در سالگرد تصویب منشور توسعه فرهنگ قرآنی/ فراهانی عنوان کرد:
شورای توسعه فرهنگ قرآنی؛ صاحب قدرت، فاقد اقتدار/ بار تخصصی شورا کم است
گروه فعالیت‌های قرآنی: یکی از اعضای شورای توسعه فرهنگ قرآنی با اشاره به اینکه غلظت تخصصی شورای توسعه فرهنگ قرآنی پائین است، گفت: به فعالیت هفت ساله شورا و منشور توسعه فر هنگ قرآنی نمره قبولی می‌دهم.
به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا)، 22 اردیبهشت‌ماه سال 1388 بود که منشور توسعه فرهنگ قرآنی تصویب شد؛ سندی فرادستی که اهدافش دستیابی به جامعه‌ای متمسک به قرآن و عترت، تحقق اندیشه‌های معمار بزرگ انقلاب اسلامی و رهنمودهای مقام معظم رهبری در گسترش فرهنگ حیات‌بخش قرآن بود.
ارتقای ایران به کشوری توسعه‌یافته با هویتی اسلامی ـ انقلابی، در گرو عزم ملی و اراده هماهنگ مدیران ارشد نظام برای توسعه فرهنگ قرآنی از دیگر اهداف این سند ذکر شده که در کنار آن اهدافی همچون تقویت ایمان و اعتقاد به قرآن و تمسک به تعالیم آن، تعمیق معرفت و تعمیم فهم و درک قرآن کریم، ارتقاء التزام عملی به قرآن در ابعاد فردی و اجتماعی و تحقق فرهنگ قرآنی در نظام مدیریت، تصمیم‌گیری و برنامه‌ریزی کشور در نظر گرفته شده است.
امروز این سند هفت سالگی خود را به پایان می‌رساند و به نظر می‌رسد که هفت سال فرصت کمی برای رصد اولین خروجی‌های این سند نباشد، حال باید دید که این سند و بازوی اجرایی آن که از آن با عنوان «شورای توسعه فرهنگ قرآنی» یاد می‌شود، توانسته است به بخشی از اهداف مطرح شده دست یابد؟
بر همین اساس سلسله گفت‌وگوهایی با برخی از اساتید و صاحب‌نظران و نیز دبیران کمیسیون‌های چهارگانه شورای توسعه فرهنگ قرانی که خود بازوی اجرای شورا به حساب می‌آیند صورت گرفته است که اولین مصاحبه از این دست در ادامه آمده منتشر می‌شود.
منشور اتفاق مبارکی بود
محمدرضا فراهانی داوودآبادی، دبیر کمیسیون توسعه پژوهش و آموزش عالی قرآنی در نظام سلامت، در گفت‌وگو با ایکنا با تأکید بر اینکه منشور توسعه فرهنگ قرآنی یک سند فرادستی است، گفت: در این سند فرادستی هم به توسعه فرهنگ قرآنی و هم به ساختاری برای سیاستگذاری فعالیت‌های قرآنی و نیز رصد و پایش آن توجه شده است. من به شخصه نفس منشور را اتفاق میمون و مبارکی می‌دانم. باید این را مدنظر نیز داشت که شاید جامعه قرآنی تنها مجموعه‌ای فرهنگی در کشور است که برای خود یک پارلمان دارد؛ به این معنا که در شورای توسعه فرهنگ قرآنی هر آنچه که مصوب می‌شود در چارچوب اختیاراتی که شورای توسعه فرهنگ قرآنی دارد به صورت مصوبه ابلاغ و برای همه لازم‌الاجرا است.
توجه ویژه به بخش مردمی در منشور
وی با بیان اینکه شورای توسعه بازوی اجرایی منشور به حساب می‌آید، افزود: نکته دیگر این است که در شورای توسعه فرهنگ قرآنی همه دستگاه‌هایی که به نوعی در موضوع قرآنی ذی‌ربط هستند، حضور دارند. این موضوع بسیار خوب و مهمی است که بخش مردمی که مقام معظم رهبری بر حضور آنها بسیار تأکید دارند، در این شورا شش صندلی دارند.
