خوشنویسی و تذهیب از هنرهای قدسی هستند
گروه هنر: حجت‌الاسلام والمسلمین محمدحسین نواب گفت: هنرهایی چون خوشنویسی، تلاوت قرآن یا تذهیب از جمله هنرهایی هستند که اصطلاحاً به آنها هنر قدسی می‌گویند.
حجت‌الاسلام والمسلمین محمدحسین نواب، عضو هیئت علمی دانشگاه ادیان و فارغ‌التحصیل فلسفه هنر از دانشگاه علامه طباطبایی در گفت‌وگو با خبرگزاری بین‌المللی قرآن (ایکنا) درباره ویژگی هنر اسلامی این گونه توضیح داد: اسلام به عنوان آخرین دین الهی به همه ابعاد زندگی انسان نگاهی دقیق دارد. یکی از این ابعاد مهم، هنر است که با روح آدمی در ارتباط است. بنابراین در گام اول، خداوند در قرآن کریم با کلامی هنری سخنان خویش را بیان می‌کند؛ کتابی که معجزه الهی است.
وی افزود: در ابعاد دیگر هم، اسلام برخلاف آنچه که در جهان امروز تصویر شده نگاهی لطیف به موضوعات مختلف دارد که می‌تواند به راحتی در قلب‌ها جای گیرد. این خصیصه به خوبی با ذات هنر همخوانی دارد. برای همین باید گفت در طول تاریخ همیشه زبان هنر، ابزاری بوده تا به واسطه آن مفاهیم دینی و قرآنی به مردم منتقل شود. برای درک بهتر باید توجه ائمه(ع) به شعرا را مثال زد؛ اتفاقی که نشان از اهمیت بحث زیبایی‌شناسی دارد و همین طور ارزشی که ائمه برای این حوزه قائل بودند.
این پژوهشگر هنری ادامه داد: با توجه به توضیح فوق باید ادعا کرد، هنر امروز شیواترین زبان برای انتقال و اشاعه مفاهیم دینی است، زیرا تاثیرگذاری آن ممکن است از صدها خطابه بیشتر باشد. برای مثال باید به تاثیرگذاری یک فیلم سینمایی در مقایسه با سخنرانی یا کتاب اشاره کرد.
هنر اسلامی جایگاه مناسبی در کشورمان ندارد
وی درباره نقش جایگاه هنر اسلامی بعد از پیروزی انقلاب هم چنین توضیح داد: متاسفم که بگویم طی چهار دهه گذشته، نگاهی جدی به هنر اسلامی در کشورمان نشده است، هر چند در سال‌های اخیر بحث‌هایی مطرح شده، مبنی بر اینکه در این زمینه کم‌کار بوده‌ایم و باید تمرکز خود به هنر اسلامی را جدی‌تر کنیم، اما درباره اینکه این خواسته تا چه حد می‌تواند به بازدهی برسد باید منتظر جواب بود.
این فارغ‌التحصیل هنر اسلامی در پاسخ به این سؤال که چه بخشی از هنر محلی مناسب‌تر برای پرداخت قرآنی است؟ این گونه توضیح داد: در این حوزه (هنر اسلامی) هنر را به دو دسته، قدسی و غیر قدسی تقسیم می‌کنند. دسته اول به هنرهایی گفته می‌شود که از ابتدا با دین پیوند خورده‌اند. خوشنویسی، قرائت قرآن و تذهیب از جمله این هنرها هستند و شکل دوم هنرهایی هستند که اصطلاحاً به آنها هنرهای مدرن گفته می‌شود که شاید نهایتاً چند قرن از پیدایش آن بگذرد، ولیکن به عقیده من تنها به بهانه فرم نباید هنری را اسلامی یا غیراسلامی برشمرد، زیرا معتقدم اسلام به دلیل گستردگی معنا این توان را دارد که در تمامی فرم‌ها از جمله سینما و تئاتر جا بگیرد.نواب متذکر شد: قبول دارم که برخی از فرم‌ها در نگاه اول همنشینی لازم را با قرآن ندارند که موسیقی نمونه بارز آن است، اما اگر توجهی دقیق در این حوزه (هنر اسلامی) وجود داشته باشد می‌شود دید که تمامی زبان‌های هنری، قابلیت این را دارند که به موضوعات اسلامی توجه کنند، البته وقتی از جایگاه هنر مدرن در اشاعه مفاهیم دینی و قرآنی سخن می‌گویم منظور بی‌توجهی به هنرهایی چون خوشنویسی یا تذهیب نیست، بلکه منظور این است که نباید مفهوم قرآن را به یک یا دو بخش خلاصه کرد، پس شرایطی فراهم آوریم تا هر هنری بتواند از چشمه نجات‌بخش قرآن کریم استفاده کند.
نگاه مثبت تفکر شیعی به هنر اسلامی
وی در پاسخ به این که هنر اسلامی در تفکر شیعی چه جایگاهی دارد؟ چنین پاسخ داد: ما ملتی با تاریخ هنری بی نظیر هستیم. برای همین هر جای تاریخ را که ورق بزنیم می‌توان ردپایی از ایران را در تمامی صفحات مشاهده کرد. برای همین است هر آنچه در هنر اسلامی مشاهده می‌شود در ایران اسلامی نمود پیدا کرده است. دلیل این مزیت نیز در تفکر شیعی ما ایرانیان نهفته است، چون این مکتب مجال بیشتری برای تفکر و تعقل فراهم می‌کند.
این پژوهشگر هنر اسلامی در انتها تصریح کرد: بعد از پیروزی انقلاب اسلامی، ملت ایران به دلیل مشکلاتی چون جنگ و تحریم‌هایی اقتصادی هیچ گاه به درستی این فرصت را در اختیار نداشت که بیش از معیشت خود فکر کند، هر چند در این میان برخی از نگرانی‌های دینی نیز باعث شد، طی 4 دهه گذشته کمتر به هنر توجه شود. در انتها امیدوارم با تاکیداتی که مقام معظم رهبری به هنر اسلامی دارند توجه به این حوزه، شتاب بیشتری به خود بگیرد.
