ایکنا بررسی می‌کند؛
نظر کارشناسان در مورد ترجمه الهی‌قمشه‌ای
کانون خبرنگاران نبأ: عموم کارشناسان حوزه ترجمه قرآن معتقدند ترجمه قرآن مهدی الهی قمشه‌ای، غلط‌های زیادی دارد و دوره آن گذشته است.
به گزارش کانون خبرنگاران نبأ وابسته به ایکنا، پس از انتشار خبر غیر رسمی ممنوعیت چاپ قرآن با ترجمه مهدی الهی قمشه‌ای، برخی افراد و رسانه‌ها بدون بررسی نظر کارشناسان ترجمه قرآن در این مورد جبهه‌گیری کرده و حتی این مسئله را مورد تمسخر قرار دادند.
با این‌همه، خبرنگار کانون خبرنگاران نبأ به منظور مشخص شدن واقعیت امر، نظر مترجمان، منتقدان ترجمه و کارشناسان ترجمه در حوزه قرآن را جویا شد و توانست برخی زوایای تاریک ماجرا را روشن کند؛ زوایایی که حکایت از دست بردن گسترده ناشران در ترجمه قمشه‌ای تا فرا رسیدن تاریخ انقضای این ترجمه قدیمی داشت.
اولین کارها معمولاً اشکالات زیادی دارند
حجت‌الاسلام والمسلمین سید محمدرضا صفوی را هرکس که به دنبال ترجمه‌ای درجه یک از قرآن گشته باشد می‌شناسد، وی مترجم قرآن بر اساس المیزان است، کاری که به گفته خودش 7 سال طول کشید و نتیجه‌اش ترجمه‌ای شد که اگر نگوییم بهترین، بدون شک یکی از بهترین ترجمه‌های قرآن به زبان فارسی است.
وی در مورد ترجمه مهدی الهی قمشه‌ای گفت: به نظر بنده ترجمه‌های قبل از مرحوم الهی قمشه‌ای اصلاً گویا نبودند و ترجمه ایشان اولین ترجمه‌ای بود که به زبان مردم بوده و معنایش روشن بود و چون اولین کار بود طبعاً اشکالات زیادی دارد. هرچند آقای استادولی این ترجمه را ترمیم کردند اما اگر ایشان نیز می‌خواستند کاملاً ویرایش کنند دیگر نمی‌شد به آن ترجمه الهی قمشه‌ای گفت.
این مترجم قرآن در ادامه افزود: همچنین شنیده‌ام برخی ناشران برای اینکه ترجمه را در زیرنویس جا کنند بخش‌هایی از آن را حذف کرده‌اند و آشوبی در ترجمه مرحوم الهی قمشه‌ای به وجود آورده‌اند. به هر حال زمان این ترجمه گذشته است و زبان فعلی نیز با زبان آن زمان متفاوت است لذا نباید مردم را از ترجمه‌های مطلوب‌تر محروم کرد.
نسخه‌های مختلف این ترجمه با یکدیگر هماهنگ نیستند
در ادامه با حجت‌الاسلام والمسلمین محمدعلی کوشا که با نقد و بررسی 150 ترجمه شاید بتوان وی را بزرگترین و جدی‌ترین منتقد در عرصه نقد ترجمه دانست به گفت‌وگو نشستیم. این منتقد حوزه ترجمه قرآن در مورد ترجمه قمشه‌ای اظهار کرد: این ترجمه در زمان خودش هم از نظر روان بودن نثر و هم از نظر تفاسیری که داشت بی‌رقیب بود و به همین دلیل نیز شهرت پیدا کرد و چون حق‌التألیف نمی‌گرفت هر ناشری مجاز بود آن را چاپ کند که طبیعتاً ناشران نیز با سرعت زیاد به چاپ آن پرداختند.
وی افزود: در نهایت کار به جایی رسید که شاهد هستیم نسخه‌های مختلف ترجمه مرحوم الهی قمشه‌ای با یکدیگر هماهنگ نیستند زیرا هر ناشری در این ترجمه اعمال سلیقه کرده است تا جایی که آقای خرمشاهی در کتاب قرآن‌پژوهی، 150 ایراد بر این ترجمه نوشته است. همچنین بهترین نسخه‌ای که از این ترجمه موجود است همان نسخه‌ای است که آقای استادولی تصحیح کرده‌اند هرچند آقای استادولی نیز فقط به دنبال تصحیح غلط‌های بزرگ آن بوده‌اند.