از ظرفیت‌ها به خوبی استفاده نشده است
معاون فرهنگی دانشجویی وزیر بهداشت در ادامه در پاسخ به این سؤال که آیا از نظر وی منشور و شورا در این هفت سال عملکردی موفقی داشته‌اند،؟ تصریح کرد: نفس این شورا و ظرفیت‌های منشور خیلی مثبت است و می‌تواند راهگشا باشد، اما اینکه چه میزان از این ظرفیت‌ها استفاده شده است، بحث دوم است. من معتقدم آن‌گونه که شایسته بوده از این ظرفیت‌ها استفاده نشده است؛ یعنی شورای توسعه فرهنگ قرآنی بیش از اینها می‌توانسته است مؤثر شود، البته اعتقاد دارم که شورای توسعه فرهنگ قرآنی نمره قبولی را می‌گیرد اما می‌توانسته است بهره‌وری بالاتر و بیشتری داشته باشد.
نگاهی به نقاط ضعف
این عضو شورای توسعه فرهنگ قرآنی در ادامه در مورد نقاط ضعف شورای توسعه اذعان کرد: مقداری سبک اداره جلسات می‌تواند متحول شود و وقت بیشتری برای مباحث در نظر گرفته شود تا بحث‌ها پخته‌تر شده و تخصصی‌تر شود. احساس می‌کنم که مقداری بار تخصصی شورا کم است و شاید باید نمایندگان تشکل‌های مردمی یا افرادی که نخبگان حوزه قرآنی هستند در این شورا تعداد بیشتری را شامل شود.
وی گفت: به هر حال برخی از افرادی که در جلسات حضور می‌یابند به عنوان مسئولان دستگاه‌ها یا افرادی که عضو هستند تا کنون کار تخصصی فعالیت‌های قرآنی نداشته‌اند و تخصص آنها فعالیت در این حوزه نیست، بنابراین به نظر می‌رسد اگر غلظت تخصصی شورا افزایش پیدا کند یقیناً بهره‌وری آن نیز افزایش خواهد یافت.
فراهانی در بخش دیگری از این گفت‌وگو در مورد وضعیت دبیرخانه شورای توسعه فرهنگ قرآنی نیز افزود: در ابتدا به نظر می‌رسید که دبیرخانه زیاد پرکار نبوده اما در دو سه سال اخیر فعال‌تر شده است؛ شورای توسعه اگر می‌خواهد به اهداف خود برسد باید اعضای آن کار را جدی‌تر پیگیری کنند و از ملاحضات و تعلقات دستگاهی چشم‌پوشی کنند و کارها را به مجاری صحیح خود هدایت کنند.
نیاز شدید به بازمهندسی داریم
معاون فرهنگی دانشجویی وزارت بهداشت با تأکید بر اینکه یکی از وظایف شورای توسعه فرهنگ قرآنی بازمهندسی ساختارهای قرآنی بوده، گفت: متأسفانه تا کنون جز یک مورد که همان هیئت رسیدگی به امور مؤسسات قرآنی بود، برای سایر موارد هیچ ورودی نداشته است در حالی که باید این بازمهندسی به شدت صورت بگیرد. با توجه با اینکه در برخی مواقع دیده شده که فعالیت‌ها جزیره‌ای و موازی صورت گرفته است بنابراین نیاز به این بازمهندسی به شدت احساس می‌شود. البته همانطور که گفته شد در مؤسسات مقداری بهبود پیدا کرده است که آن هم خیلی کارشناسانه برخورد نشده است.
قدرت آری؛ اقتدار نه
وی در ادامه در پاسخ به این سؤال که با وجود تأکید مسئولان شورا بر قدرت و اختیاراتی که قانون به شورا داده، اما همچنان شاهد عملکرد ضعیف آن در برخی موارد هستیم، گفت: ما همیشه بین قدرت و اقتدار تفاوت قائل شده‌ایم؛ قدرت، ظرفیت و اختیارات یک مجموعه است که دارد، اما اقتدار، استفاده از این ظرفیت و اختیارات است. متأسفانه شورای توسعه فرهنگ قرآنی به خوبی قدرت دارد اما اقتدار به خرج نداده است. شاید اکثر آنهایی که عضو شورای توسعه هستند مسئله اولشان فعالیت‌های قرآنی نیست به این جهت بود که قبل‌تر هم گفتم باید غلظت افراد صاحب نظر تشکل‌های مردمی در آن افزایش پیدا کند.
