گیاهان دارویی و اقتصاد مقاومتی/ دانشجویانی که برای موفقیت هم‌قسم شدند
کانون خبرنگاران نبأ: تمام گیاهانی که از زمین می‌رویند از هر نظر مهم و آیت روشنی از عظمت خداوند هستند؛ گیاهانی که در قرآن کریم از آنها اسم برده شده هم از نظر خواص و کاربرد و هم از جهت اشاره به رویدادها و اتفاقاتی که همراه با نام این گیاهان آمده نیز از اهمیت ویژه‌ای برخوردارند.
به گزارش کانون خبرنگاران نبأ وابسته به خبرگزاری ایکنا، تولید و کشت گیاهان دارویی از سابقه‌ای چند هزار ساله در میان تمدن‌های اصلی بشر برخوردار است؛ تاریخ تمدن بشر در ایران، چین، مصر و یونان با کشت گیاهان دارویی و تهیه عصاره‌ها و عرقیات متنوع از آنها عجین است.
بشر در طول قرون متمادی تجربیات انباشته تاریخی خود درباره خواص گیاهان دارویی را سینه به سینه و نسل به نسل منتقل می‌کرد و به درمان بیماری‌های خویش می‌پرداخت؛ با پیشرفت سریع طب نوین بویژه در دو سه قرن اخیر، استفاده از مردم در نقاط گوناگون دنیا از گیاهان دارویی رو به افول گذاشت. در عین حال با روشن شدن عوارض خطرناک ناشی از مصرف داروهای صنعتی و شیمیایی، به‌ویژه طی دهه اخیر جهان با موج بازگشت مردم به مصرف گیاهان دارویی روبروست و بازار آن لحظه به لحظه رو به گسترش است.
ایران علاوه بر اینکه خود مهد طب سنتی است، از جمله مناسب‌ترین اقلیم‌ها برای تولید و پرورش گیاهان دارویی محسوب می‌شود؛ وجود این مزیت‌ها به اضافه تقاضای رو به رشد برای مصرف گیاهان دارویی موجب شده است که این حوزه از ظرفیت‌های بالایی برای اشتغال‌زایی و صادرات برخوردار شود.
خبرنگار بسیج سازندگی در همین زمینه با یکی از تولیدکنندگان موفق گیاهان دارویی به گفت‌و‌گو پرداخته است.
70 میلیون تومانی که آب رفت
مهدی پیریایی درباره چگونگی ورود به عرصه تولید گیاهان دارویی می گوید: در دوره کارشناسی با توجه به ویژگی‌ها و نگاه‌های مشترک، یک گروه 5 نفره درست کردیم؛ همه ما معتقد بودیم که به جای تلاش برای استخدام شدن در یک نهاد دولتی و پشت میزنشینی پس از فراغت از تحصیل، باید هم زمان با تحصیل، وارد کار تولید شویم و از تحصیلات دانشگاهی مان استفاده کنیم. در ابتدا با توجه به بحران کم آبی در منطقه همدان، کار را با کشت گیاهان کم آب نظیر زعفران و بابونه آلمانی آغاز کردیم. تولید خوبی داشتیم اما به سرعت متوجه شدیم تا زمانی که محصول را به صورت فله‌ای می‌فروشیم، سود اصلی به جیب واسطه‌ها می‌رود و باید خودمان کار بسته‌بندی و فرآوری محصولاتمان را برعهده بگیریم تا به سود مناسبی دست پیدا کنیم».
این فعال اقتصادی با اشاره به چالش‌های پیش روی گروه 5 نفره شان، خاطرنشان می‌کند: «متوجه شدیم که شرط اصلی عرضه محصولات گیاهان دارویی در داروخانه‌ها، عطاری‌ها و بقالی‌ها داشتن کد بهداشتی است و کد بهداشتی هم از رهگذر استقرار در شهرک صنعتی محقق می‌شود و دریافت آن شرایط سختی دارد؛ در نتیجه به همراه دوستانمان حدود 70 میلیون تومان پول جمع کردیم و در شهرک صنعتی 3000 متر زمین خریدیم، بعد از آن برای دریافت کد بهداشتی نزدیک به دو سال دوندگی کردیم و در آستانه دریافت این کد بهداشتی به ما اعلام شد از وامی که قرار بوده از منبع صندوق توسعه ملی اختصاص داده شود، خبری نیست زیرا گیاهان دارویی از اولویت صندوق توسعه ملی خارج شده است».
