غلامعلی نیستانی عنوان کرد:
فسادی که صندوق‌های قرض‌الحسنه بدون مجوز را تهدید می‌کند
گروه اقتصاد: مدیرعامل صندوق قرض‌الحسنه دانشجویان اظهار کرد: اگر بانک مرکزی بخواهد به بهانه محدود کردن فعالیت صندوق‌های قرض‌الحسنه جلوی فعالیت آنها را بگیرد باعث فعالیت زیرزمینی آنها خواهد شد و این امر باعث می‌شود این صندوق‌ها بیشتر در معرض انحراف و فساد قرار گیرند.
غلامعلی نیستانی، مدیرعامل صندوق قرض الحسنه دانشجویان ایران، در گفت‌وگو با خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا)، در پاسخ به پرسشی درباره وضعیت پرداخت تسهیلات قرض‌الحسنه در نظام بانکی ایران اظهار کرد: موضوع جذب سپرده‌های قرض الحسنه از گذشته در ساختار بانک مرسوم بوده و هر بانکی در حین تأسیس، توسط بانک مرکزی موظف شده است که علاوه بر تسهیلات متعارف خود، ظرفیتی هم به جذب سپرده و پرداخت وام قرض‌الحسنه اختصاص دهند.
جذب سپرده‌های قرض‌الحسنه از لوازم اقتصاد مقاومتی است
وی ادامه داد: یکی از نیازهای تحقق اقتصاد مقاومتی این است که بانک مرکزی همه بانک‌ها را موظف کند، سپرده‌های قرض‌الحسنه‌ای که جذب می‌کنند را به اموری همانند هزینه درمان نیازمندان، کمک به دانشجویان، وام تعمیرات ساختان و ... اختصاص دهند؛ چراکه بسیاری از مردم نیازمند این امور هستند.
نیستانی افزود: باید ضوابط مربوط به این امر از طریق بانک مرکزی به بانک‌ها ابلاغ شده و نظارت کافی بر آن وجود داشته باشد اما چند سالی است که کنترلی برآن وجود ندارد. کسانی‌که سرمایه‌داران اصلی بانک هستند، منابع را به سمت وام‌های پرسود می‌برند و این امر یکی از دلایل اصلی مفاسد اقتصادی است چراکه سهامداران بانک، تقسیم‌کاری انجام داده و در پروژه‌ها نقش‌آفرینی می‌کنند.
مشکلات اعطای مجوز به صندوق‌های قرض الحسنه
مدیرعامل صندوق قرض‌الحسنه دانشجویان تأکید کرد: در چنین شرایطی سرمایه‌داران به انحاء مختلف در بخش‌های گوناگون اقتصاد نفوذ کرده و به یکی از دلایل اصلی رکود بازار تبدیل می‌شوند. اگر بانک مرکزی، مالیات بر ثروت و ذخیره بانک‌ها اختصاص دهد سرمایه‌هایی که اکنون نحوه هزینه‌کرد آنها مشخص نیست، در کارخانه‌‌ها، زراعت، باغبانی و تولیدات کشاورزی سرمایه‌گذاری می‌شود.
وی در پاسخ به این پرسش که با توجه به اینکه هر بانکی به دنبال حداکثر کردن سود خود است، چگونه می‌توان فرهنگ قرض‌الحسنه را رواج داد؟ گفت: یکی از مشکلات اصلی ما نداشتن مجوز توسط صندوق‌های قرض‌الحسنه است. حدود 8 تا 9 هزار صندوق قرض‌الحسنه تعریف شده فعال در کشور داشتیم که بخشی از آنها تعطیل شده و برخی مشغول فعالیتند اما چند سال است که بانک مرکزی برای اخذ مجوز به آنها فشار می‌آورد و سیستم مجوز و نظارت بانک مرکزی به شکل فعالی عمل نمی‌کند بلکه اقدامشان در دادن مجوز بسیار زمان‌بر است.
