آیت‌الله‌العظمی جوادی آملی:
خلف وعید خلاف حکمت نیست
گروه حوزه‌های علمیه: مفسر قرآن کریم و صاحب تفسیر گرانسنگ تسنیم درباره عدم تعارض میان علم الهی و خواسته انسان گفت: خدا می‌داند که افراد در آینده چه کارهایی انجام خواهند داد و می‌داند با اختیار و اراده همه این کار را انجام می‌دهند، اما نوع علم الهی شهودی است و اعمال انسان بر این نوع علم منطبق می‌شود.
به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) آیت‌الله‌العظمی جوادی آملی امروز 25 اسفند ماه در درس تفسیر خود در مسجد اعظم با اشاه به سؤالی که برخی می‌پرسند آیا خداوند به سعادت و شقاوت افراد آگاه است و اگر هست آیا با مختار بودن در تعارض نیست گفت: خدا می‌داند که افراد در آینده چه کارهایی انجام خواهند داد و می داند با اختیار و اراده همه این کار را انجام می دهند اما نوع علم الهی شهودی است و اعمال انسان بر این نوع علم منطبق می شود.
وی ادامه داد: وقتی از وجود مبارک امام می پرسند که شقی بودن فرد در بطن امه یعنی چه؛ فرمود، خدا می داند این فرد عامدا راه شقاوت را طی می کند و سعادتمند نیز عامدا و عالما راه سعادت را در بزرگسالی طی خواهد کرد.
وی افزود: خداوند توسط ملائکه اعمال انسان را از درون افراد استنساخ می‌کند وآنچه از درون ما استنساخ می شود نسخه اصلی است، عده ای مدبران الهی این نسخه را با معلوم شهودی خدا تطبیق می دهند زیرا علم خدا از قبل علم شهودی بوده که نیاز به تطبیق خارجی داشته است.
این مفسر بیان کرد: اگر این تعبیر و تقریر نبود ما هم نستنسخ را مانند خیلی از علمای دیگر به معنای نکتب می گرفتیم که دقیق نیست.
نعمات ویژه برای مقربان
این مفسر با اشاره به وضعیت ابرار و مقربان در قیامت بیان کرد: کتاب ابرار در علیین است که مقربان آن را می بینند و هر کاری خیری را که اصحاب جنه می کنند مقربان آن را مشاهده می کنند؛ مقربان نیز نامه اعمالی دارند که معلوم نیست جز خدا کس دیگری هم می بیند یا نه زیرا آنها هم عملی دارند که محفوظ و مضبوط است مانند چشمه های سر به مهری که در بهشت است و با مشک و عنبر مختوم شده است و کسی از آن خبر ندارد ولی در وصف مقربان است و کار مقربان را دیگران خبر ندارند.
این مرجع تقلید تصریح کرد: علم الهی شهودی است و مفهومی نیست پس فرشتگان عمل فرد را با نسخه اصل تطبیق می کنند؛ بنابراین هر چه خدا نازل فرموده اعم از انعام و باران و ... اصل آن در مخزنی از مخازن الهی وجود دارد اما اینکه چند مخزن است و ارتباط میان مخازن چگونه است عقل بشر نمی تواند به آن برسد.
استاد تفسیر حوزه بیان کرد: وضع مومنان چون روشن است فرمود اینها حسن فاعلی و حسن فعلی دارند و وارد بهشت می شوند اما درمورد کفار چند آیه با چند جهت بیان فرمود.
استاد حوزه علمیه با اشاره به تعبیر «یدخلهم فی رحمته» گفت: فخر رازی خیال کرده این ادخال رحمت است و رحمت بهشت است و معلوم است که بهشت بردن و ثواب بر خدا واجب نیست اما غافل از اینکه نفرمود به آنها رحمت می کند فرمود آنها را به رحمت خود داخل می کند. خدا به مومنان وعده بهشت داده همان طور که تبهکاران وعید جهنم داده است.