معضلی به نام وزرا
دبیر کمیسیون توسعه پژوهش و آموزش عالی قرآنی در نظام سلامت یکی دیگر از ایرادات وارده به منشور و شورا را عدم حضور وزراء عضو این شورا عنوان کرد و گفت: برخی از وزرا هستند که زمان کافی برای حضور در جلسات شورا را ندارند، به عنوان مثال شخص وزیر بهداشت در طول روز شاید نزدیک به 20 ساعت وقت برای کارهای وزارتخانه انجام می‌دهند، این حوزه به حدی سنگین است که وقت حضور در جلسات شورا را ندارند و در بیشتر جلسات معاون ایشان حضور دارد که البته حق رأی برای معاونان وزرا قائل نیستند، اما منظور این است که مثلاً اگر وزیر نمی‌تواند حضور یابد معاون وی نیز حق رأی داشته باشد.
بالاترین مسئول قرآنی کشور در شورا حق رأی نداشت
فراهانی با اشاره به اینکه این موضوع در جلسه قبل شورا تا حدودی برطرف شد، بیان کرد: معاون قرآنی وزارت ارشاد که از نظر ساختاری بالاترین مقام قرآنی کشور است، در اکثر جلسات به جای وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی حضور دارد که ایشان نیز حق رأی نداشتند، این یک معظل بود که البته برطرف شده است.
وی در ادامه عنوان کرد: احساس من این است که شاید طراحی خوبی برای اعضای شورای توسعه فرهنگ قرآنی صورت نگرفته است؛ چرا که اگر اینگونه نبود، شاهد برگزاری مداوم جلسات بودیم و به اعتقاد من این موضوع نیاز به بازنگری دارد، البته همانطور که گفته شد بخشی از آن توسط خود شورا ترمیم شده است.
عملکرد مطلوب شورا در بحث بودجه
معاون فرهنگی دانشجویی وزارت بهداشت همچنین اذعان کرد: در زمینه بودجه نیز مشکلاتی وجود دارد، البته سال گذشته وضعیت بودجه بسیار بد بود و این یک استثناء بود؛ چرا که کشور درگیر تحریم‌های ظالمانه شد و به ما نیز سرایت کرد. برخی از کارشناسان معتقد بودند سخت‌ترین سال بعد از پیروزی انقلاب سال گذشته بوده است. اگر سال گذشته را فاکتور بگیریم، شورا در زمینه بودجه عملکرد خوبی داشته است، شورای توسعه یک باره در سال 90، حدود 200 میلیارد تومان برای فعالیت‌های قرآنی بودجه تخصیص داده است. این کار کمی نبوده و هیچ دستگاهی یک باره نمی‌تواند از صفر به 200 میلیارد تومان برسد و در سال‌های بعد نیز آن را تکرار کند. با این وجود سال 94 دولت در شرایطی نبود که این بودجه را بدهد.
صندوق تعیین تکلیف شود
این عضو شورای توسعه فرهنگ قرآنی همچنین در مورد دیگر اشکالات منشور و شورای توسعه فرهنگ قرآنی، بیان کرد: البته اشکالاتی در شورای توسعه وجود داشت که یکی از آنها صندوق بود؛ بارها گفته شد که این صندوق باید هویت مستقل از شورای عالی انقلاب فرهنگی داشته باشد و از آن جدا شود، رئیس شورا نیز این عقیده را داشتند، عدم وجود این صندوق باعث می‌شود تا بودجه به شورای عالی انقلاب فرهنگی واریز شده و هزینه کرد آن دچار اشکال شود.
وی گفت: اعضای شورا معتقد بودند بودجه‌ای که می‌آید باید در صندوقی قرار بگیرد و شورای توسعه مسئول آن صندوق را تعیین کند، وقتی شورای توسعه اختیاری در مقابل بودجه دریافتی ندارد چگونه می‌تواند پاسخگو باشد. رئیس شورا نیز اعتقاد داشت که بودجه به شورا نیاید. البته در بودجه امسال با توجه به زحمات بسیار زیاد رئیس فراکسیون قرآن و عترت مجلس، تصویب شد که این پول از طریق صندوق هزینه شود. در ادامه اگر شورای توسعه نظامات این صندوق را به وجود بیاورد می‌تواند بسیار کارآمد شود و یک جهش تلقی خواهد شد.