بهترین شیوه توسعه قرض‌الحسنه
نیستانی ادامه داد: معضل دیگر در راه توسعه قرض‌الحسنه این است که بسیاری از مؤسساتی که به شکل سالم فعالیت نمی‌کنند خود را تحت نظارت بانک مرکزی قرار نخواهند داد؛ بنابراین باید جلوی کار چنین صندوق‌هایی را گرفت و به صندوق‌ها و مؤسساتی که دارای سیستم حسابرسی شفاف هستند میدان داد.
وی تأکید کرد: میدان دادن به چنین صندوق‌هایی تحت عنوان صندوق‌های خانگی، به توسعه قرض‌الحسنه کمک می‌کند و خود سیستم بانکی ما هم می‌تواند در این طراحی نقش‌آفرینی کرده و مثلا اعلام کند برای خانواده‌ها صندوق قرض‌الحسنه تعریف شود تا منابع آنها از طرف بزرگ خانواده جمع شده و وارد بانک‌ها شود. در این صورت موقعی که یکی از اعضای خانواده نیازمند شود می‌تواند با مراجعه به همان حساب خانوادگی، مشکلات خود را برطرف کند و این شیوه اسلامی و اعتقادی توسعه قرض‌الحسنه در کشور است.
لزوم اختصاص ردیف بودجه برای صندوق‌های قرض‌الحسنه
مدیرعامل صندوق قرض‌الحسنه دانشجویان در ادامه به بیان دیدگاه‌های خود در زمینه صندوق‌های قرض‌الحسنه خانگی پرداخت و گفت: گاهی اوقات برخی از خانواده‌ها به خاطر رفع احتیاجات خود ناچار می‌شوند به نزول روی بیاورند اما اگر صندوق و حساب‌های قرض‌الحسنه خانوادگی تعریف شود، تجمیع پول‌های خُرد خانواده‌ها در حساب فرد معتمد خانواده باعث می‌شود تا منبعی برای وام دادن به افراد نیازمند آن خانواده شکل بگیرد.
نیستانی تأکید کرد: سیستم بانکی باید مردم را به این سمت هدایت کند چراکه مردم به هنگام اجبار به سمت وام‌هایی با سود کلان خواهند رفت و نکته دیگر اینکه باید ردیف‌های بودجه برای کمک به صندوق‌های قرض‌الحسنه در نظر گرفت. به صندوقی همانند صندوق قرض‌الحسنه دانشجویان که کمکی صورت نمی‌گیرد بلکه منابع آن ناشی از کمک‌های اساتید دانشگاه است اما اگر مورد حمایت قرار بگیرد باعث می‌شود این صندوق در همه استان‌ها به فعالیت خود ادامه دهد.
فعالیت زیرزمینی صندوق‌های قرض‌الحسنه منجر به رواج فساد می‌شود
وی افزود: اگر بخواهیم از عموم دانشگاهیان در سراسر کشور کمک بگیریم، در این زمینه با مشکل مواجه هستیم. سیستم نرم‌افزاری که قرار بوده بانک مرکزی تحت عنوان شفق در اختیار ما قرار دهد هنوز وضعیت مشخصی ندارد. صندوق قرض‌الحسنه باید سیستم دریافت و پرداخت و درگاه اینترنتی داشته باشد و خدمات الکترونیکی بانکی هم باید برای آن تعریف شود.
مدیرعامل صندوق قرض‌الحسنه دانشجویان خاطرنشان کرد: اگر بانک مرکزی بخواهد به بهانه محدود کردن فعالیت این صندوق‌ها جلوی فعالیت آنها را بگیرد باعث فعالیت زیرزمینی آنها خواهد شد. البته باید دانست که این صندوق‌ها محدود نمی‌شوند؛ چراکه شعبه و دفتر داشته‌اند و حساب‌های آنها که قبلا حقوقی بوده است اکنون تبدیل به حساب شخصی شده و مخاطرات آن بیشتر شده است، به این دلیل که فعالیت زیرزمینی صندوق‌های قرض‌الحسنه باعث می‌شود بیشتر در معرض انحراف و فساد قرار گیرند.
