مخاطب قراردادن وجدان؛ سبک نامه رهبری به جوانان غربی

گروه دانشگاه： رییس پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی با اشاره به نامه‌های رهبر معظم انقلاب به جوانان، گفت： یکی از نکات قابل طرح، سبک‌شناسی تخاطب با جوان بر اساس وجدان از سوی رهبری است که این شیوه مبتنی بر مجموعه‌ای از مبانی معرفتی است.

به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن (ایکنا)، هم‌اندیشی اسلام و جوان غربی؛ چالش‌ها و چشم‌اندازها با محوریت بررسی و بازخوانی دو نامه رهبر معظم انقلاب به جوانان غربی صبح امروز، ۱۷ اسفندماه در تالار دکتر شهیدی دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران برگزار شد.

آیت‌الله علی‌اکبر رشاد، رییس پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی در رابطه با دو نامه‌ای که رهبر معظم انقلاب خطاب به جوانان غربی صادر کرده‌اند، گفت： این دو نامه یک اتفاق و رویداد تاریخی تلقی می‌شود. یکی از جهات قابل طرح، سبک‌شناسی تخاطب با جوان است، سبکی که شیوه رایج انبیاست، یعنی تخاطب با وجدان. این شیوه تخاطب با وجدان مخاطبان مبتنی بر مجموعه‌ای از مبانی معرفتی است و اجمال آن این است که انسان را ذات‌مند می‌انگاریم.

وی افزود： انسان را خوش‌سیرت می‌دانیم و معتقدیم که انسان دارای سرشت الهی و فطرت ملکوتی است. نحوه وجود آدمی چنان است که هم در ساحت معرفت و شناخت و هم در ساحت گرایش و هم در ساحت کنش و رفتار این فطرت بروز دارد.

آیت‌الله رشاد ابراز کرد： فطرت در سه ساحت معرفت، گرایش، علایق، رفتار و کنش آشکار می‌شود.

وی با بیان اینکه فطرت، غیر از عقل است، اظهار کرد： آیات و روایات فراوانی این مدعا را به اثبات می‌رساتد که انسان دارای فطرت الهی است. فطرت یعنی خلقت، اما فطرت به آفرینش بی‌پیشینه و بی‌الگو گفته می‌شود که اقتباسی نیست و بی‌مثال است. انسان دارای خلقتی بی‌پیشینه است. انسان دارای ذاتی است که آن ذات، الهی است و گوهر وجودی به عبودیت اعتراف دارد.

تحاطب با وجدان

وی ادامه داد: اگر به روش تخاطب با وجدان، با کافر هم مواجه شوید، او به وحدانیت خداوند اقرار خواهد کرد. هر مولودی که زاده می‌شود با معرفت به خدا زاده می‌شود، بشر در عمق وجودش به وحدانیت و خالق بودن حق تعالی اذعان دارد.

رییس پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی عنوان کرد: روایات متعددی حاکی از آن است که انبیا و ائمه(ع) با مخاطب به شکل تخاطب با وجدان مواجه می‌شوند. از این نوع تخاطب غافل هستیم. ممکن است روش عقلی برای ورود مناسب باشد و بسیاری از موارد جز شیوه عقلی نمی‌تواند پیش برود. در موقعیت‌هایی هم باید از ادله نقلی بهره بگیرید، ولی شیوه تخاطب فطری، شیوه دیگری است. این شیوه، شیوه فوق‌العاده‌ای است، بعضی از اهل منبر و فضلا که به سرعت میان مردم جا باز می‌کنند، از شیوه تخاطب با وجدان استفاده می‌کنند.

سبک‌شناسی نامه رهبری

وی اظهار کرد: راجع به دو نامه رهبر، اگر بخواهیم سبک‌شناسی کنیم، همین سبک تخاطب با وجدان است، ایشان با عامه مخاطب غربی مواجه بودند که چندان به عقلانیتی که ما در مکتبمان داریم علاقه ندارند. همه غربی ها یک گرایش کارکردگرایانه دارند. رهبر حتی شواهدی از تورات و انجیل که به نفع اسلام هستند، استفاده نکردند. خواستند با وجدان مخاطبانشان تخاطب کنند.

رشاد ادامه داد: نماینده اسلام، همان اسلامی است که تمدن‌ساز است. دو نامه از نظر سبک‌شناسی تخاطبی با یک رویکرد صادر شده‌اند. تصور می‌کنم این نکته که به لحاظ سبک‌شناسی، رهبر از شیوه مخاطب قرار دادن وجدان استفاده کرده‌اند، نکته مهمی است و شاید گم شده. مسئله الان ما همین است که با جوانانمان اینگونه مواجه نمی‌شویم. امروزه در لایه‌ای از فرهنگ، در حدی فرهنگ جهانی داریم. در بسیاری از مسایل و خصوصیات که در غرب است، در شرق هم هست، جوانی که در قلب تهران است، زمان خود را جلوی ماهواره می‌گذراند، عملا در غرب زندگی می‌کند، این جوان هم مثل جوان غربی است و باید به همان شیوه با او تعامل کنیم.