نقدپذیر باشیم
در ادامه با دکتر سید یحیی یثربی، استاد تمام رشته فلسفه و کلام اسلامی و از صاحب‌نظران این حوزه که اخیراً قرآن را ترجمه کرده است گفت‌وگویی داشتیم و نظرش را در مورد ایرادات ترجمه قمشه‌ای جویا شدیم که این استاد دانشگاه بیان کرد: ایرادات به ترجمه مرحوم قمشه‌ای مسلماً وارد است و حتی ویرایش شده آن نیز اشکالات زیادی دارد هرچند در برخی موارد نیز از دیگران بهتر گفته است.
وی در پایان، خواستار نقدپذیری همگان شد و آرزو کرد هزاران قدم بعد از ترجمه قرآن خودش نیز برداشته شود تا جایی که ترجمه خودش فراموش شود!
نیت وزارت ارشاد، خیر است
در پایان این سلسله گفت‌وگوها پس از اینکه معاونت قرآن و عترت وزارت ارشاد حاضر به مصاحبه نشد با حجت‌الاسلام محمد نقدی، مدیر مؤسسه فرهنگی ترجمان وحی که مسئولیت ترجمه قرآن به زبان‌های زنده دنیا را بر عهده دارد گفت‌وگو کردیم، وی در مورد رفتار وزارت ارشاد در قبال ترجمه قمشه‌ای گفت: وزارت ارشاد با چاپ قرآن مشکل ندارد بلکه هدفش ارائه و چاپ ترجمه بهتر از قرآن است لذا این حساسیت وزارت ارشاد خیلی خوب است. ضمن اینکه ترجمه مرحوم الهی قمشه‌ای از اول نیز غلط‌هایی داشت.
بنابراین بر اساس آنچه کارشناسان حوزه ترجمه قرآن گفتند می‌توان نتیجه گرفت که علاوه بر دستبردهایی که ناشران به ترجمه مهدی الهی قمشه‌ای زده‌اند و موجب به وجود آمدن نسخه‌های متفاوتی از این ترجمه شده‌اند، خود مرحوم قمشه‌ای نیز قطعاً همانند دیگر مترجمان، اشکالاتی در ترجمه‌اش داشته است که با گذشت زمان، برخی از آن اشکالات مشخص شده است و به طور کلی می‌توان گفت تاریخ انقضای این ترجمه فرا رسیده است. با این حال، سوالی که مطرح می‌شود این است که چرا با وجود ترجمه‌هایی صحیح و استاندارد مثل ترجمه حجت‌الاسلام والمسلمین صفوی و یا ترجمه استاد استادولی، برخی هنوز به دنبال ترجمه مرحوم الهی قمشه‌ای هستند؟!
شهریار شریعت
با این‌همه، خبرنگار کانون خبرنگاران نبأ به منظور مشخص شدن واقعیت امر، نظر مترجمان، منتقدان ترجمه و کارشناسان ترجمه در حوزه قرآن را جویا شد و توانست برخی زوایای تاریک ماجرا را روشن کند؛ زوایایی که حکایت از دست بردن گسترده ناشران در ترجمه قمشه‌ای تا فرا رسیدن تاریخ انقضای این ترجمه قدیمی داشت.
اولین کارها معمولاً اشکالات زیادی دارند
حجت‌الاسلام والمسلمین سید محمدرضا صفوی را هرکس که به دنبال ترجمه‌ای درجه یک از قرآن گشته باشد می‌شناسد، وی مترجم قرآن بر اساس المیزان است، کاری که به گفته خودش 7 سال طول کشید و نتیجه‌اش ترجمه‌ای شد که اگر نگوییم بهترین، بدون شک یکی از بهترین ترجمه‌های قرآن به زبان فارسی است.
وی در مورد ترجمه مهدی الهی قمشه‌ای گفت: به نظر بنده ترجمه‌های قبل از مرحوم الهی قمشه‌ای اصلاً گویا نبودند و ترجمه ایشان اولین ترجمه‌ای بود که به زبان مردم بوده و معنایش روشن بود و چون اولین کار بود طبعاً اشکالات زیادی دارد. هرچند آقای استادولی این ترجمه را ترمیم کردند اما اگر ایشان نیز می‌خواستند کاملاً ویرایش کنند دیگر نمی‌شد به آن ترجمه الهی قمشه‌ای گفت.
این مترجم قرآن در ادامه افزود: همچنین شنیده‌ام برخی ناشران برای اینکه ترجمه را در زیرنویس جا کنند بخش‌هایی از آن را حذف کرده‌اند و آشوبی در ترجمه مرحوم الهی قمشه‌ای به وجود آورده‌اند. به هر حال زمان این ترجمه گذشته است و زبان فعلی نیز با زبان آن زمان متفاوت است لذا نباید مردم را از ترجمه‌های مطلوب‌تر محروم کرد.