خلف وعید خلاف حکمت نیست
وی افزود: اگر وعیدبود خلف آن مخالف حکمت نیست ولی خلف وعده مخالف حکمت است یعنی خدا وعده دهد که مومن را بهشت ببرد و مخالف آن کار کند. البته خدا یقینا مومن را بهشت می برد ولی این طور نیست که بر خدا واجب باشد و باید ببرد ولی چون حکیم و حق است یقینا خلف وعده نمی کند فرمود خدا او را به بهشت داخل می کند نه اینکه بر او رحمت می کند.
وی افزود:در مور ظلم نیز این طور است؛ این طور نیست که خدا محکوم یک قانون باشد بنابراین خدا محکوم هیچ حکمی نیست و همه احکام از او است
درباره کفار فرمود اولا آیات الهی بر شما خوانده شد ولی شما مستکبرانه حاضر نشدید حرف وحی را بشنوید و آن را رد کردید؛ و در عمل نیز هر گناهی از دستتان بر می آمد انجام دادید.
این مفسر قرآن تصریح کرد: شما الحاد و کفر و شرک داشتید و مجرم عملی هم بودید؛ وقتی وعده و وعید الهی و فرارسیدن قیامت به شما گفته می شد، با استهزاء و تمسخر برخورد کردید در حالی که روح نمی میرد و انسان مجددا زنده خواهد شد.
احاطه‌شوندگان در گناه در قیامت در احاطه آتش هستند
این مفسر بیان کرد: روز قیامت همان روزی است که آن کفر و استهزاء آنان برایشان روشن می شود و کسانی که در دنیا در احاطه گناه بودند در قیامت هم در احاطه آتش خواهند بود و به اینها گفته می شود که امروز ما شما را فراموش می کنیم که نسیان عمدی است، زیرا شما هم روز قیامت را عالما و عامدا رها کرده بودید.
این مرجع تقلید عنوان کرد: در این روز نه شما به علت اینکه تحت احاطه هستید می توانید مشکل خود را حل کنید و نه کسی می تواند شفاعت شما را بکند زیرا باید شفیع ماذون باشد و مشفوع له نیز باید مرتضی المذهب باشد از این رو در این روز حتی اجازه عذرخواهی را هم به اینها نمی دهند.
این مفسر قرآن با اشاره به فراز پایانی سوره جاثیه گفت: در پایان چاثیه آمده که«فَلِلَّهِ الْحَمْدُ رَبِّ السَّمَاوَاتِ وَرَبِّ الْأَرْضِ رَبِّ الْعَالَمِينَ»یعنی حمد مخصوص خداست آن هم به سه دلیل اول اینکه خدا، رب سماوات است و بعد رب الارض است و مجموع آن یعنی رب عالمین است پس حمد مخصوص اوست؛ بر تک تک اینها خدا ربوبیت دارد و برابر تک تک آن هم محمود است و کبریای جهان برای اوست.
وی ادامه داد: وقتی از وجود مبارک امام می پرسند که شقی بودن فرد در بطن امه یعنی چه؛ فرمود، خدا می داند این فرد عامدا راه شقاوت را طی می کند و سعادتمند نیز عامدا و عالما راه سعادت را در بزرگسالی طی خواهد کرد.
وی افزود: خداوند توسط ملائکه اعمال انسان را از درون افراد استنساخ می‌کند وآنچه از درون ما استنساخ می شود نسخه اصلی است، عده ای مدبران الهی این نسخه را با معلوم شهودی خدا تطبیق می دهند زیرا علم خدا از قبل علم شهودی بوده که نیاز به تطبیق خارجی داشته است.
این مفسر بیان کرد: اگر این تعبیر و تقریر نبود ما هم نستنسخ را مانند خیلی از علمای دیگر به معنای نکتب می گرفتیم که دقیق نیست.
نعمات ویژه برای مقربان
این مفسر با اشاره به وضعیت ابرار و مقربان در قیامت بیان کرد: کتاب ابرار در علیین است که مقربان آن را می بینند و هر کاری خیری را که اصحاب جنه می کنند مقربان آن را مشاهده می کنند؛ مقربان نیز نامه اعمالی دارند که معلوم نیست جز خدا کس دیگری هم می بیند یا نه زیرا آنها هم عملی دارند که محفوظ و مضبوط است مانند چشمه های سر به مهری که در بهشت است و با مشک و عنبر مختوم شده است و کسی از آن خبر ندارد ولی در وصف مقربان است و کار مقربان را دیگران خبر ندارند.
