لزوم اتفاق ایرانیان بر یک مصحف

محمدرضا ستوده‌نیا، پژوهشگر و مدیر گروه علوم قرآن و حدیث دانشگاه اصفهان در گفت‌وگو با خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) با تاکید بر اینکه به جای صرف هزینه از سوی مراکز مختلف برای چاپ مصحف‌هایی با رسم‌های متفاوت بهتر است با تشکیل یک شورا به اتفاق نظر در تهیه یک مصحف استاندارد بر اساس رسم‌المصحف مورد پذیرش جهان اسلام برسیم، عنوان کرد: اینکه در چاپ قرآن نیاز به وحدت رویه باشد مسئله‌ای ثابت شده نیست.

وی با بیان اینکه میان رسم‌الخط و رسم‌المصحف تفاوت وجود دارد، افزود: رسم‌الخط به شیوه‌‌های مختلف خطاطان بزرگ در نگارش قرآن و آیین نگارش خطوط اشاره دارد و به عنوان نمونه درباره فنون خوشنویسی بحث می‌کند، ولی رسم‌المصحف ارتباطی با خوشنویسی صرف که حرفی را معکوس بنویسیم یا عادی ندارد. در رسم‌المصحف بحث می‌شود که کلمه «رحمن» با الف باشد یا بدون الف یا کلمه‌ای با «واو» یا بدون «واو» باشد. درباره وحدت در رسم‌المصحف از زمان آغاز کتابت قرآن کریم تاکنون قاعده مشخصی نبوده و کشورهای مختلف اکنون رسم‌المصحف‌های مختلفی دارند.

این پژوهشگر گفت: به عنوان نمونه در مصر رسم‌المصحفی توسط شیخ خلف‌الحسینی طراحی شده که امروزه همه مصاحف عربی از قواعد آن پیروی می‌کنند و قرآن مشهور با خط عثمان طه نیز در سوریه با این رسم‌المصحف کتابت و بعدها توسط سعودی‌‌ها در چاپخانه مدینه چاپ و عالمگیر شد.

ستوده‌نیا تاکید کرد: در ایران نیز اوایل پیروزی انقلاب اسلامی قرآن عثمان طه چاپ و اسکن شد. مدتی بعد گروهی در سازمان تبلیغات اسلامی تغییراتی را در فونت، علائم و رسم برخی کلمات این مصحف ایجاد کردند و تا اندازه‌ای رسم‌المصحف این قرآن شبیه مصحف ایرانی نیریزی شد. سپس در مرکز طبع و نشر قرآن جمهوری اسلامی رسم‌المصحفی انتخاب شد و بر اساس آن قرآن‌هایی با شیوه جدید علامتگذاری (کم علامت با حذف برخی علائم چون سکون) چاپ شدند.

وی بیان کرد: به هر حال در کشور ما چندین رسم‌المصحف موجود است که حاصل تلاش مراکز مختلف است؛ این در حالی است که در اغلب کشورها فقط یک رسم‌المصحف موجود است و از قرآن شیخ خلف‌الحسینی که در عربستان و مصر منتشر به چاپ می‌رسد،‌ پیروی می‌شود. البته کشورهایی چون عراق و ترکیه رسم‌‌المصحف‌های مختلفی دارند و کشورهای پاکستان و هند نیز رسم‌الخط خاص خود را دارند.

مدیر گروه علوم قرآن و حدیث دانشگاه اصفهان گفت: اینکه برای آموزش قرآن در سطح عمومی و مدارس از یک مصحف خاص استفاده شود اشکالی ندارد، ولی بهتر است رسم‌المصحف را تغییر ندهیم. متاسفانه در کشور ما چندین بار اتفاق افتاده که هر چند سال یکبار تغییراتی بعضاً غیر علمی و سلیقه‌ای در علامتگذاری‌ها اعمال شده که چندان مفید نیست. به جای صرف این هزینه‌ها بهتر است شورایی باشد که بر یک مصحف اتفاق نظر داشته باشند که به نظر بنده قرآن پذیرفته شده جهان اسلام یعنی بر اساس رسم‌المصحف شیخ خلف‌الحسینی بهترین گزینه است.

ستوده‌نیا افزود: 90 و اندی سال پیش رسم‌المصحف شیخ خلف‌الحسینی در مصر عالمگیر شد و مورد قبول علمای کشورهای مختلف قرار گرفت. در شرایطی که تشیع در معرض اتهام‌‌های بی‌اساس است، ممکن است ارائه قرآنی با رسم‌المصحفی متفاوت ما را در معرض برخوردهای ناعادلانه قرار دهد و به وحدت اسلامی ضربه وارد شود؛ بنابراین بهتر است در شرایط کنونی رسم‌الخط را تغییر دهیم و تلاش کنیم هنر کاتبان ایرانی را به جهانیان نشان دهیم و از همان رسم‌المصحف پذیرفته شده جهان اسلام تبعیت کنیم.