نسخه‌های مختلف این ترجمه با یکدیگر هماهنگ نیستند
در ادامه با حجت‌الاسلام والمسلمین محمدعلی کوشا که با نقد و بررسی 150 ترجمه شاید بتوان وی را بزرگترین و جدی‌ترین منتقد در عرصه نقد ترجمه دانست به گفت‌وگو نشستیم. این منتقد حوزه ترجمه قرآن در مورد ترجمه قمشه‌ای اظهار کرد: این ترجمه در زمان خودش هم از نظر روان بودن نثر و هم از نظر تفاسیری که داشت بی‌رقیب بود و به همین دلیل نیز شهرت پیدا کرد و چون حق‌التألیف نمی‌گرفت هر ناشری مجاز بود آن را چاپ کند که طبیعتاً ناشران نیز با سرعت زیاد به چاپ آن پرداختند.
وی افزود: در نهایت کار به جایی رسید که شاهد هستیم نسخه‌های مختلف ترجمه مرحوم الهی قمشه‌ای با یکدیگر هماهنگ نیستند زیرا هر ناشری در این ترجمه اعمال سلیقه کرده است تا جایی که آقای خرمشاهی در کتاب قرآن‌پژوهی، 150 ایراد بر این ترجمه نوشته است. همچنین بهترین نسخه‌ای که از این ترجمه موجود است همان نسخه‌ای است که آقای استادولی تصحیح کرده‌اند هرچند آقای استادولی نیز فقط به دنبال تصحیح غلط‌های بزرگ آن بوده‌اند.
نقدپذیر باشیم
در ادامه با دکتر سید یحیی یثربی، استاد تمام رشته فلسفه و کلام اسلامی و از صاحب‌نظران این حوزه که اخیراً قرآن را ترجمه کرده است گفت‌وگویی داشتیم و نظرش را در مورد ایرادات ترجمه قمشه‌ای جویا شدیم که این استاد دانشگاه بیان کرد: ایرادات به ترجمه مرحوم قمشه‌ای مسلماً وارد است و حتی ویرایش شده آن نیز اشکالات زیادی دارد هرچند در برخی موارد نیز از دیگران بهتر گفته است.
وی در پایان، خواستار نقدپذیری همگان شد و آرزو کرد هزاران قدم بعد از ترجمه قرآن خودش نیز برداشته شود تا جایی که ترجمه خودش فراموش شود!
نیت وزارت ارشاد، خیر است
در پایان این سلسله گفت‌وگوها پس از اینکه معاونت قرآن و عترت وزارت ارشاد حاضر به مصاحبه نشد با حجت‌الاسلام محمد نقدی، مدیر مؤسسه فرهنگی ترجمان وحی که مسئولیت ترجمه قرآن به زبان‌های زنده دنیا را بر عهده دارد گفت‌وگو کردیم، وی در مورد رفتار وزارت ارشاد در قبال ترجمه قمشه‌ای گفت: وزارت ارشاد با چاپ قرآن مشکل ندارد بلکه هدفش ارائه و چاپ ترجمه بهتر از قرآن است لذا این حساسیت وزارت ارشاد خیلی خوب است. ضمن اینکه ترجمه مرحوم الهی قمشه‌ای از اول نیز غلط‌هایی داشت.
بنابراین بر اساس آنچه کارشناسان حوزه ترجمه قرآن گفتند می‌توان نتیجه گرفت که علاوه بر دستبردهایی که ناشران به ترجمه مهدی الهی قمشه‌ای زده‌اند و موجب به وجود آمدن نسخه‌های متفاوتی از این ترجمه شده‌اند، خود مرحوم قمشه‌ای نیز قطعاً همانند دیگر مترجمان، اشکالاتی در ترجمه‌اش داشته است که با گذشت زمان، برخی از آن اشکالات مشخص شده است و به طور کلی می‌توان گفت تاریخ انقضای این ترجمه فرا رسیده است. با این حال، سوالی که مطرح می‌شود این است که چرا با وجود ترجمه‌هایی صحیح و استاندارد مثل ترجمه حجت‌الاسلام والمسلمین صفوی و یا ترجمه استاد استادولی، برخی هنوز به دنبال ترجمه مرحوم الهی قمشه‌ای هستند؟!
شهریار شریعت
مطالب مرتبط