معاون فرهنگی دانشجویی وزارت بهداشت در پایان خاطرنشان کرد: البته این کار محصول شورای توسعه فرهنگی قرآنی نبوده، اما دبیر شورا نیز پیگیر بودند. این هم اتفاق خوبی است که در بودجه امسال افتاده است. با همه اینها اگر امسال بتوانیم بودجه خوبی را دریافت کنیم می‌توان با یک مدیریت بهتری بر این منابع داشت.
ارتقای ایران به کشوری توسعه‌یافته با هویتی اسلامی ـ انقلابی، در گرو عزم ملی و اراده هماهنگ مدیران ارشد نظام برای توسعه فرهنگ قرآنی از دیگر اهداف این سند ذکر شده که در کنار آن اهدافی همچون تقویت ایمان و اعتقاد به قرآن و تمسک به تعالیم آن، تعمیق معرفت و تعمیم فهم و درک قرآن کریم، ارتقاء التزام عملی به قرآن در ابعاد فردی و اجتماعی و تحقق فرهنگ قرآنی در نظام مدیریت، تصمیم‌گیری و برنامه‌ریزی کشور در نظر گرفته شده است.
امروز این سند هفت سالگی خود را به پایان می‌رساند و به نظر می‌رسد که هفت سال فرصت کمی برای رصد اولین خروجی‌های این سند نباشد، حال باید دید که این سند و بازوی اجرایی آن که از آن با عنوان «شورای توسعه فرهنگ قرآنی» یاد می‌شود، توانسته است به بخشی از اهداف مطرح شده دست یابد؟
بر همین اساس سلسله گفت‌وگوهایی با برخی از اساتید و صاحب‌نظران و نیز دبیران کمیسیون‌های چهارگانه شورای توسعه فرهنگ قرانی که خود بازوی اجرای شورا به حساب می‌آیند صورت گرفته است که اولین مصاحبه از این دست در ادامه آمده منتشر می‌شود.
منشور اتفاق مبارکی بود
محمدرضا فراهانی داوودآبادی، دبیر کمیسیون توسعه پژوهش و آموزش عالی قرآنی در نظام سلامت، در گفت‌وگو با ایکنا با تأکید بر اینکه منشور توسعه فرهنگ قرآنی یک سند فرادستی است، گفت: در این سند فرادستی هم به توسعه فرهنگ قرآنی و هم به ساختاری برای سیاستگذاری فعالیت‌های قرآنی و نیز رصد و پایش آن توجه شده است. من به شخصه نفس منشور را اتفاق میمون و مبارکی می‌دانم. باید این را مدنظر نیز داشت که شاید جامعه قرآنی تنها مجموعه‌ای فرهنگی در کشور است که برای خود یک پارلمان دارد؛ به این معنا که در شورای توسعه فرهنگ قرآنی هر آنچه که مصوب می‌شود در چارچوب اختیاراتی که شورای توسعه فرهنگ قرآنی دارد به صورت مصوبه ابلاغ و برای همه لازم‌الاجرا است.
توجه ویژه به بخش مردمی در منشور
وی با بیان اینکه شورای توسعه بازوی اجرایی منشور به حساب می‌آید، افزود: نکته دیگر این است که در شورای توسعه فرهنگ قرآنی همه دستگاه‌هایی که به نوعی در موضوع قرآنی ذی‌ربط هستند، حضور دارند. این موضوع بسیار خوب و مهمی است که بخش مردمی که مقام معظم رهبری بر حضور آنها بسیار تأکید دارند، در این شورا شش صندلی دارند.
از ظرفیت‌ها به خوبی استفاده نشده است
معاون فرهنگی دانشجویی وزیر بهداشت در ادامه در پاسخ به این سؤال که آیا از نظر وی منشور و شورا در این هفت سال عملکردی موفقی داشته‌اند،؟ تصریح کرد: نفس این شورا و ظرفیت‌های منشور خیلی مثبت است و می‌تواند راهگشا باشد، اما اینکه چه میزان از این ظرفیت‌ها استفاده شده است، بحث دوم است. من معتقدم آن‌گونه که شایسته بوده از این ظرفیت‌ها استفاده نشده است؛ یعنی شورای توسعه فرهنگ قرآنی بیش از اینها می‌توانسته است مؤثر شود، البته اعتقاد دارم که شورای توسعه فرهنگ قرآنی نمره قبولی را می‌گیرد اما می‌توانسته است بهره‌وری بالاتر و بیشتری داشته باشد.