نیستانی در پایان عنوان کرد: بانک مرکزی اگر قصد دارد کارمثبتی انجام دهد باید این صندوق‌ها را پذیرش کند. حتی می‌تواند کلاس‌های آموزشی برقرار کرده و نرم‌افزارهای لازم را معرفی کند اما متأسفانه تاکنون توجه چندانی به این مسئله نشده است. صندوق‌های قرض‌الحسنه در اقتصاد مقاومتی و اقدام و عمل در این زمینه جای مانور دارند و باید بتوانیم از طریق کمک به توسعه این صندوق‌ها در اقتصاد مقاومتی نقش‌آفرینی کنیم.
جذب سپرده‌های قرض‌الحسنه از لوازم اقتصاد مقاومتی است
وی ادامه داد: یکی از نیازهای تحقق اقتصاد مقاومتی این است که بانک مرکزی همه بانک‌ها را موظف کند، سپرده‌های قرض‌الحسنه‌ای که جذب می‌کنند را به اموری همانند هزینه درمان نیازمندان، کمک به دانشجویان، وام تعمیرات ساختان و ... اختصاص دهند؛ چراکه بسیاری از مردم نیازمند این امور هستند.
نیستانی افزود: باید ضوابط مربوط به این امر از طریق بانک مرکزی به بانک‌ها ابلاغ شده و نظارت کافی بر آن وجود داشته باشد اما چند سالی است که کنترلی برآن وجود ندارد. کسانی‌که سرمایه‌داران اصلی بانک هستند، منابع را به سمت وام‌های پرسود می‌برند و این امر یکی از دلایل اصلی مفاسد اقتصادی است چراکه سهامداران بانک، تقسیم‌کاری انجام داده و در پروژه‌ها نقش‌آفرینی می‌کنند.
مشکلات اعطای مجوز به صندوق‌های قرض الحسنه
مدیرعامل صندوق قرض‌الحسنه دانشجویان تأکید کرد: در چنین شرایطی سرمایه‌داران به انحاء مختلف در بخش‌های گوناگون اقتصاد نفوذ کرده و به یکی از دلایل اصلی رکود بازار تبدیل می‌شوند. اگر بانک مرکزی، مالیات بر ثروت و ذخیره بانک‌ها اختصاص دهد سرمایه‌هایی که اکنون نحوه هزینه‌کرد آنها مشخص نیست، در کارخانه‌‌ها، زراعت، باغبانی و تولیدات کشاورزی سرمایه‌گذاری می‌شود.
وی در پاسخ به این پرسش که با توجه به اینکه هر بانکی به دنبال حداکثر کردن سود خود است، چگونه می‌توان فرهنگ قرض‌الحسنه را رواج داد؟ گفت: یکی از مشکلات اصلی ما نداشتن مجوز توسط صندوق‌های قرض‌الحسنه است. حدود 8 تا 9 هزار صندوق قرض‌الحسنه تعریف شده فعال در کشور داشتیم که بخشی از آنها تعطیل شده و برخی مشغول فعالیتند اما چند سال است که بانک مرکزی برای اخذ مجوز به آنها فشار می‌آورد و سیستم مجوز و نظارت بانک مرکزی به شکل فعالی عمل نمی‌کند بلکه اقدامشان در دادن مجوز بسیار زمان‌بر است.
بهترین شیوه توسعه قرض‌الحسنه
نیستانی ادامه داد: معضل دیگر در راه توسعه قرض‌الحسنه این است که بسیاری از مؤسساتی که به شکل سالم فعالیت نمی‌کنند خود را تحت نظارت بانک مرکزی قرار نخواهند داد؛ بنابراین باید جلوی کار چنین صندوق‌هایی را گرفت و به صندوق‌ها و مؤسساتی که دارای سیستم حسابرسی شفاف هستند میدان داد.
