خطبه غدیر؛ میثاق مشترک مسلمین

فیض الله اکبری، عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی، در گفت‌وگو با خبرگزاری بین‌المللی قرآن (ایکنا) گفت: در خطبه غدیر آمده است: ای مردم نماز برپا دارید؛ زکات خود را بپردازید که خداوند فرموده است اگر روزگاران بر شما طولانی شد و فراموش کردید این اعمال و عبادات را انجام دهید، علی(ع) در میان شما هست او ولی شماست.
وی افزود: نام علی(ع) و نقش کاربردی ایشان به صراحت در خطبه غدیر آورده شده است. در این خطبه امام به عنوان ادامه دهنده مسیر اسلام در مقام امامت و ولایت یاد می‌شود. همان علی(ع) که خداوند بعد از من برای شما امین شما قرار داده است و تعبیر «نصرالله» را در برابر ایشان به کار می‌برند: «علی از من است و من از او هستم».
وی تصریح کرد: در خطبه غدیر به صراحت نام امامان معصوم شیعه یکایک و به شکل مشخص مطرح نشده است. اما امامت بعد از حضرت امیر(ع) تا مساله مهدویت و آخرین ولی خدا حضرت مهدی(ع) به صراحت در این خطبه آمده است.
این استاد دانشگاه اظهار کرد: در خطبه غدیر آمده است اگر کسی بیعت کند گویی با خدا بیعت کرده است. ای مردم اگر با علی بیعت کنید گویی با خدا بیعت کرده‌اید(که تعبیر بسیار ظریفی است) با علی (ع) و حسن و حسین و ائمه که بعد از اینها و  از نوادگان این بزرگواران خواهد آمد بیعت کنید.
وی افزود: متاسفانه تا به امروز حدیث پژوهان و علمای اهل سنت و به طور کلی مورخین آنها نتوانستند به طور کلی در برابر مطلب مهم و بزرگ عید غدیر پاسخ قانع کننده‌ای به شیعیان بدهند.
اکبری افزود: مرحوم علامه امینی صاحب و مولف «الغدیر» ؛غدیر را از سه زاویه قرآن، سیره و ادب عربی باز کردند. در پاسخ به ایشان هنوز کسی از علمای اهل سنت نیامده است که پاسخی به مرحوم علامه امینی بدهد. در صورتی که «علامه امینی» تمام اصل غدیر را با توجه به منابع و مستندات اهل سنت مطرح می‌کند.
وی گفت: البته این سخنان به این معنا نیست که اهل سنت به غدیر نگاه انکار دارند.  بزرگان سده‌های نخست اهل سنت به این مسئله اشاره کردند و مسئله غدیر را در کتاب‌های خود صراحتا آورده‌اند. روایان اهل سنت از فرق مختلف چون شافعی‌ها یاد کردند به نظر من با روی کارآمدن وهابیت به اختلافات میان شیعه و سنی دامن زده شده است. و آنها مقدار قابل توجهی فکر علما و دانشمندان اهل سنت را به مسئله غدیر مشوش کردند ولی در عین حال به این معنا نیست که کاملا این خطبه از سوی اهل سنت انکار می‌شود.

قابلیت خطبه غدیر به عنوان میثاق وحدت مسلمین
وی افزود: مورخین اهل سنت چون «ابن خطبیبه» در المعارف السیاست «طبری» از علما 3 و 4 (ه ق) ، خطیب بغدادی اختصاصا در آثار خود یک بحث را به خطبه غدیر اختصاص داده‌اند.
این استاد دانشگاه تصریح کرد: البته محدثین شافعی، «احمد بن حنبل»، «ابن ماجعه قزوینی»، « فخر رازی» و دیگرعلمای قرن 4 و 5  خطبه غدیر را ذکر کرده‌اند.  حتی واژه شناسان اهل سنت  ذیل واژه مولی، خم و غدیر، مباحث مفصلی را  اختصاص داده‌اند.  در دوران معاصر علمای سنی به لحاظ تاثیر پذیری از تفکرات غلط وهابیت حساسیت دیگری نشان داده‌اند و جانب انکار و گاهی هم خصومت و عداوت را در برابر خطبه غدیر در پیش  گرفتند.
اکبری در پاسخ به پرسشی درباره جایگاه حدیث غدیر در بحث تقریب مذاهب گفت: این سخن که غدیر انشعاب و دودستگی بین مسلمانان را به وجود آورد از اساس غلط است؛ از خطبه غدیر می‌تواند به عنوان نقطه مشترک میان جهان اسلام یاد کنیم. در جهان اسلام مشترکات فراوانی وجود دارد؛ خدا، پیغمبر و کتاب ما یکی است کعبه و اعمال و مناسک ما در حوزه عبادات مشترک است پیامبر اکرم(ص) در حدیث شریف ثقلین دو امانت خود یعنی قرآن و عترت را به عنوان بزرگترین عامل برای تقریب بین مسلمانان و یکپارچگی آنها یاد می‌کند.
وی افزود این فرصت را غنیمت می‌شمارم که بگویم باید خطبه غدیر را از غربت خارج کنیم.  خطبه غدیر باید در شمارگان بی‎شماری چاپ شود و در اختیار عموم مردم قرار بگیرد. این نقص بزرگی است . ما منابع روایی خوبی داریم که تنها میان کتب ماست باید این منابع را از میان این کتب استخراج کنیم. بعضی از خطبه‌های مشهور شیعیان از جمله خطبه حضرت فاطمه(س) و حضرت زینب(س) در میان ما غریب هستند. متخصصینی هستند که خطبه غدیر را حتی نخوانده‌اند. ما تنها همان عبارت «من کنت مولی فهذا علی مولی» را  تکثیر کرده‌ایم در میان مردم نشر داده‌ایم.
وی افزود: مردم باید بدانند خطبه غدیر بسیار مفصل است؛ خطبه غدیر به عنوان میثاق مشترک مسلمین می‌تواند قرار بگیرد. اینکه گفته می‌شود مسئله غدیر باعث شقاق میان مسلمانان شده است کاملا نادرست است. استناد و مدارک ما نشان می‌دهد به محض اینکه خطبه جاری شد و مسئله امامت امام علی(ع) مطرح شد عموم مسلمین حاضر در آنجا به سرور و بهجت فراوانی رسیدند و تا چندین روز آنجا اقامت داشتند و با امیر بیعت کردند.

اکبری در آخر اظهار کرد:  بعد از فوت  رسول اکرم(ص) در سقیفه عده‌ای به دنبال جانشینی برای پیامبر بودند. در صورتی که خدا و رسول خدا در اجتماع بعد از حج پیامبر به مساله جانشینی را کاملا روشن کرده بودند. بنابراین کسانی که معتقدند غدیر باعث تفرقه شده است نوعی فرافکنی می‌کنند چرا که اصل خطبه غدیر می‌تواند به اصل وحدت و انسجام جامعه اسلامی کمک کند  و امت اسلامی را از سرگردانی بعد از فوت رسول اکرم (ص) ذیل عنصر ولایت و امامت نجات بدهد.