شعار «بازگشت به قرآن» امام(ره) عمل‌گرایانه بود/ تبیین بُعد علمی شخصیت بنیانگذار انقلاب

حجت‌الاسلام والمسلمین محمدرضا حشمتی، معاون قرآن و عترت وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در گفت‌وگو با خبرگزاری بین المللی قرآن (ایکنا) پیرامون برگزاری "همایش بین المللی قرآن و امام خمینی(ره)" گفت: شخصیت سیاسی امام خمینی(ره) به عنوان بنیان‌گذار حکومت اسلامی  در بین ایرانیان و جهان اسلام شناخته شده‌است. اما متاسفانه از ابعاد علمی شخصیت ایشان غافل شده‌ایم؛ مردم خیلی متوجه این نکته نیستند که شاکله شخصیت و اندیشه امام از قرآن بوده‌است و اندیشه ایشان برگرفته از آیات قرآن و تلاوت مکرر قرآن است.
وی گفت: من به عنوان شخصی که از نزدیک با مباحث فقهی امام خمینی آشنا بودم می‌توانم این شهادت را بدهم زمانی‌که امام می‌خواستند فتوا بدهند از آیات قرآن  بسیار بهره می‌گرفتند. البته این بعد امام چندان در جامعه مشهود و شناخته شده نیست که امام چقدر ابعاد قرآنی دارند و اهتمام به قرآن  داشتند.

آشنا شدن نسل امروز با بعد قرآنی شخصیت امام راحل

معاون قرآن و عترت وزارت ارشاد افزود: یکی از اهداف ما در برگزاری این همایش این‌است تا نسل امروز آگاه شود تربیت شده‌های قرآنی که اهل بیت را دنبال می‌کنند می‌توانند مبدل به افرادی شوند که جهان را متحول می‌کند. امام ضمن اینکه عالم و دانشمند بودند اخلاق قرآنی و سیره پیامبر(ص) در رفتارهای ایشان متجلی شده‌بود.
حشمتی گفت: نگاه امام درباره وحدت بین انسان‌ها و مذاهب، دوری از گناه، مادی‌گری، راستگویی، پرهیز از غیبت و تهمت همه برگرفته از آیات قرآن بود. اما باز تکرار می‌کنم که ما از بعد قرآنی امام غافل شده‌ایم و کمتر به آن توجه کرده‌ایم. مردم امام را بیشتر به عنوان یک فقیه و شخصیت سیاسی می‌شناسند.
وی اظهار کرد: این همایش انتظار دارد که بعد علمی و اندیشه امام خمینی با قرآن را برای مردم بشناساند. حسن این همایش این است که برای نسل امروز این نکته باز می‌شود که راه نجات ما برای جلوگیری از انحراف تنها اندیشه‌های قرآنی‌است. باید تمسک به قرآن را در خود قوی کنند. بازگشت به قرآن امروزه یک فرضیه مهم در جهان اسلام مبدل شده‌است و رهبران بزرگ جهان اسلام به این نتیجه رسیده‌اند که باید در سیاست‌های خود حداقل رجوعی به قرآن داشته باشند.
وی گفت: در سیره امام قرآن  به عنوان کتاب هدایت شناخته ‌شده ‌بود. ایشان همواره به قرآن مراجعه می‌کردند و در استدلال‌های فکری به آیات قرآن استناد می‌کردند.

تلاوت قرآن؛ پرهیز از عبادت غیر خدا

حشتمی افزود: یکی از مشکلات و چالش‌های که هر مسلمانی با روبه‌روست نوع اعتقاد به توحید  و پرهیز از شرک است. این مطلب برای مسلمانان باید خوب باز شود که چگونه می‌توانند از شرک دوری کنند. توحید را در آیات قرآن می‌توان به وضوح مشاهده کرد  پرهیز از شرک و «عبادت غیر خدا» در هر صفحه قرآن به خوبی آمده‌است.
وی در ادامه گفت: امام روزانه قرآن می‌خواندند و در ماه مبارک رمضان به شکل ویژه قرآن تلاوت میکردند. ایشان ضمن اینکه تلاوت  با تدبر می‌کردند، فرهنگ قرآنی را در زندگی شخصی خود کاملا نمودار کردند. ایشان نمونه و الگوی مناسب فردی هستند که در صراط مستقیم حرکت می‌کرد. تنها کسانی می‌توانند اینگونه باشند که زیاد به قرآن مراجعه می‌کنند.