وی تأکید کرد: میدان دادن به چنین صندوق‌هایی تحت عنوان صندوق‌های خانگی، به توسعه قرض‌الحسنه کمک می‌کند و خود سیستم بانکی ما هم می‌تواند در این طراحی نقش‌آفرینی کرده و مثلا اعلام کند برای خانواده‌ها صندوق قرض‌الحسنه تعریف شود تا منابع آنها از طرف بزرگ خانواده جمع شده و وارد بانک‌ها شود. در این صورت موقعی که یکی از اعضای خانواده نیازمند شود می‌تواند با مراجعه به همان حساب خانوادگی، مشکلات خود را برطرف کند و این شیوه اسلامی و اعتقادی توسعه قرض‌الحسنه در کشور است.
لزوم اختصاص ردیف بودجه برای صندوق‌های قرض‌الحسنه
مدیرعامل صندوق قرض‌الحسنه دانشجویان در ادامه به بیان دیدگاه‌های خود در زمینه صندوق‌های قرض‌الحسنه خانگی پرداخت و گفت: گاهی اوقات برخی از خانواده‌ها به خاطر رفع احتیاجات خود ناچار می‌شوند به نزول روی بیاورند اما اگر صندوق و حساب‌های قرض‌الحسنه خانوادگی تعریف شود، تجمیع پول‌های خُرد خانواده‌ها در حساب فرد معتمد خانواده باعث می‌شود تا منبعی برای وام دادن به افراد نیازمند آن خانواده شکل بگیرد.
نیستانی تأکید کرد: سیستم بانکی باید مردم را به این سمت هدایت کند چراکه مردم به هنگام اجبار به سمت وام‌هایی با سود کلان خواهند رفت و نکته دیگر اینکه باید ردیف‌های بودجه برای کمک به صندوق‌های قرض‌الحسنه در نظر گرفت. به صندوقی همانند صندوق قرض‌الحسنه دانشجویان که کمکی صورت نمی‌گیرد بلکه منابع آن ناشی از کمک‌های اساتید دانشگاه است اما اگر مورد حمایت قرار بگیرد باعث می‌شود این صندوق در همه استان‌ها به فعالیت خود ادامه دهد.
فعالیت زیرزمینی صندوق‌های قرض‌الحسنه منجر به رواج فساد می‌شود
وی افزود: اگر بخواهیم از عموم دانشگاهیان در سراسر کشور کمک بگیریم، در این زمینه با مشکل مواجه هستیم. سیستم نرم‌افزاری که قرار بوده بانک مرکزی تحت عنوان شفق در اختیار ما قرار دهد هنوز وضعیت مشخصی ندارد. صندوق قرض‌الحسنه باید سیستم دریافت و پرداخت و درگاه اینترنتی داشته باشد و خدمات الکترونیکی بانکی هم باید برای آن تعریف شود.
مدیرعامل صندوق قرض‌الحسنه دانشجویان خاطرنشان کرد: اگر بانک مرکزی بخواهد به بهانه محدود کردن فعالیت این صندوق‌ها جلوی فعالیت آنها را بگیرد باعث فعالیت زیرزمینی آنها خواهد شد. البته باید دانست که این صندوق‌ها محدود نمی‌شوند؛ چراکه شعبه و دفتر داشته‌اند و حساب‌های آنها که قبلا حقوقی بوده است اکنون تبدیل به حساب شخصی شده و مخاطرات آن بیشتر شده است، به این دلیل که فعالیت زیرزمینی صندوق‌های قرض‌الحسنه باعث می‌شود بیشتر در معرض انحراف و فساد قرار گیرند.
نیستانی در پایان عنوان کرد: بانک مرکزی اگر قصد دارد کارمثبتی انجام دهد باید این صندوق‌ها را پذیرش کند. حتی می‌تواند کلاس‌های آموزشی برقرار کرده و نرم‌افزارهای لازم را معرفی کند اما متأسفانه تاکنون توجه چندانی به این مسئله نشده است. صندوق‌های قرض‌الحسنه در اقتصاد مقاومتی و اقدام و عمل در این زمینه جای مانور دارند و باید بتوانیم از طریق کمک به توسعه این صندوق‌ها در اقتصاد مقاومتی نقش‌آفرینی کنیم.
مطالب مرتبط
