بررسی مقایسه‌ای ماهیت ایمان در دانشگاه ادیان و مذاهب

به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن (ایکنا)، به نقل از مرکز اطلاع‌رسانی و روابط عمومی دانشگاه ادیان و مذاهب، جلسه دفاع از پایان‌نامه کارشناسی ارشد با عنوان بررسی مقایسه‌ای ماهیت ایمان از دیدگاه صاحب کتاب حقایق‌الایمان و قاضی عبدالجبار روز گذشته در سالن کنفرانس امام موسی صدر دانشگاه ادیان و مذاهب با حضور محمد جاودان به‌عنوان استاد راهنما، حجت‌الاسلام والمسلمین مصطفی جعفرطیاری، استاد مشاور و حجت‌الاسلام والمسلمین حمید ملک مکان در جایگاه استاد داور برگزار شد، در این جلسه دانشجو احمد شعبانی‌راد از پایان‌نامه خود دفاع کرد.

در چکیده این پایان‌نامه آمده است:

از نگاه دین، سعادت واقعی به مؤمنان اختصاص دارد و ایمان مهم‌ترین ویژگی دین‌داران است؛ بنابراین تعریف ایمان و ویژگی‌های آن، در شناخت عامل اصلی سعادت از نگاه دین، مهم و ضروری است.

موضوع ایمان و برداشت‌های مختلف از آن، از قرن‌های نخست ظهور اسلام یکی از مهم‌ترین موضوعات مورد اختلاف و نزاع و عامل پیدایش مکاتب مختلف اسلامی بوده است. در این نوشتار تلاش شده است ماهیت ایمان از دیدگاه دو تن از اندیشمندان برجسته شیعه و معتزله، تبیین و مقایسه و امتیازات، اشتراکات و زمینه اشتراک و امتیاز دیدگاه‌های ایشان در این باب معرفی شود.

صاحب حقایق‌الایمان که یکی از اندیشمندان برجسته شیعه است، ماهیت ایمان را یقین منطقی (یقین ثابت جازم) تعریف می‌کند به شرط آن که با انکار همراه نباشد و در نگاه ایشان عمل از حیطه مفهومی ایمان خارج است. در اندیشه ایشان حقیقت ایمان قابل افزایش و کاهش نیست و کفر بعد از ایمان هم ناممکن است. متعلقات ایمان نیز در نظرگاه این اندیشمند شیعی، همان اصول پنج‌گانه شیعه (توحید، نبوت، عدل، امامت و معاد) است. از سوی دیگر قاضی عبدالجبار، معتقد است، عمل نقش مهمی در جایگاه ایمان دارد. به اعتقاد این اندیشمند برجسته معتزلی ایمان شامل انجام واجبات و مستحبات و ترک محرمات است که شامل اقرار لسانی هم می‌شود. امکان زیادت و نقصان و کفر بعد از ایمان نیز بر اساس تعریف قاضی عبدالجبار از ایمان ممکن است. متعلقات ایمان و اصول ایمانی هم از منظر ایشان همچون دیگر اندیشمندان معتزله شامل، توحید، عدل، وعد و وعید، منزله بین المنزلتین و امر به معروف و نهی از منکر است.