معاون قرآن و عترت افزود: زمانی که خرمشهرآزاد شد، امام استناد کردند که «خداوند خرمشهر را آزاد کرد» ما و رزمندگان کاری نکردیم یا انقلاب اسلامی را خدا و وحدت جامعه پیروزی کرده‌است. زمانی که به قرآن مراجعه می‌کنیم می‌بینیم که این برداشت‌ها ترجمان آیات قرآن کریم  در رفتارها و منش امام است.
معاون قرآن و عترت گفت: امام قرآن را در زندگی الگوی خود قرار ‌دادند. تنها کسانی که زیاد مبادرت به خواندن قرآن کند می‌توانند روابط بین آیات را کشف کنند و آن‌گونه که امام قرآن را تفسیر می‌کرد تفسیر کنند. گاهی یک مفسر از یک آیه قرآن تفسیری ارائه می‌دهد و از آیات دیگر غافل می‌شود در صورتی که آیات قرآن در باید در امتداد هم ترجمه کرد تا بتوان به کنه معنای آن پی برد امام آیات را در پی هم می‌دیدند اینگونه بود تفسیر ایشان مختصات یک تفسیرعرفانی را دارا بود.
حشمتی گفت:  امام پای درس عرفای بزرگی چون «مرحوم شاه آبادی» نشستند و احادیث مرتبط به این آیات را نزد ایشان خوانند استمرار مکرر قرآن بابی را بر روی امام گشودند که امام با تمسک به آن  امام به یک فقیه، مفسر و رهبر سیاسی کارآمدی مبدل شدند.

بازگشت به قرآن امام عمل‌گرایانه بود

وی در پاسخ به این پرسش که مختصات شعار بازگشت به قرآن امام چگونه بود؟ گفت: برخی کشورها مانند مصر در استعمار بودند و برای نجات از استعمار و استبداد شعار «بازگشت به قرآن» را سرمی‌داند. اما زمانی که حکومت جمهوری اسلامی تاسیس شد و می‌گویم باید باز گردیم به قرآن در اینجا مراد  بازگشت به دستورات قرآنی است.
وی افزود: به یاد دارم مجاهدین و منافقین  به یک آیه از قرآن استناد می‌کردند امام در پاسخ به آنها می‌گفت باید بازگشت به تمام قرآن کنیم. امام در ارتباط با محیط، اجتماع، اشخاص دیگر، و حتی در ارتباط با حیوانات معتقد بودند که باید قرآنی عمل کنیم.
حشمتی در آخر گفت: در مقطع جمهوری اسلامی بازگشت به قرآن یک شعار اخلاق‌مدارانه و تکلیف مدارانه است و این متفاوت است با شعار بازگشت به قرآنی که از دیگر مبارزین سراغ داده‌اند. آنها تنها به بعضی از آیات بازمی‌گشتند وحتی آن آیه در شخصیت آنها متبلور نمی‌شد. زمانی که شخصی پیش امام می‌آمد و از ایشان تعریف می‌کرد امام آن فرد را به سکوت دعوت می‌کردند چرا که معتقد بودند این تعاریف برای ایشان خودپسندی می‌آورد.  بازگشت به قرآن بعد از پیروزی انقلاب جامعیت پیدا می‌کند در حوزه اقتصاد بعضی‌ها می‌گفتند جامعه توحیدی «جامعه بی طبقه» است اما امام اینگونه برداشت‌ها را قبول نداشتند و می‌گفتند شاخص‌های مومن را باید در قرآن پیدا کرد؛ بنابراین در طول دفاع مقدس بسیاری از جوانان کشور را به شکل قرآنی تربیت کردند و دوست داشتند این اندیشه در تمام جامعه سرایت کند و جامعه قرآنی شود.