راه میان‌بر برای دور زدن بروکراسی ناکارآمد
مهدی پیریایی می‌افزاید: «در همین حین شهرک صنعتی هم مدام تهدید می‌کرد که چون هنوز مجوز دریافت نکرده‌اید، به زودی زمین را از شما پس می‌گیریم با اینکه زمین را مجانی به ما نداده بودند و ما آن را خریداری کرده بودیم، در نهایت زمین را از ما پس گرفتند و مبلغ زیادی بابت هزینه شارژ از پول زمین کم کردند و باقی رقم پرداختی را به ما بازگرداندند، دلم نمی‌خواست بچه‌ها متفرق بشوند و کار را همینجا رها کنیم، به دنبال راهی جدید برای ورود به عرصه تولید بودیم که متوجه شدیم اگر تحت عنوان مشاغل خانگی اقدام کنیم، راه آسان‌تری برای دریافت مجوز خواهیم داشت، با پول باقی مانده از شهرک صنعتی، یک کارگاه 400 متری در یکی از روستاهای نزدیک به ملایر اجاره و استانداردهای بهداشت را در آن اجرایی کردیم و سرانجام موفق به دریافت مجوز شدیم».
این کارشناس گیاهان داوریی ادامه می‌دهد: «برخی از گیاهان دارویی را در زمین پدر بزرگم کشت می‌کردیم و برخی دیگر را از کشاورزان خریداری می‌کردیم، برای فرآوری آنها و رسیدن به سود مناسب و خلق ارزش افزوده نیازمند صنایع تبدیلی بودیم، متوجه شدیم اگر بخواهیم دستگاه‌های نو بخریم نیازمند بودجه‌ای نزدیک به 200 میلیون تومان هستیم؛ به پیشنهاد یکی از دوستان مشغول مطالعه کارخانه‌های تعطیل شده در منطقه شدیم و به آنها پیشنهاد خرید دستگاه‌هایشان را ارائه دادیم، بدین ترتیب توانستیم با قیمت بسیار پایین دستگاه‌های خشک کن، اسانس گیر، شست و شو کن، ساشه و ... را خریداری و کار روغن گیری، تهیه عصاره، اسانس گیری و تولید عرقیات را آغاز کنیم».
تولید پاستیل زردآلو و چیپس سیب
مهدی پیریایی معتقد است افق روشنی پیش روی این گروه 5 نفره است، گروهی متشکل از دانش‌آموختگان گیاهان دارویی که حالا همگی در کارگاه روستایی‌شان مشغول به کار هستند. او در این باره می‌گوید: «از درآمدمان راضی هستیم اما آنچه لذت بیشتری دارد، مشاهده توسعه و پیشرفت هر روزه کار تولید است. دانش آکادمیک و خلاقیت از جمله مهم‌ترین دلایل موفقیت ماست. واقعیت این است که ذائقه مردم تا حدود قابل توجهی تغییر کرده و محصولات گیاهی باید در قالب‌های جدید به مردم ارائه شوند. مثلا پاستیل محصولی است غیر طبیعی که سرشار از مواد افزودنی است و برای رشد کودکان بسیار مضر است. ما با استفاده از دستگاه‌های صنایع تبدیلی توانستیم پاستیل‌های طبیعی با استفاده از زردآلو، هلو، موز و آناناس تولید کنیم. چیپس و انواع مختلف آن نیز شدیدا مورد توجه کودکان و نوجوانان است. ما موفق به تولید چیپس از سیب، کیوی و سایر میوه‌ها شدیم که با وجود تولید محدود با استقبال مصرف‌کنندگان روبرو شده است».
اصلاح تصور غلط مردم، شرط توسعه گیاهان دارویی
او درباره احیاء استفاده از فرآورده‌های گیاهان دارویی خاطرنشان می‌کند: پایان‌نامه من به آسیب‌شناسی مصرف گیاهان دارویی توسط مردم اختصاص داشت؛ من متوجه شدم که عطاری محور مصرف گیاهان دارویی توسط مردم است اما متأسفانه بخش عمده‌ای از عطارها اطلاعات درستی درباره گیاهان دارویی ندارند تا جایی که واسطه‌ها به آسانی سر آنها کلاه می‌گذارند و گیاهان تقلبی به آنها می‌فروشند، همچنین فروش گیاهانی که بعضا 10 سال در انبارها خاک خورده توسط واسطه‌ها به عطارها مسئله کاملا شایعی است، در نتیجه وقتی مردم گیاهان دارویی را مصرف می‌کنند، نتیجه نمی‌گیرند و بدبین می‌شوند».
