دلایل تغییر زمان جلسات تفسیر آیت‌الله ری‌شهری/ آغاز جلسات از فردا

به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن (ایکنا)، یکی از منظم‌ترین جلسات تفسیری که در شهر تهران برگزار می‌شود را می‌توان جلسه تفسیر آیت‌الله محمد محمدی ری شهری دانست. این جلسه تقریباً تا خردادماه شب‌های جمعه در مصلای آستان برگزار می‌شد؛ اما از آن روز برگزاری آن با وقفه مواجه شده است. البته پی نظرسنجی‌هایی که از زائران انجام شده قرار است از فردا این جلسه با تغییر در ساعت و مکان در حوزه علمیه حرم حضرت عبدالعظیم(ع) برگزار شود. در این رابطه و همچنین تاریخچه جلسات و روش‌های آن پای سخنان عباس سلیمی، معاون فرهنگی و امور زائران آستان مقدس حضرت عبدالعظیم الحسنی(ع) نشستیم که مشروح آن در ادامه می‌آید:

ایکنا: آقای سلیمی لطفاً در مورد چرایی این جایجایی توضیح بفرمایید:

بیان معارف الهی بر اساس اجبار و اکراه و دستورالعمل و بخشنامه اداری مقدور نیست. مردم باید اشتیاق و رغبت نسبت به دریافت معارف داشته باشند.

پیشینه جلسات تفسیر شهرستان ری

ما در دهه‌های گذشته یک کرسی تفسیری در منطقه شهرستان ری داشتیم که این توسط سید والا مقام حضرت آیت‌الله اثنی عشری اداره می‌شد بعد از ارتحال ایشان، چند دهه راجع به این مسئله متأسفانه در شهرری که یک شهر مذهبی هست و پایگاه اهل بیت(ع) به‌شمار می‌رود در این رابطه شاهد وقفه بودیم.

به‌دنبال تقاضاهای مکرری که طلاب، دانشجویان، مردم و کسبه از محضر آیت‌الله ری شهری داشتند علی‌رغم گرفتاری‌های کاری و مسئولیت‌های ایشان، به‌ویژه مسئولیت سنگین علمی ـ پژوهشی در مؤسسه دارالحدیث قم ایشان تقبل کردند که وقتی را برای این کار اختصاص بدهند.

با دوستان عزیز و بزرگوارمان در شبکه قرآن سیما هماهنگ کردیم. برای امکانات و تجهیزات فنی لازم در آستان بودجه تخصیص دادیم و تهیه کردیم. دو استودیو برای کارهای معارفی داشتیم که یکی را به این کار اختصاص دادیم تجهیزاتش را و کارکنان متخصصی که همکاران و خادمان حضرت عبدالعظیم(ع) هستند پای کار ایستادند.

تفسیر روایی آیات

در ابتدا عرض کنم خدمتتان که حضرت آیت‌الله ری شهری دیدند بهترین ساعت و مناسبت شب‌های جمعه است؛ هم حرم زائران فراوانی دارد هم بعد از نماز جماعت مغرب و عشاء فرصت بسیار مناسبی بود. دستور این کار را دادند و در طول حدود یک سال گذشته شروع کردیم. هماهنگی‌های لازم صورت می‌گرفت و ایشان هم علی‌رغم گرفتاری‌هایی که داشتند خودشان را به آن جلسه بدون وقفه در طول این مدت می‌رساندند  مسائل را در قالب تفسیر روایی و با الهام از رهنمون‌ها  و احادیث معتبر اهل بیت عصمت و طهارت (ع) مطرح می‌کردند.

انتشار جلد اول سخنرانی‌های تفسیری آیت‌الله ری شهری

این مباحث توسط مؤسسه دارالحدیث به‌صورت مکتوب در قالب مجلداتی توسط دانشمندانی و پژوهشگران آنجا تدوین می‌شد که جلد اول آن هم بحمدلله منتشر شد، از این طرف هم ما به‌صورت کاملاً فنی این برنامه را ضبط تصویری می‌کردیم و بعد از مونتاژ لازم برای دوستان عزیزمان در شبکه قرآن می‌فرستادیم که آن‌ها هم محبت می‌فرمودند هم در وقت مناسبی پخش می‌کردند هم فرصتی را برای بازپخش آن اختصاص داده بودند بعد از یک مدت بهرحال بخشی از مردم عزیز که نظرات آن‌ها برای تولیت محترم و ما بسیار مهم است ولو اینکه بعضی‌هایشان را ما خودمان بهشان اعتقاد نداشته باشیم ولی هرگز بی‌اعتنایی به نظرسنجی‌های عمومی و مردمی در آستان ما صورت نمی‌دهیم. نظریاتی واصل شد مبنی بر اینکه مثلاً ما شب‌های جمعه را برای دعای کمیل اختصاص داده‌ایم و ترجیح می‌دهیم که دعای کمیل باشد. ما اینجا نمی‌توانیم به مردم تحمیل کنیم یا عالم بزرگواری مثل حضرت آیت‌الله ری شهری بفرمایند که نه بنشینید و تفسیر گوش دهید. باید آن طرف مقابل مشتاق و خواهش باشد، تقاضا کند، تمنا کند از علمای بزرگوار که برایشان صحبت کنند.

