بررسی حقوقی فاجعه منا/ رکن‌آبادی کنار من، زنده بود
گروه جامعه: با حضور حجت‌الاسلام قاضی‌عسکر و تعدادی از استادان دانشگاه تهران که در فاجعه منا حضور داشتند، نشست علمی تخصصی فاجعه مصیبت‌بار منا برگزار شد.
به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) نشست علمی تخصصی فاجعه مصیبت‌بار منا امروز، یک‌شنبه 24 آبان ماه در دانشکده الهیات و معارف اسلامی دانشگاه تهران برگزار شد.
در ابتدای این نشست مجید معارف، رئیس دانشکده الهیات دانشگاه تهران خواستار برقراری ارتباط قوی‌تر بین این دانشکده با مسئولان فرهنگی بعثه مقام معظم رهبری شد و گفت: حجاج مهاجر الی‌الله و رسوله بودند که به قصد حج و زیارت قبر مطهر حضرت رسول(ص) عازم عربستان شده بودند؛ همه جا گفته می‌شود «جانباختگان فاجعه منا» اما به نظر من و بر اساس آیات و روایت‌های مطرح در خصوص شهدا، مقام این افراد به مقام شهید ارتقا یافته است.
بگوییم شهدای فاجعه منا
وی با اشاره به اینکه ای کاش می‌توانستیم از این افراد به عنوان شهدای فاجعه منا یاد کنیم البته شاید مصلحت‌هایی در کار است، گفت: یاد و نام فاجعه منا نباید با هجمه‌های تبلیغی دشمن منفعل شود، اگر این اتفاق در غرب رخ می‌داد، آیا از آن به این راحتی عبور می‌کردند بدون اینکه مقصران آن را مشخص کنند؟ چرا این اتفاق نباید ریشه‌یابی شود؟
رئیس دانشکده الهیات دانشگاه تهران در پایان سخنانش اعلام آمادگی کرد که با بعثه مقام معظم رهبری برای پاسخ‌گویی به شبهات مطرح همکاری کنند.
حجت‌الاسلام قاضی‌عسکر، نماینده ولی فقیه در امور حج و زیارت سخنران بعدی این مراسم بود که به بیان سؤال‌های مطرح در خصوص فاجعه منا پرداخت و خواستار پیگیری حقوقی این فاجعه شد.
در ادامه این مراسم محمد حسن شجاعی فرد، استاد دانشگاه علم و صنعت ایران که یکی از حجاجی است که در قلب فاجعه منا حضور داشته است، به بیان خاطرات خود در خصوص این فاجعه پرداخت و گفت: من با آقای رکن‌آبادی و آقایی‌پور با هم بودیم و راهی رمی جمرات شدیم که پس از 20 دقیقه متوجه شدیم حرکت مردم کند شده و سپس حرکت متوقف و ازدحام ایجاد شد؛ بسیاری هنوز غذا نخورده بودند و درجه هوا نیز 45 درجه بود و افراد به هم چسبیده بودند اول مطرح شد که بازگردیم اما تصمیم گرفتیم ادامه دهیم. ساعت 20 دقیقه به 9 بود که دیگر رمقی برای کسی باقی نمانده بود.
کسی را توان بلند شدن نبود
وی ادامه داد: بر اثر گرما و خستگی یکی یکی آفریقایی‌های اطراف ما شروع به افتادن کردند و وقتی یکی از آنها می‌افتاد به دلیل سنگینی چند نفر را با خود می‌انداخت و کسی را توان بلند شدن نبود. اما مصیبت اصلی از زمانی آغاز شد که مسیر خیابان 223 به سمت خیابان 204 باز شد و در این هنگام بود که پلیس‌ها آمده و شروع کردن به گفتن این مسئله که «حاجی برگرد». پلیس حتی نمی‌دانست که این خیابان مسیر رفت است.
بیان سند جنایت عربستان در ضعف مدیریت
این شاهد عینی فاجعه منا افزود: حجاج افریقایی که فقط به حرف پلیس‌های عربستانی گوش می‌کردند شروع کردند به بازگشتن که همین موجب شد مردم بر روی هم بریزند و ویلچری‌ها نیز در این میان بر زمین افتادند و وقتی مردم خواستند بازگردند بر روی افرادی که افتاده بودند شروع کردند به راه رفتن و اینها سند عجیبی بود از جنایت در ضعف مدیریت.
وی ادامه داد: اطراف مسیر چادرهای زائران عرب بود که تخته‌هایی بر روی آنها کوبیده شده بود و کم کم زائران تلاش کردند این خته‌ها را کنده و از میله‌ها بالا بروند و بر روی خیمه‌ها رفته و تعدادی نجات پیدا کردند.