نگاهی به نقاط ضعف
این عضو شورای توسعه فرهنگ قرآنی در ادامه در مورد نقاط ضعف شورای توسعه اذعان کرد: مقداری سبک اداره جلسات می‌تواند متحول شود و وقت بیشتری برای مباحث در نظر گرفته شود تا بحث‌ها پخته‌تر شده و تخصصی‌تر شود. احساس می‌کنم که مقداری بار تخصصی شورا کم است و شاید باید نمایندگان تشکل‌های مردمی یا افرادی که نخبگان حوزه قرآنی هستند در این شورا تعداد بیشتری را شامل شود.
وی گفت: به هر حال برخی از افرادی که در جلسات حضور می‌یابند به عنوان مسئولان دستگاه‌ها یا افرادی که عضو هستند تا کنون کار تخصصی فعالیت‌های قرآنی نداشته‌اند و تخصص آنها فعالیت در این حوزه نیست، بنابراین به نظر می‌رسد اگر غلظت تخصصی شورا افزایش پیدا کند یقیناً بهره‌وری آن نیز افزایش خواهد یافت.
فراهانی در بخش دیگری از این گفت‌وگو در مورد وضعیت دبیرخانه شورای توسعه فرهنگ قرآنی نیز افزود: در ابتدا به نظر می‌رسید که دبیرخانه زیاد پرکار نبوده اما در دو سه سال اخیر فعال‌تر شده است؛ شورای توسعه اگر می‌خواهد به اهداف خود برسد باید اعضای آن کار را جدی‌تر پیگیری کنند و از ملاحضات و تعلقات دستگاهی چشم‌پوشی کنند و کارها را به مجاری صحیح خود هدایت کنند.
نیاز شدید به بازمهندسی داریم
معاون فرهنگی دانشجویی وزارت بهداشت با تأکید بر اینکه یکی از وظایف شورای توسعه فرهنگ قرآنی بازمهندسی ساختارهای قرآنی بوده، گفت: متأسفانه تا کنون جز یک مورد که همان هیئت رسیدگی به امور مؤسسات قرآنی بود، برای سایر موارد هیچ ورودی نداشته است در حالی که باید این بازمهندسی به شدت صورت بگیرد. با توجه با اینکه در برخی مواقع دیده شده که فعالیت‌ها جزیره‌ای و موازی صورت گرفته است بنابراین نیاز به این بازمهندسی به شدت احساس می‌شود. البته همانطور که گفته شد در مؤسسات مقداری بهبود پیدا کرده است که آن هم خیلی کارشناسانه برخورد نشده است.
قدرت آری؛ اقتدار نه
وی در ادامه در پاسخ به این سؤال که با وجود تأکید مسئولان شورا بر قدرت و اختیاراتی که قانون به شورا داده، اما همچنان شاهد عملکرد ضعیف آن در برخی موارد هستیم، گفت: ما همیشه بین قدرت و اقتدار تفاوت قائل شده‌ایم؛ قدرت، ظرفیت و اختیارات یک مجموعه است که دارد، اما اقتدار، استفاده از این ظرفیت و اختیارات است. متأسفانه شورای توسعه فرهنگ قرآنی به خوبی قدرت دارد اما اقتدار به خرج نداده است. شاید اکثر آنهایی که عضو شورای توسعه هستند مسئله اولشان فعالیت‌های قرآنی نیست به این جهت بود که قبل‌تر هم گفتم باید غلظت افراد صاحب نظر تشکل‌های مردمی در آن افزایش پیدا کند.
معضلی به نام وزرا
دبیر کمیسیون توسعه پژوهش و آموزش عالی قرآنی در نظام سلامت یکی دیگر از ایرادات وارده به منشور و شورا را عدم حضور وزراء عضو این شورا عنوان کرد و گفت: برخی از وزرا هستند که زمان کافی برای حضور در جلسات شورا را ندارند، به عنوان مثال شخص وزیر بهداشت در طول روز شاید نزدیک به 20 ساعت وقت برای کارهای وزارتخانه انجام می‌دهند، این حوزه به حدی سنگین است که وقت حضور در جلسات شورا را ندارند و در بیشتر جلسات معاون ایشان حضور دارد که البته حق رأی برای معاونان وزرا قائل نیستند، اما منظور این است که مثلاً اگر وزیر نمی‌تواند حضور یابد معاون وی نیز حق رأی داشته باشد.
