بازنمایی تصویر غلط از بانوان در رسانه‌های ایران/ مشخصات رسانه گره‌گشا
گروه جامعه: در نشست هم‌اندیشی اصحاب رسانه و معاون رئیس‌جمهور در امور زنان و خانواده موضوع بازنمایی تصویر غلط از بانوان خانه‌دار در رسانه‌های ایران مطرح شد.
به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) نشست هم‌اندیشی اصحاب رسانه و شهین‌دخت مولاوردی، معاون رئیس‌جمهور در امور زنان و خانواده با محوریت نقش رسانه در عدالت جنسیتی امروز دوشنبه دوم شهریور ماه در تالار پذیرایی ریاست‌‌جمهوری برگزار شد.
در ابتدای این مراسم هادی خانیکی، استاد ارتباطات و اعظم راود راد، دانشیار گروه علوم ارتباطات و معاون پژوهشی دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران با موضوع زنان در رسانه‌ها به سخنرانی پرداختند.
هادی خانیکی استاد ارتباطات طی سخنانی گفت: اکنون رسانه‌ها جای ارتباط را گرفته‌اند و بیشتر به چگونگی انتشار خبر می‌پردازیم به جای اینکه بررسی کنیم که آیا بین مخاطبان و فرستندگان پیام ارتباطی صورت می‌گیرد یا خیر.
وی با تأکید بر اینکه باید دید آیا کار دست‌اندرکاران رسانه‌ها موجب گشودگی در جامعه میشود یا فروبستگی، گفت: وقتی دنیای رسانه و دنیای سیاست به هم گره می‌خورند دنیای دوگانه‌ای ایجاد میشود که از سویی مستعد برای فروبستگی و از سوی دیگر علاقه‌مند به گره‌گشایی است.
خانیکی اعلام کرد: زمانی رسانه موجب فروبستگی در امور جامعه میشود که فضای مغفول و فرهنگ مسلط «دیگری‌ساز» را ایجاد کند و «ما» و «آنها» (دو گروه در مقابل هم و متفاوت از هم) شکل دهد. در مسئله عدالت جنسی نیز رسانه‌ها دو جنس می‌سازند و این دو جنس نمی‌توانند با هم گفت‌و‌گو کنند در این حالت است که رسانه‌ها در اصل مرز بین دو گروه ایجاد کرده‌اند.
رسانه گره‌گشا
وی افزود: اما زمانی که رسانه‌ها از هر موضوع و مشکلی در جامعه یک مسئله مشترک می‌سازند و همه را دعوت می‌کنند که بر روی حل آن مسئله مشترک فعالیت کنند، این رسانه به سمت گره‌گشایی در جامعه می‌رود.
این استاد ارتباطات ضمن هشدار نسبت به این موضوع که بسیاری از وقت‌ها ما پیامی را تنظیم می‌کنیم اما ارتباطی صورت نمی‌گیرد، گفت: این مسئله رخ می‌دهد چرا که ما اسیر فرم و شکل می‌شویم و با تیراژ وسیع و کاغذ‌های زیبا می‌خواهیم ذهن و چشم دیگران را وادار کنیم که به پیام ما توجه کنند اما آنها توجه نمی‌کنند.
وی ادامه داد: در چنین شرایطی روزنامه‌نگار از مسائل اجتماعی غفلت میکند و تحت‌الشعاع هنجارهایی که در جامعه شکل گرفته قرار می‌گیرد و دچار نوعی بی‌حسی نسبت به مسائل اجتماعی میشود.
در جامعه ما گریز از مسائل اجتماعی عملاً بر ورود به مسائل اجتماعی پیشی دارد
این استاد ارتباطات ورود به مسائل اجتماعی در ایران را مسئله‌ای سخت و پرهزینه تحلیل کرد و و گفت: در جامعه ما گریز از مسائل اجتماعی عملاً بر ورود به مسائل اجتماعی پیشی دارد. به این دلیل که وقتی وارد مسئله اجتماعی می‌شویم کار سخت میشود. مثلاً تبعیض و عدالت جنسیتی را باید از کدام زاویه ببینیم؟ اگر تلخ ببینیم، این مسئله مطرح میشود که سیاه‌نمایی شده است، فضاهای روشنفکری ما انتزاعی شده‌اند و به موضوعات عام‌تر استقبال نشان می‌دهند اما از مسائل خاص‌تر فرار میشود چرا که ورود به مسائل اجتماعی هم به لحاظ عملی و هم به لحاظ نظری کار سختی است.