ایکنا: دلیل این نبود اشتیاق کافی را چه می‌دانید و برای رفع آن چه کاری باید انجام داد؟

ما باید کاری کنیم که مردم عزیز ما بدانند که هیچ کاری به اندازه دریافت سخن و منظور آنچه که خداوند بزرگ مد نظرش است یعنی قرآن و دریافت پیام قرآن، از نظر ما اهمیت ندارد، این دیدگاه ماست.

دعا بدون تردید جایگاه بسیار مهمی  در معارف ما و در سازندگی انسان و جامعه دارد؛ ما البته دعای کمیل را تعطیل نکردیم ما بر اساس قاعده جمع، بلافاصله بعد از نماز مغرب و عشاء درس تفسیر حضرت آیت‌الله محمدی ری شهری را شروع می‌کردیم که بین 25 تا 30 دقیقه طول می‌کشید و بلافاصله یکی از ذاکران و مادحین آل‌الله(ع) دعای کمیل را به زیبای ی تلاوت می‌کرد، ما نمی‌خواهیم کسی فکر کند که ما می‌خواهیم جلسه تفسیر را تحمیل کنیم.

این موارد سبب شد ما بر اساس فرم‌های نظرسنجی که هر هفته انجام می‌دهیم نتایج را با امانت‌داری کامل و بدون اینکه در آن دخل و تصرفی و اعمال سلیقه‌ شخصی کنیم به استحضار تولیت محترم رساندیم و ایشان وقتی ملاحظه کردند، فرمودند که ما بهر حال به نظر مردم اهمیت می‌دهیم، شما برنامه‌هایتان را داشته باشید نماز جماعت و دعای کمیل، دعای ندبه و توسل و برنامه‌های قرآنی را داشته باشید و ما برای تفسیر یک برنامه دیگری می‌ریزیم.

البته در این رویکرد یک توجیه و استدلالی نهفته بود که آن را می‌گویم؛ آن هم این بود که ما این مکان را از مصلای بزرگ ری محلش را تغییر دادیم به یک سالن کوچکتری که در حوزه علمیه حضرت عبدالعظیم(ع) وجود دارد؛ البته این توضیح را بدهم، ما می‌گوییم حوزه علمیه حضرت عبدالعظیم(ع) این حوزه مکان جدایی از آستان نیست بلکه در دل آستان مقدس است و اصلاً زائران محترم از همین مسیری که به طرف حرم و صحن‌ها و رواق‌ها می‌آیند از همان مسیر می‌توانند در فاصله بسیار کوتاه وارد حوزه و محوطه حوزه شوند، اصلاً بعد مسافتی اینجا وجود ندارد، ورود برای همگان آازد است و ان‌شاءالله به فضل الهی از چهارشنبه، ششم آبان‌ماه هر چهارشنبه ساعت 8 صبح این برنامه تفسیر آغاز می‌شود، با حضور دانشجویان عزیز دانشگاه قرآن و حدیث، طلاب محترم حوزه علمیه حضرت عبدالعظیم(ع)، کارکنانی که علاقه‌مند هستند و همه مردم عزیز به‌ویژه مردم متدین شهرستان ری، از بانوان مکرمه خانه‌دار گرفته تا کسبه‌ای که بعضاً برنامه‌ریزی کرده‌اند در طول مدت هفته نیم ساعتشان را با قرآن معامله کنند، یعنی چهارشنبه اگر قرار است از ساعت 8 صبح مغازه را باز کنند که نوعاً اینگونه نیست، از ساعت 8 تشریف بیاورند، قدم روی چشم ما بگذارند در جلسه تفسیر باشند و 8:30 مثلاً تشریف ببرند به مغازه یا بروند به کارهای دیگر برسند، یا بعضی‌ها که خیلی علاقه‌مند هستند مطلع هستم که این نیم ساعت را به‌عنوان نیم ساعت مرخضی روزانه از ادارات و سازمان‌ها خودشان مرخصی می‌گیرند و آن نیم ساعت را در جلسات تفسیر تشریف می‌آورد.

