کشف معنای آیات از قباله زمین شیرین‌تر است

آیت‌الله یعقوب جعفری مراغه‌ای در گفت‌وگو با کانون خبرنگاران ایکنا؛ نبأ، در مورد دلیل سیر گرایشش به علوم مختلف اسلامی گفت: انسان در طول عمرش حالت‌های متفاوتی پیدا می‌کند که شاید شرایط جامعه برایش این‌طور ایجاب کند، بنده به تاریخ کشیده شدم زیرا علاقه داشتم بعد نیز به کلام گرایش پیدا کردم چون در مطالعات تاریخی‌ام به تاریخ فرقه‌ها کشیده شدم و تفاوت این فرقه‌ها در عقایدشان بود که ما به آن علم کلام می‌گوییم، خلاصه به علم کلام و ملل و نحل کشیده شدم و آن‌هم برایم جاذبه داشت و آنجا نیز کارهایی کردم و کتاب‌هایی نوشتم و مجله‌ای به نام کلام اسلامی راه‌اندازی کردم که در مؤسسه امام صادق(ع) متعلق به آیت‌الله سبحانی است.
وی در مورد گرایشش به تفسیر قرآن افزود: من از ابتدای دوران طلبگی به تفسیر قرآن علاقمند بودم ولی به طور تخصصی وارد نشده بودم تا اینکه خداوند عنایتی کرد و بنده وارد این حوزه شدم و شروع به تفسیر قرآن کردم و در کنارش کتاب‌های قرآنی دیگر را بررسی کردم، تدریس تفسیر و علوم قرآن داشتم، تفسیر کوثر بنده چند جلدش چاپ شده است و به شدت مشغول هستم چون می‌ترسم عمر وفا نکند، خلاصه فعلاً مشغول تفسیر هستم و درس و بحث را رها کرده‌ام.
این مستفسر قرآن در مورد دلیل اقدامش برای نوشتن تفسیر قرآن اظهار کرد: من احساس کردم نیاز است که تفسیری بنویسم، من از ابتدا به تفسیر علاقه داشتم، مجمع البیان و تفسیر فخر رازی را مطالعه می‌کردم، می‌دیدم در این تفاسیر، گاهی ابهاماتی وجود دارد و این ابهامات را حل نکرده‌اند و مجبور شده‌اند بگویند برخی می‌گویند فلان و برخی چیز دیگری می‌گویند و چند وجه مختلف می‌تواند باشد، از طرفی من می‌دیدیم آن وجوه را می‌توان رد کرد و قابل خدشه است، بعد برایم سؤال می‌شد که معنای آیه چه می‌شود؟ خلاصه برخی اقوالشان انسان را قانع نمی‌کرد و من خوشم نمی‌آمد، این شد که در دهه ششم از زندگیم که در فقه، اصول، تاریخ و کلام وارد شده بودم تفسیری متفاوت بنویسم به طوری که تا آنجا که می‌توانم معنای صحیح آیه را بیان کنم و نقل وجوه و اقوال نیز حدالامکان نکرده‌ام مگر در جاهای خاصی که دیدم آن وجه دیگر نیز وجود دارد.
وی در مورد نوع تفسیرش بیان کرد: من نام این نوع تفسیر را اجتهادی گذاشتم، واقعاً در انتخاب یک وجه در معنای آیه، من استدلال می‌کنم و قرائن و شواهد می‌آورم، این روشی است که فکر می‌کنم تاکنون تفسیری به این روش نوشته نشده است، ضمن اینکه مسائل روز را نیز در این تفسیرم وارد کرده‌ام.


آیت‌الله جعفری در مورد دشواری روش تفسیر اجتهادی گفت: من الان 70 سال دارم ولی سن جسمی‌ام بیشتر است زیرا این تفسیر مرا پیر کرد، پیغمبر خدا می‌فرمود سوره هود مرا پیر کرد، آنجا که می‌فرماید آنچنان که می‌توانی استقامت کن، خب استقامت در برابر آن‌همه مشکلاتی که رسول خدا داشت سخت بود، به هر حال این تفسیر آن‌هم به این نحو که فقط نقل به احوال نباشد خیلی مرا به زحمت انداخته است و البته خوشحال هستم، وقتی یک آیه را می‌بینم که معنای درستی برایش کشف کرده‌ام خیلی خیلی خوشحال می‌شوم و به قول عوام انگار قباله زمین به من داده‌اند.
وی در پایان در مورد اینکه کدام رشته حوزوی سخت‌تر است اظهار کرد: هر رشته‌ای را که انسان بخواهد به نهایت آن برسد و در آن غور کند سختی خودش را دارد، فقه، اصول، تفسیر و... هرکدام سختی خودشان را دارند اینکه انسان بخواهد صاحب نظر شود در هر رشته‌ای که باشد سخت است، مگر اینکه انسان بخواهد به اصطلاح کپی پیست کند، که برخی نیز مطالب تفسیر مرا در جاهای دیگر برده‌اند بدون اینکه نامی از منبع ببرند، اگر آن‌طور باشد کاری ندارد اما اگر بخواهد نظریه‌پردازی کند سخت است.
*شهریار شریعت