بالاترین مسئول قرآنی کشور در شورا حق رأی نداشت
فراهانی با اشاره به اینکه این موضوع در جلسه قبل شورا تا حدودی برطرف شد، بیان کرد: معاون قرآنی وزارت ارشاد که از نظر ساختاری بالاترین مقام قرآنی کشور است، در اکثر جلسات به جای وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی حضور دارد که ایشان نیز حق رأی نداشتند، این یک معظل بود که البته برطرف شده است.
وی در ادامه عنوان کرد: احساس من این است که شاید طراحی خوبی برای اعضای شورای توسعه فرهنگ قرآنی صورت نگرفته است؛ چرا که اگر اینگونه نبود، شاهد برگزاری مداوم جلسات بودیم و به اعتقاد من این موضوع نیاز به بازنگری دارد، البته همانطور که گفته شد بخشی از آن توسط خود شورا ترمیم شده است.
عملکرد مطلوب شورا در بحث بودجه
معاون فرهنگی دانشجویی وزارت بهداشت همچنین اذعان کرد: در زمینه بودجه نیز مشکلاتی وجود دارد، البته سال گذشته وضعیت بودجه بسیار بد بود و این یک استثناء بود؛ چرا که کشور درگیر تحریم‌های ظالمانه شد و به ما نیز سرایت کرد. برخی از کارشناسان معتقد بودند سخت‌ترین سال بعد از پیروزی انقلاب سال گذشته بوده است. اگر سال گذشته را فاکتور بگیریم، شورا در زمینه بودجه عملکرد خوبی داشته است، شورای توسعه یک باره در سال 90، حدود 200 میلیارد تومان برای فعالیت‌های قرآنی بودجه تخصیص داده است. این کار کمی نبوده و هیچ دستگاهی یک باره نمی‌تواند از صفر به 200 میلیارد تومان برسد و در سال‌های بعد نیز آن را تکرار کند. با این وجود سال 94 دولت در شرایطی نبود که این بودجه را بدهد.
صندوق تعیین تکلیف شود
این عضو شورای توسعه فرهنگ قرآنی همچنین در مورد دیگر اشکالات منشور و شورای توسعه فرهنگ قرآنی، بیان کرد: البته اشکالاتی در شورای توسعه وجود داشت که یکی از آنها صندوق بود؛ بارها گفته شد که این صندوق باید هویت مستقل از شورای عالی انقلاب فرهنگی داشته باشد و از آن جدا شود، رئیس شورا نیز این عقیده را داشتند، عدم وجود این صندوق باعث می‌شود تا بودجه به شورای عالی انقلاب فرهنگی واریز شده و هزینه کرد آن دچار اشکال شود.
وی گفت: اعضای شورا معتقد بودند بودجه‌ای که می‌آید باید در صندوقی قرار بگیرد و شورای توسعه مسئول آن صندوق را تعیین کند، وقتی شورای توسعه اختیاری در مقابل بودجه دریافتی ندارد چگونه می‌تواند پاسخگو باشد. رئیس شورا نیز اعتقاد داشت که بودجه به شورا نیاید. البته در بودجه امسال با توجه به زحمات بسیار زیاد رئیس فراکسیون قرآن و عترت مجلس، تصویب شد که این پول از طریق صندوق هزینه شود. در ادامه اگر شورای توسعه نظامات این صندوق را به وجود بیاورد می‌تواند بسیار کارآمد شود و یک جهش تلقی خواهد شد.
معاون فرهنگی دانشجویی وزارت بهداشت در پایان خاطرنشان کرد: البته این کار محصول شورای توسعه فرهنگی قرآنی نبوده، اما دبیر شورا نیز پیگیر بودند. این هم اتفاق خوبی است که در بودجه امسال افتاده است. با همه اینها اگر امسال بتوانیم بودجه خوبی را دریافت کنیم می‌توان با یک مدیریت بهتری بر این منابع داشت.
مطالب مرتبط
