یادواره علمی مهاجر الی‌الله؛ ناصر قربان‌نیا برگزار شد
گروه حوزه‌های علمیه: یادواره علمی مهاجر الی‌الله ناصر قربان‌نیا، استاد فقه و حقوق حوزه و دانشگاه امروز ۵ آذرماه با حضور حضرات آیات رشاد و علیدوست و حجت‌الاسلام مبلغی در پژوهشگاه فرهنگ واندیشه اسلامی قم با حضور خانواده آن مرحوم برگزار شد.
به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن (ایکنا) در این مراسم که جمعی از شاگردان آن مرحوم و فضلای حوزه علمیه حضور داشتند آیت‌الله علی‌اکبر رشاد، رئیس حوزه علمیه تهران در سخنانی با بیان اینکه روزی تصور نمی کردیم که بخواهیم در سوگ دوست فاضل و صمیمی خود بنشینیم و از خدمات علمی ایشان بگوئیم گفت: مرحوم قربان نیا کسی بود که غالبا به رابطه میان اخلاق و ارزش ها با فقه و حقوق می پرداخت و دغدغه این مسئله را داشت.
وی با بیان اینکه بسیاری از آثار آن مرحوم در همین قلمرو نگاشته شده است اظهار کرد: یکی از سؤالات مطرح در این رابطه آن است که آیا مستحبات و مندوبات در زمره فقه و حقوق و یا در زمره اخلاق و آداب هستند؟ زیرا مجموعه قضایای دینی به گزاره ها و آموزه ها تقسیم می شوند که گزاره ها شامل اعتقادات و علم دینی هستند.
رشاد با بیان اینکه آموزه ها نیز به بایدها و نبایدها و شایدها و نشایدها یا همان اخلاق تقسیم می شوند تصریح کرد: رابطه میان عبد و رب، و عبد با عبد و عبد با طبیعت دو جور است و فقه حیث الزامی دارد که از این نظر با حقوق مشترک است اگرچه ممکن است برخی آن را در دو قماش جدا بررسی کنند.
رئیس پژوهشگاه فرهنگ واندیشه اسلامی ادامه داد: اگر حقوق را الزام آور بدانیم که ترک آن عقاب آور است باید بررسی شود که مندوبات تشریعی می تواند جزء حقوق و یا فقه باشند.
وی با بیان اینکه نظر مشهور این است که ندب، امر نیست و امر باید شرایط لازم را داشته باشد بیان کرد: امر بدون شانیت توهم است و در مجموع باید این مسایل از جمله اینکه مستحبات در کدام دسته قرار می گیرد را مورد تحقیق بیشتر قرار دهیم.
مطالعات دینی جهان اندیش باشد
در ادامه حجت‌الاسلام احمد مبلغی، رئیس مرکز تحقیقات اسلامی مجلس شورای اسلامی نیز در سخنانی با بیان اینکه باید نگاه جامعی به دین در مطالعات دینی صورت گیرد گفت: مطالعات دینی باید جهان اندیش، تمدن ساز و اخلاق اندیش باشد و اگر این مطالعه تک بعدی صورت گیرد نتیجه آن در راستای اهداف دین نخواهد بود.
وی افزود: یکی از مشکلات در مباحث دینی این است که در فلسفه حکم به جای اینکه به مجموعه ای از احکام بنگریم به احکام به صورت فردی می پردازیم و فلسفه حکم متاسفانه در حوزه به یک رشته علمی تبدیل نشده است و مثال هایی را دارد که 300 سال قبل مورد استفاده قرار می گرفته است.
مبلغی تاکید کرد: احکام دین نمی توانند از هدف بعثت که تکمیل مکارم اخلاقی است منفک باشد بنابراین فقه نمی تواند از اخلاق جدا باشد چیزی که سلفی های تکفیری با خشونت های خود انجام می دهند و فقه بدون اخلاق را ارایه کرده اند.
وی افزود: یکی از لوازم ضروری در مطالعات دینی این است که ما باید به کارکردهای احکام تحلیل درستی بیفکنیم و صورت زیبای اخلاقی از فقه ارایه دهیم تا این بعثت لاتمم مکارم الاخلاق تحقق یابد. مبلغی با تاکید بر اخلاق روشی در فقه عنوان کرد: ما اگر اخلاق را به مثابه یک روش و معیار در منهج فقهی قرار دهیم در این صورت همانند مقدس اردبیلی فهم ما از نصوص مبتنی بر اخلاق خواهد بود و امروز این مسئله در حوزه ها ضرورت بیشتری دارد.
بررسی رویه‌های مختلف در نسبت فقه و اخلاق
در ادامه این مراسم آیت‌الله ابوالقاسم علیدوست، استاد فقه حوزه علمیه در سخنانی گفت: سه رویه در نسبت میان فقه و اخلاق وجود دارد که یکی از آنها نص بسندگی، دیگری اخلاق بسندگی و سومی راه میانه این دو است.
وی ادامه داد: برخی معتقدند که اخلاق مسیر خود و فقه نیز باید مسیر خود را طی کند و اگر یک اخلاقی در نص آمده باشد از این جهت مورد بحث فقهی قرار می گیرد و گروه دوم نیز مقاصد را محور قرار می دهند و حتی نصوص را فدای اخلاق می کنند اما برخی نیز راه میانه را می روند و می گویند فقیه باید نصوص را به خدمت اخلاق و مقاصد ببرد تا تحولاتی ایجاد شود .
علیدوست افزود: نباید در اصول بنویسیم منابع استنباط 4 تا است و به عقل بگوئیم بفرما اما در را به روی او ببندیم و در عمل آن را دارای حجیت ندانیم.
وی ادامه داد: مرحوم قربان نیا انسانی بود که با نگاه غیرتمندانه و مدافعانه از تراث گذشته دفاع می کرد و گاهی از یک استاد سنتی حوزه مدافع تر بود اما این نگاه سبب نشد که او به موضوعات روز و عصر توجهی نداشته باشد.
استاد حوزه عنوان کرد: دانش نامحدود و بی پایان است و قربان نیا برخلاف برخی افراد که می گویند ما دیر به دنیا آمده ایم و حرف های علمی گفته شده است و به پایان رسیده چنین اعتقادی نداشت و ایشان به معنای واقعی خداترس بود و نه تنها حرف زیبا می زد که زیست زیبا هم داشت.