این مرجع تقلید تصریح کرد: علم الهی شهودی است و مفهومی نیست پس فرشتگان عمل فرد را با نسخه اصل تطبیق می کنند؛ بنابراین هر چه خدا نازل فرموده اعم از انعام و باران و ... اصل آن در مخزنی از مخازن الهی وجود دارد اما اینکه چند مخزن است و ارتباط میان مخازن چگونه است عقل بشر نمی تواند به آن برسد.
استاد تفسیر حوزه بیان کرد: وضع مومنان چون روشن است فرمود اینها حسن فاعلی و حسن فعلی دارند و وارد بهشت می شوند اما درمورد کفار چند آیه با چند جهت بیان فرمود.
استاد حوزه علمیه با اشاره به تعبیر «یدخلهم فی رحمته» گفت: فخر رازی خیال کرده این ادخال رحمت است و رحمت بهشت است و معلوم است که بهشت بردن و ثواب بر خدا واجب نیست اما غافل از اینکه نفرمود به آنها رحمت می کند فرمود آنها را به رحمت خود داخل می کند. خدا به مومنان وعده بهشت داده همان طور که تبهکاران وعید جهنم داده است.
خلف وعید خلاف حکمت نیست
وی افزود: اگر وعیدبود خلف آن مخالف حکمت نیست ولی خلف وعده مخالف حکمت است یعنی خدا وعده دهد که مومن را بهشت ببرد و مخالف آن کار کند. البته خدا یقینا مومن را بهشت می برد ولی این طور نیست که بر خدا واجب باشد و باید ببرد ولی چون حکیم و حق است یقینا خلف وعده نمی کند فرمود خدا او را به بهشت داخل می کند نه اینکه بر او رحمت می کند.
وی افزود:در مور ظلم نیز این طور است؛ این طور نیست که خدا محکوم یک قانون باشد بنابراین خدا محکوم هیچ حکمی نیست و همه احکام از او است
درباره کفار فرمود اولا آیات الهی بر شما خوانده شد ولی شما مستکبرانه حاضر نشدید حرف وحی را بشنوید و آن را رد کردید؛ و در عمل نیز هر گناهی از دستتان بر می آمد انجام دادید.
این مفسر قرآن تصریح کرد: شما الحاد و کفر و شرک داشتید و مجرم عملی هم بودید؛ وقتی وعده و وعید الهی و فرارسیدن قیامت به شما گفته می شد، با استهزاء و تمسخر برخورد کردید در حالی که روح نمی میرد و انسان مجددا زنده خواهد شد.
احاطه‌شوندگان در گناه در قیامت در احاطه آتش هستند
این مفسر بیان کرد: روز قیامت همان روزی است که آن کفر و استهزاء آنان برایشان روشن می شود و کسانی که در دنیا در احاطه گناه بودند در قیامت هم در احاطه آتش خواهند بود و به اینها گفته می شود که امروز ما شما را فراموش می کنیم که نسیان عمدی است، زیرا شما هم روز قیامت را عالما و عامدا رها کرده بودید.
این مرجع تقلید عنوان کرد: در این روز نه شما به علت اینکه تحت احاطه هستید می توانید مشکل خود را حل کنید و نه کسی می تواند شفاعت شما را بکند زیرا باید شفیع ماذون باشد و مشفوع له نیز باید مرتضی المذهب باشد از این رو در این روز حتی اجازه عذرخواهی را هم به اینها نمی دهند.
این مفسر قرآن با اشاره به فراز پایانی سوره جاثیه گفت: در پایان چاثیه آمده که«فَلِلَّهِ الْحَمْدُ رَبِّ السَّمَاوَاتِ وَرَبِّ الْأَرْضِ رَبِّ الْعَالَمِينَ»یعنی حمد مخصوص خداست آن هم به سه دلیل اول اینکه خدا، رب سماوات است و بعد رب الارض است و مجموع آن یعنی رب عالمین است پس حمد مخصوص اوست؛ بر تک تک اینها خدا ربوبیت دارد و برابر تک تک آن هم محمود است و کبریای جهان برای اوست.