حضور فعال زنان در رسانه‌ها بدون توجه به موضوع اصلی «زن»
وی در ادامه به حضور و فعالیت قابل توجه بانوان در روزنامه‌نگاری ایران اشاره و اظهار کرد: تاریخ مطبوعات ایران تاریخ مذکری نیست و زن از اولین روزنامه‌هایی که در ایران منتشر شده موضوعیت دارد و روزنامه‌نگاری زنان هم به فاصله کمی تحقق یافته ولی به مسئله اصلی زنان پرداخته نشده؛ خانم دکتر کهال نشریه دانش را منتشر میکند اما در اولین شماره این نشریه اعلام میکند که نمی‌خواهد به موضوع‌های سیاسی و اجتماعی بپردازد بلکه این نشریه اخلاقی، علم خانهداری، بچه‌داری، شوهرداری، مفید به حال دختران و دور از سیاست است.
خانیکی ادامه داد: اما آیا میشود به مسئله زنان جدا از سیاست پرداخت و فقط به دختران و زنان علم خانهداری و شوهرداری آموخت و از آنها خواست در جامعه مفید واقع شوند.
وی با اشاره به اینکه تعداد خبرنگاران خانم هم قابل توجه و حتی بیش از مردان خبرنگار است، گفت: متأسفانه به مسائل زنان به خوبی پرداخته نشده است و ما به رویکرد اجتماعی و روزنامه‌نگاری اجتماعی در حوزه زنان نیاز داریم. این روزنامه‌نگاری متعهد به شهروندان است.
در ادامه این نشست اعظم راود راد دانشیار گروه علوم ارتباطات دانشگاه تهران به بیان رابطه زنان و رسانه پرداخت و گفت: اکنون تعداد قابل توجهی از زنان خانه‌دار زنان تحصیل کرده خانه‌دار هستند. این بانوان با زنان بی‌سواد و تحصیل نکرده گذشته که خانه‌دار بوده‌اند، فرق دارند اما در رسانه‌ها همان تصویر زنان گذشته به نمایش در می‌آید.
وی با انتقاد از اینکه بازنمایی تصویر زنان در رسانه‌ها چندان منطبق بر واقعیت‌ها نیست، گفت: رسانه‌ها بیشتر به تصویر زنان در خانه و به عنوان زنان خانه‌دار پرداخته میشود و حتی اگر زنان شاغل نشان داده می‌شوند، محیط شغل و کار این زن نمایش داده نمی‌شود بلکه همان زن نیز فقط در خانه نشان داده میشود.
وی ادامه داد: مشکلات خبرنگاران در حوزه بانوان به دلیل خط قرمزهای مختلف مبنی بر اینکه هر خبری سیاه‌نمایی تعبیر میشود و خط قرمزهای بیان مباحث زنان در حال افزایش است، انتقاد از اینکه مسئل اجتماعی جدید با نگاه قدیمی مورد بررسی قرار می‌گیرد و حتی آسیب‌های اجتماعی جدید نیز چندان دیده نمی‌شود.
همچنین در این نشست این موضوع مورد سؤال قرار گرفت که به راستی مشکلات کنونی و موضوع اصلی مرتبط با زنان در ایران چیست و چه موضوعی باید مورد توجه رسانه‌ها قرار گیرد.
درخواست خبرنگاران مبنی بر اینکه مشکلات اصلی بانوان از سوی مسئولان مطرح شود تا رسانه‌ها بتوانند به درستی به آنها بپردازند، طراحی پیکار ارتباطی برای برجسته کردن و رفع آسیب‌های اجتماعی مرتبط با زنان و ... از سایر مباحثی بود که در این نشست مطرح شد.
در پایان این مراسم نیز شهین‌دخت مولاوردی به سؤال‌های مطرح شده از سوی خبرنگاران پاسخ گفت.