به هر حال ما باید کاری کنیم که مردم با عشق و شوق به این جلسات بیایند. ملاحظه کنید در همان زمانی که در شبه جزیره حجاز اسلام مطرح می‌شود، پیامبر عظیم‌الشأن اسلام(ص) با آن جایگاه الهی تشریف فرما می‌شوند و مأموریت الهی دارند،‌عموی ایشان به دشمنی ایشان برمی‌خیزد، بزرگان قریش و سران عرب با ایشان دشمنی می‌کنند اما مثلاً یک شتربانی به نام جناب اویس قَرَنی به بخاطر این که آن معرفت را به دست آورده است از یمن برای دیدار پیامبر(ص) این همه راه را می‌آید و در عین حال چون تعالیم الهی را یاد گرفته بود می‌داند که باید اوامر مادر را مقدم بدارد و بدون اینکه حضرت پیغمبر(ص) را زیارت کند مجدداً به قرن برمی‌گردد و آن اثر ماندگار و تاریخی را در تاریخ رقم می‌زند.

هفته‌ای چند ساعت به قرآن اختصاص دادن برای قبر و قیامت، کار بسیار خردمندانه‌ای است

ما باید کاری کنیم اهیمت قرآن را برای مردم تشریح و تبیین کنیم که هنوز ما قرآنیان نتوانسته‌ایم این کار را کنیم. وقتی این کار را کردیم خود مردم می‌دانند که هفته‌ای یک ساعت، دو ساعت، پنج ساعت به قرآن دادن به خاطر قبر و قیامت خودشان و بخاطر زندگی سعادتمندانه در دنیا اتفاقاً کار بسیار خردمندانه‌ای است و به هیچ کدام دیگر از مسائل ضروری دیگر زندگی‌شان هم آسیبی وارد نمی‌کند و لطمه‌ای نمی‌زند.

این کار را با یک برنامه‌ریزی دقیق هم رسانه‌‌های عزیز ما، اساتید محترم قرآنی ما و هم علمای ما بیان کنند. بهترین عمل هم در این مسیر فکر می‌کنم این باشد که ما بیاییم و بدون ارائه مباحث سنگین فلسفی قرآنی ابتدائاً آن نکات زیبا، آن نکات آموزنده از داستان‌ها و قصص قرآنی از حکمت‌های قرآنی، آن موارد عجیب و تکان‌دهنده از تاریخ انبیاء و تاریخ قرآن را برای جوانانمان در بیانی جذاب مطرح کنیم چه در قالب قصه‌گویی، چه در کلاس‌ها، چه در قالب انیمیشن، چه در قالب فیلم‌های کوتاه سینمایی، فیلم‌های تلویزیونی و اگر این کار را انجام بدهیم بعد از مدتی بالاخره در جامعه جا می‌افتد که قرآن از جذابیت‌ها و شیرینی‌هایی برخوردار است و خواهید دید که در هر محله‌ای مردم آنجا، متدینین، مسجدی‌‌ها و کسبه به درب منزل آن عالم و روحانی محل می‌روند و از او مصرانه تقاضا می‌کنند که آقا شما حداقل باید یک جلسه هفتگی برای ما بگذارید. این به یک برنامه‌ریزی مبتنی بر زمینه‌سازی حکیمانه خواهند داشت.

ایکنا: علاقه‌مندانی که به لحاظ مکانی و زمانی حضور برایشان میسر نیست از چه راه‌های دیگری می‌توانند از این جلسه استفاده کنند؟

صوت سخنرانی در صحن‌ها هم پخش می‌شود. بلافاصله بعد از اینکه درس تفسیر حضرت استاد تمام می‌شود فایل صوتی آن را بر روی سایت اینترنتی مدرسه فقاهت که سایت بسیار فعالی است در این زمینه، بارگذاری می‌کنیم. بلافاصله برای شبکه قرآن ارسال می‌کنیم و در یک فرصت مناسبی نیز از طریق تلویزیون‌های شهری نصب‌شده در محدوده آستان مقدس هم اینها را برای مردم و علاقه‌مندان پخش می‌کنیم.

سخن پایانی استاد ...

در امتداد صحبت‌هایم خاضعانه از محضر همه علاقه‌مندان عزیز به‌ویژه جوانان به‌ویژه دانشجویان عزیز طلاب عزیز و علاقه‌مندان به مسائل و معارف قرآنی رسماً دعوت می‌کنم به‌عنوان یک خادم کوچک از سوی آستان مقدس حضرت عبدالعظیم(ع) که اولاً در این جلسات قدم بر چشم ما بگذارند و ثانیاً به برکت حضورشان با ارائه راهکارها، انتقادها و پیشنهادهای خودشان، ما را در ارائه بهتر این کار و همچنین در توسعه در کمیت و کیفیت ان‌شاء‌الله یاری بفرمایند. پاداش آن هم تماماً مربوط به خود این عزیزان و برادران و خواهرانی است که قدم بر چشم ما می‌گذارند.

لیلا شرف