش تاکید کرد: امیدوارم هر چه زودتر وضعیت جشنواره فیلم فجر بهبود پیدا کند، زیرا تغییر نام این جشنواره ضربه زیادی به آن می‌زند و از آنجا که در خارج از کشور این جشنواره را با نام فجر می‌شناسند، نباید بخش‌های مختلف آن را تفکیک کنیم و نام آن را تغییر دهیم.
سخنان فرحبخش در شرایطی بیان می‌شود که این فیلمساز، تعلق خاطر واضحی به سینمای بدنه دارد و کمتر به موضوعات انقلابی ورود می‌کند، پس زمانی که وی به چنین امری معترض می‌شود، می‌توان دریافت که تا چه حد این راهی که مسئولان سینمایی سعی در پیمودن آن دارند، اشتباه محض است. نکته ظریفی نیز در سخنان فرحبخش وجود دارد که باید به دقت به آن پرداخت. آن هم این است که جشنواره فجر به مدد سی‌و‌سه دوره برگزاری، اعتباری برای خود کسب کرده که تعییر نام می‌تواند ضربه‌ای جبران‌ناپذیر به آن بزند.
لاله افتخاری، عضو کمیسیون فرهنگی هم درباره اتفاق مورد نظر چنین گفته است: هفته گذشته، نمایندگانی با وزیر ارشاد گفت‌وگو و انتقادات خود از وضعیت سینمای ایران را بیان کردند و خواستار اصلاح و رفع ایرادات بیان شده شدند.
وی افزود: ما توقع داشتیم، شخص وزیر، وضعیت را از این بدتر نکند و حالا می‌بینیم که مدیر زیرمجموعه وی، نام فجر را از روید‌ادی که باید در خدمت انقلاب باشد، حذف می‌کند.
افتخاری تاکید کرد: این اتفاق حتماً پیگیری می‌شود و اگر وزیر نسبت به اصلاح این وضعیت قدمی بر ندارد، نمایندگان و کمیسیون فرهنگی، بر اساس وظیفه عمل خواهند کرد.
سخنان لاله افتخاری هم درباره موضوع مورد نظر نشان می‌دهد که تنها سینماگران معترض به چنین رویکردی نیستند، بلکه نمایندگان مجلس هم نسبت به آن معترض هستند. وی در سخنانش بیان کرده که در دیدار اخیری که با وزیر ارشاد داشته‌اند، برخی انتقادات را نسبت به عملکرد سینما به وزیر منتقل کرده‌اند، اما انگار گوش شنوایی در این زمینه وجود ندارد، چون علاوه بر اینکه تغییری احساس نشده می‌بینیم که چنین اتفاق نامیمونی در سینما روی داده است.
اظهار نظر انتهایی هم مربوط به حسن بنیانیان، مسئول کمیسیون فرهنگی اجتماعی شورای عالی انقلاب فرهنگی است. وی درباره این تغییر نام چنین اظهار نظر کرده است که خبر حذف عبارت «فجر» از جشنواره غیرمنتظره است و حتی اگر تصویب شود به دلیل اهمیت آن انتظار داریم که برای افکار عمومی توضیح داده شود که چه چیزی را می‌خواستیم به دست بیاوریم که این تغییر را داده‌ایم، الان نمی‌توان قضاوت کرد، جز اینکه از عزیزان بخواهیم توضیح دهند چه فلسفه‌ای پشت این تغییر است.
مسئول کمیسیون فرهنگی اجتماعی شورای عالی انقلاب فرهنگی گفت: برخی از کلمات به واسطه قدمت و بُعد جهانی داشتن نمادی از انقلاب است، به خصوص در شرایطی که به واسطه انرژی هسته‌ای ناچار شدیم با دشمن پشت میز مذاکره بنشینیم، باید بیشتر مراقب نفوذ فرهنگی دشمن بوده و باید احیاگر این عناوین و ارزش‌ها باشیم که سوءتفاهم رخ ندهد. این کلمات در تولیدات سینمایی نقش دارد. فجر نماد و پیامی است که کل جشنواره‌های هنری را حول و حوش دهه فجر سازماندهی می‌کند تا یادآوری باشد که هنر در خدمت انقلاب است.
بنیانیان با سیاست‌گذار خواندن شورای عالی انقلاب فرهنگی افزود: بارها مقام معظم رهبری فرمودند که اینجا قرارگاه فرهنگی کشور است و باید بر تحولات فرهنگی نظارت داشته باشیم. طبیعی است که در جلسه اول شورای انقلاب فرهنگی موضوع مورد بحث قرار بگیرد و ایوبی و ... دلایل خود را توضیح دهند. باید توجه کنیم که آیا چیزی که به دست می‌آوریم خیلی ارزشمندتر از چیزی است که از دست می‌دهیم؟! ما یک جشنواره فجر بیشتر نداریم و باید به سمت یکی کردن برویم که فیلم خارجی هم اگر با ارزش‌های انقلاب همخوانی دارد در جشنواره ما شرکت کند.
مسئول کمیسیون فرهنگی اجتماعی شورای عالی انقلاب فرهنگی عنوان کرد: ارزش سینمای ما وابسته به توسعه معیارهای انقلاب اسلامی است که ریشه در آخرین دین الهی دارد، شورای عالی انقلاب فرهنگی حتماً حساسیت نشان داده و توضیح خواهد خواست. این خبر بدی است به خصوص که مصادف با مذاکرات هسته‌ای باشد که شبهه‌ناک می‌شود و ممکن است منشأ تنش‌هایی در این مقطع شود که با تذکرات مقام معظم رهبری هم باید یک دستگاه فرهنگی روی بستن راه‌های نفوذ کار کند، نه اینکه بحثی مطرح کند که راه‌های نفوذ باز شود.
در کنار اظهار نظرهای مطرح شده، نظرات مخالف دیگری هم وجود دارد که در این فرصت موقعیت بیانش فراهم نیست، اما همین اندازه می‌توان گفت چرا سازمان سینمایی وقتی می‌بیند جامعه سینمایی، سیاسی و فرهنگی تا این اندازه ضعیف است، باز هم به انجام چنین کاری اصرار دارد. آیا اتفاقی که با نارضایتی اهالی سینما انجام خواهد شد قرار است برای سینما دستاورد خوبی در پی داشته باشد؟! مسلماً جواب این سؤال خیر است برای همین می‌توان آرزو کرد که اتفاق مورد نظر (تغییر نام جشنواره) رخ ندهد و ما همچنین اسم جشنواره را به ویژه در سطح بین‌الملل با نام فجر بشناسیم.
پیشنهاد:برای مخالفت با این کار کمپین تشکیل شود. 