رکن‌آبادی در کنار من و زنده بود
شجاعی فرد با اعلام این مطلب که رکن‌آبادی در کنار من بر زمین افتاده بود اما زنده بود گفت: من چند بار بیهوش شدم و وقتی به هوش آمدم در محل دیگری بودم، گفت: این مسئله باید توسط دانشگاهیان در دنیا مطرح شود چرا که حرف ما دانشگاهیان تأثیر بیشتری دارد.
مالکیت عربستان مالکیت تجاری است نه مدیریت
طوبی کرمانی، استاد دانشگاه و از حاضران در فاجعه منا نیز در این نشست گفت: در بحث مالیکت و مدیریت حج باید گفت که مالکیت عربستان مالیکت تجاری است نه مدیریت.
به مصدومان ایرانی کمک نمی‌کردند
وی ادامه داد: روحانی یکی از کاروان‌های اهل سنت می‌گفت از مصدومان سؤال می‌کردند اهل کجاست و وقتی می‌گفت اهل ایران هستم به وی کمک نمی‌کردند. نباید ما صورت مسئله را پاک کنیم. کسی که خود را مسئول می‌داند باید مسئولیت بپذیرد.
زائران 12 ساعت زنده جان دادند
کرمانی در ادامه سؤال کرد: زائران 12 ساعت زنده جان دادند، سؤال من این است که هلیکوپترها بر فراز منطقه پرواز می‌کردند مگر ازدحام را نمی‌دیدند چرا جلوی ورود گروه‌ها جدید از حجاج را نگرفتند؟
این استاد دانشگاه مفتی‌های عربستانی را مصداق آیه «صُمٌّ بُکْمٌ عُمْیٌ فَهُمْ لاَ یَرْجِعُونَ» (آیه 18 سوره بقره) دانست و گفت: این مفتی‌ها در سایت‌های خود می‌نوشتند جرثقیل سقوط کرده در برابر عظمت کعبه سر تعظیم فرود آورده و تعجب می‌کنیم که چرا سایر جرثقیل‌ها نیفتاده‌اند!!!
وی در پایان سخنانش این سؤال را مطرح کرد که مسئولان عربستانی به کدام یک از وظایف اصلی و مؤلفه‌های مدیریت عمل کرده‌اند: به مؤلفه برنامه‌ریزی، سازماندهی، فرماندهی، هماهنگی، یا کنترل؟
غلامعلی افزوز، استاد دانشگاه تهران نیز یکی دیگر از سخنرانان این مراسم بود که عنوان کرد: مستحبات حج باید حذف و فقه پویای تشیع باید بر روی واجبات عقلانی حج کار کند.
ما عربستان را عامل این فاجعه نمی‌دانیم اما مسئول آن می‌دانیم.
ابوذر ابراهیمی ترکمان، رئیس سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی نیز طی سخنانی کوتاه، تصریح کرد: ما عربستان را عامل این فاجعه نمی‌دانیم اما مسئول آن می‌دانیم. برای مسئول دانستن زبان حقوق لازم است.
وی به سازمان‌های حقوقی مردم نهاد و NGOها پیشنهاد کرد که مسئولیت حقوقی این فاجعه را بررسی و میزان مجازات را تبیین کنند. انسان تعجب می‌کند در قرن ما رفتار جامعه جهانی در قبال این حادثه به نحوی است که حتی نمی‌خواهند مسئولیتی برای عربستان در قبال این حادثه قائل شوند. سخنرانی خواهر جناب آقای غضنفر رکن‌آبادی پایان بخش این مراسم بود. وی عنوان کرد: همه متفق‌القول هستیم که فاجعه منا قابلیت پیگیری حقوقی را دارد و حقوقدانان باید بررسی کنند.
وی افزود: درست است که عربستان عضو بسیاری از کنوانسیون‌های بین‌المللی نیست اما قوانین وجود دارد که باید رعایت کند؛ حق حیات، حقوق مصدومان، حق جنازه و ... حقوقی است که عربستان هم موظف به رعایت آنها است. ما خبر داریم که وقتی در بیمارستان می‌فهمیدند که مصدومی ایرانی است سرم را از دست وی می‌کشیدند.
خانم رکن‌آبادی با اشاره به اینکه حج را نمی‌توان تعطیل کرد، گفت: ما به دنبال سیاسی کردن موضوع نیستیم اما باید کمیته‌ای حقیقت یاب با حضور ایران تشکیل و تکلیف مفقودان این حادثه مشخص شود.