این کارشناس گیاهان داوریی اضافه می کند: «علاوه بر این، خود مردم هم تصور غلطی درباره گیاهان دارویی دارند. آنها فکر می‌کنند گیاهان دارویی به سرعت و به‌صورت دفعی تأثیر می‌گذارند و بیماری را از بین می برند. این در حالی است که شرط تأثیر گیاهان دارویی مصرف مداوم آن حداقل برای 40 روز پیاپی است. تعداد معدودی از گیاهان دارویی نظیر عرق نعنا و نعنا فلفلی وجود دارد که به سرعت بیماری (در اینجا نفخ شکم) را از بین می برد. بنابراین برای توسعه مصرف گیاهان دارویی باید تصور غلط مردم را اصلاح کرد. گیاهان دارویی اگر درست تجویز شوند و مداوم مصرف شوند، قطعا تاثیر گذار هستند، اگر هم اشتباه تجویز شوند به دلیل سازگاری با بدن مشکل ساز نمی شوند و به راحتی دفع می شوند».
گیاهان دارویی و اقتصاد مقاومتی
مهدی پیریایی درباره ظرفیت‌های اقتصادی عرصه گیاهان دارویی خاطرنشان می‌کند: مصرف گیاهان دارویی در کشور روند صعودی را طی می‌کند و به سرعت رو به گسترش است. به همین دلیل تولید این محصولات توجیه اقتصادی دارد و می‌تواند به عنوان یک عرصه مناسب برای اشتغال‌زایی مورد توجه قرار بگیرد. اگر به کشت گیاهان دارویی و صنایع تبدیلی مرتبط با نیاز آن توجه شود، می‌توان اشتغال زیادی در این عرصه پدید آورد که این خود یکی از اهداف اقتصاد مقاومتی است. ضمن اینکه مصرف گیاهان دارویی موجب بهبود وضعیت سلامت مردم و در نتیجه کاهش هزینه های بخش سلامت می شود که این مساله هم در راستای اقتصاد مقاومتی قرار دارد.
وی با اشاره به ترس بسیاری از دانش آموختگان از ورود به عرصه تولید، تأکید می‌کند: ترس را باید کنار گذاشت، من معتقدم که همه افراد در وجودشان، استعدادی ویژه نهفته است و کافی است استعداد خودشان را کشف کنند و روی آن متمرکز شوند، بدون تردید موفق خواهند شد. باید به خاطر داشته باشیم که تولید به شرطی موفق است که تولیدکننده متعهد به اخلاق باشد، یعنی بالاترین کیفیت ممکن را برای محصول محقق کند. تمام عرقیات و عصاره‌های تولیدی کارگاه ما به سرعت به فروش می‌روند به این دلیل که توانسته‌ایم دستگاهی اختراع کنیم که خلوص عصاره‌ها را تا دو برابر افزایش می‌دهد و در عین حال هزینه اضافی تحمیل نمی‌کند، در نتیجه خریداران به صورت طبیعی محصولات ما را ترجیح می‌دهند.
مهدی پیریایی درباره برنامه آینده کارگاه خاطرنشان می‌کند: سال گذشته از بسیج سازندگی 30 میلیون تومان وام گرفتیم و صرف صنایع تبدیلی کردیم. امسال نیز بسیج سازندگی با توجه به پیشرفت و توسعه کار تولید، برای پرداخت 60 میلیون تومان وام صنایع تبدیلی قول مساعد داده است. هدف بعدی ما تولید تی بگ از گیاهان دارویی است. اگر وام بگیریم یک دستگاه صنایع تبدیلی تی بگ می خریم تا از این طریق محصولات جدیدتری به بازار ارائه کنیم.
بنده ساكن شمال كه ارتفاعات(مناطق ييلاقي و جنگلها) سرشار از گياهان دارويي اورگانيك بوده كه پتانسيل ويژه اي دارد خيلي دوست دارم در اين زمينه همكاري كنم ممنون ميشم اگه راهنماي كنيد.
باتشكر فراوان شيوخي