تعریف لهو در لسان قرآن/ مراحل روش تفسیر قرآن

به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن (ایکنا) آیت‌الله‌العظمی عبدالله جوادی آملی امروز 29 اردیبهشت ماه در درس تفسیر خود در مسجد اعظم با اشاره به برخی سؤالات حاضران با اشاره به حجیت روایت و رابطه آن با قرآن گفت: گرچه قرآن قطعی‌السند است و روایت نیست، ولی قرآن ظنی الدلاله و قطعی السند است، روایت هم ظنی است و گاهی ممکن است قطعی الدلاله باشد، بنابراین نمی‌توان گفت روایت نمی‌تواند مخصص آیه باشد چون آیه قطعی است  از این رو درست است که آیه قطعی است ولی دلالتش ظنی است.

وی با اشاره به مراحل مبارزه انسان با نفس و جهاد عقل در مقابل نفس عنوان کرد: نفس، ابتدا گناه را بری انسان زینت می‌دهد و انسان را به دام می‌کشد و در جنگ درونی پیروز می‌شود و وقتی پیروز شد اسیر می‌گیرد و بر او امیر و اماره بالسوء می شود وگرنه در جهاد اوسط، کسانی که اهل ریاضت هستند یا فاتح می‌شوند و یا شهید وگرنه اسیر نمی‌شوند ولی اگر کسی در این میدان اسیر شد نفس اماره بر او امیر خواهد شد.

وی افزود: در ذیل آیه 23 سوره حضرت محمد(ص) گفت: فخررازی در این بخش در ذیل آیه می گوید معاذ الله خدا عده ای را کور و کرد کرد به همین دلیل اینها قدرت تدبر در قرآن ندارند چون فرار از تکلیف مالایطاق جایز است ولی این حرف نادرست است.

این مفسر با اشاره به آیه 33 سوره مبارکه محمد(ص) اظهار کرد: مطاع حقیقی خداست و اگر اطاعت از ولی امر و رسول الله واجب است چون خلیفة الله و خلیفه رسول هستند البته اطاعت از رسول الله هم در احکام عبادی و هم سیاسی و ... است و شما با تمرد از پیامبر کارهایتان را باطل نکنید.

آخرین فرصت توبه

استاد برجسته تفسیر حوزه با اشاره به آیه 34 این سوره گفت: اگر کسی گرفتار کفر شد و هم خود از راه خدا منحرف و هم جلوی دیگران را گرفت آمرزیده نمی شود ولی تا قبل از احتضار فرصت برای توبه هست.

وی با اشاره به مصادیق این موضوع افزود: کسانی که جلوی حضور مردم را به مکه می‌گیرند صد عن سبیل الله مصداق هستند همان طور که در صدر اسلام سالیان متمادی نگذاشتند پیامبر(ص) به مکه برود.

این مفسر با اشاره به آیه 35 عنوان کرد: خداوند فرموده که اگر در جنگ در آستانه پیروزی هستید پیشنهاد صلح دشمنان را قبول نکنید و خودتان هم پیشنهاد صلح ندهید؛ فرمود وهن و سستی به خود راه ندهید و به سازش هم دعوت نکنید برای اینکه دارید پیروز می شوید به خاطر اینکه خدا با شما هست و علت اینکه خدا با شماست این است که شما جانباز و ایثارگر و شهید داده‌اید.

انواع معیت الهی

آیت‌الله جوادی آملی اظهار کرد: خداوند چندنوع معیت دارد که یکی مطلق است، گاهی معیت حمایت و نصرت دارد؛ نوعی معیت این است که خداوند کسانی را که در پشت درهای بسته علیه مسلمین تصمیم می‌گیرند خفه می‌کند و نوعی معیت در کمین دشمنان بودن است و نوعی معیت هم ولایت و محبت است زیرا شما ایثار کردید و شهید دادید و خدا هم محبتش را از شما بر نمی دارد.

نصرت الهی

وی افزود: کار اگر برای خدا نباشد وتر است و به جایی نمی‌رسد در غیر این صورت خدا کار را شفع و جفت می‌کند و تک نمی‌گذارد بنابراین هیچ ممکن نیست ملتی تلاش و جهاد کند و خدا او را تنها بگذارد.

این مرجع تقلید با اشاره به آیه 36 سوره محمد (ص) بیان کرد: حیات دنیا 5 بخش است؛ دوره کودکی و بازی، دوره جوانی و لهو و سرگرمی، دوره اواخر جوانی که زینت و ...، میانسالی که انسان گرفتار تفاخر به پست و مقام و در کهنسالی نیز گرفتار تکاثر و اعتبار و فرزند و ... است. این 5 بخش همه بازی است و اینکه با انما ذکر فرمود تاکید بر این مسئله است.

مصادیق لهو

وی با بیان اینکه چیزی که انسان را از اصل باز دارد لهو است ولو پست و مقام و یا تکاثر و ... باشد با اشاره به آیه 37 این سوره تصریح کرد: فرمود ولی اگر مومن باشید هیچ کاری از شما بی فایده نمی‌ماند و اجرت آن را می‌برید البته این مسئله از روی تشویق الهی است وگرنه ما کالای حقیقی نداریم که بخواهیم به خدا بفروشیم.

وی با اشاره به بخل برخی در انفاق و خمس مال افزود: برخی بخل می‌ورزند و همین مال خدا را هم در راه خدا نمی دهند ولی بدانید این بخل علیه خودتان است زیرا انسان هر کار خیری می‌کند یک سطل آب به پای خودش می‌ریزد تا مانند درخت رشد کند؛ «ان احسنتم احستنم» پس بخل ضررش برای خود انسان است.

استاد برجسته حوزه اظهار کرد: خداوند در آیات بعد تاکید می کند ولی شما تصور نکنید اگر از دین خدا دست برداشتید خداوند دین را رها خواهد کرد بلکه قوم دیگری را جایگزین شما خواهد کرد.

بهترین روش تفسیر

آیت‌الله جوادی آملی ادامه داد: تفاسیر متعدد مانند تبیان و المیزان و ... آورده‌اند که وقتی این آیه نازل شد پیامبر آنقدر خوشحال شد که فرمود این پیام از همه دنیا برای من محبوبتر است زیرا دین از بین نمی رود و بعد هم فرمود اگر علم در ثریا باشد قومی از فارس به آن دست می یابند.

وی با تاکید بر تحقیقات علمی در حوزه افزود: چند مورد است که می تواند مبنای پایان نامه  و مقالات علمی باشد از جمله اینکه عترت همتای با قرآن است و فرقی میان 14 معصوم(ع) و قرآن نیست ولی روایت غیر از عترت است و همتای قرآن نیست؛ دیگر مبین بودن پیامبر برای قرآن، لزوم مراجعه  به محضر پیامبر  و تطبیق روایت به قرآن و ... که روش تفسیر قرآن است.

وی تاکید کرد: شیخ طوسی دارد کسانی که می‌گویند قرآن را بدون روایت نمی‌شود فهمید حرفشان باطل است زیرا اول باید قرآن به عنوان ترازو ثابت شود و بعد روایات مورد بررسی قرار گیرد و اگر جعلی نبود به محضر قرآن عرضه کنیم.