نقش رسانه ملی در صیانت از نسخ خطی/گنج‌هایی که باید اهدا یا خریداری شوند
گروه ادب: مدیرکل نسخ خطی سازمان اسناد و کتابخانه ملی با اشاره به اهمیت رسانه ملی در آگاهی‌دهی به مردم درباره صیانت از نسخ خطی گفت: این نسخ همانند گنج‌هایی هستند که باید اهدا، خریداری یا به امانت سپرده شوند.
به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا)، چندی پیش حجت‌الاسلام والمسلمین حسن روحانی، رئیس جمهور کشورمان در جلسه هیئت دولت و پس از ارائه گزارش رئیس سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران بر حفظ و حراست از نسخ خطی تأکید کرد و آن را امری مهم و ضروری دانست و از صدا و سیما خواست که مردم را به حفظ این نسخ تشویق کند. در این راستا احسان‌الله شکراللهی، مدیرکل نسخ خطی سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران در گفت‌وگو با ایکنا درباره جایگاه نسخ خطی در کشور گفت: رئیس جمهور کشورمان در سخنان خود بر دو نکته درباره نسخ خطی تأکید کرد؛ یکی ضرورت حفظ و حراست از نسخه‌های خطی و دیگری جدیت نهادها و سازمان‌های گوناگون در این حوزه. از این رو نهاد مشخصی را در این راستا عنوان نکردند، اما در میان نهادها و سازمان‌ها، صدا و سیما به دلیل نقش فراگیری که می‌تواند در رابطه با معرفی و شناساندن نسخ خطی و جایگاه آن در میان مردم داشته باشد، بیشتر مورد توجه قرار گرفت.
وی افزود: با توجه به حساسیت این موضوع، اگر قرار است در این راستا کاری از سوی صدا و سیما انجام شود، باید حساسیت در توجه مردم به نسخه‌های خطی و تشویق آنها به امانت سپردن این نسخ و یا فروختن به کتابخانه‌های بزرگ باشد، نه اینکه آن را مانند گنج تلقی کرده و در گنجینه خود نگهداری کنند، به همین دلیل مردم باید بدانند که هم نسخ خطی و هم علوم مربوط به آن مانند تاریخ ادبیات، تاریخ هنر و ... همواره دارای اهمیت هستند.
شکراللهی ادامه داد: به لحاظ ادبی نیز بسیاری از نسخه‌های خطی کاربردی بوده و برخی نیز از نظر هنری چشم‌نواز هستند و یا می‌توانند از نظر ادبی دستمایه پاسخگویی به نیاز ادبی جامعه باشند و حتی از بُعد علمی نیز می‌تواند مورد استفاده قرار گیرد و نباید تصور کرد که علومی که در نسخه‌های خطی است، سالیان مدیدی از عمر آنها گذشته و کهنه و قدیمی شده‌اند.
وی در ادامه عنوان کرد: به دلیل چند دهه تلاش برخی از نهادها و سازماها مانند کتابخانه ملی، کتابخانه مرکزی، مرکز نشر و برخی از انتشارات‌ها، انجمن آثار و مفاخر فرهنگی و توجه به نسخ خطی و میراث کهن سبب توجه دیگر اقشار جامعه به این امر مهم شده است. همچنین بسیاری از پایان‌نامه‌ها و مقالات دانشگاهی مقطع تحصیلی به سمت احیای نسخ خطی سوق پیدا کرده‌اند.
شکراللهی تصریح کرد: تیراژ مقالات و آثاری که در این حوزه منتشر شده، نسبت به دهه‌های قبل به صورت قابل توجهی افزایش یافته است. دهه 80 جزء سال‌های پرکار حوزه نسخ خطی به شمار می‌رود و این موضوع تا حدی در سال‌های دهه 90 ادامه پیدا کرد، اما به دلیل مشکلاتی که طی سال‌های اخیر گریبانگیر حوزه نشر بوده، ناشران کمتر در این زمینه گام برداشته‌اند، به این دلیل که نسخ خطی مخاطبان خاص خود را دارد و متون تصحیح شده مانند سایر منابع با شمارگان بالا منتشر نمی‌شود؛ از این رو امکان گردش سرمایه برای ناشران کم است.
مدیرکل نسخ خطی کتابخانه ملی در ادامه گفت: یکی از حرکت‌های مناسب در این زمینه برگزاری 14 دوره آئین حامیان نسخ خطی است که تا سال گذشته در کتابخانه ملی برگزار شد و موج آگاهی‌رسانی در این حوزه را تقویت کرد و سبب شد تا انگیزه برخی از پژوهشگران افزایش یافته و باعث ادامه کار شود و تجربه بیشتری کسب کنند. در سال‌های اخیر نیز در فضای مجازی امکانی فراهم شده که اخبار و تصاویر نسخ خطی مورد توجه قرار گیرد و مردم از طریق شبکه‌های اجتماعی و تشکیل گروه‌ها و کانال‌های گوناگون در جریان این اخبار قرار گیرند.
وی با اشاره به امضای تفاهم‌نامه همکاری با سازمان‌های مختلف برای آگاهی مردم نسبت به اهمیت نسخ خطی به ویژه نسخ خطی قرآنی و ارزشمند بیان کرد: حرکت‌هایی در این راستا انجام شده است. به عنوان مثال با تشکیل کمیته حافظه جهانی، امکانی برای کتابخانه ملی به عنوان نهاد پیشگام و سایر کتابخانه‌ها مانند آستان قدس رضوی، مجلس، ملک و ... فراهم شده تا برخی از آثار طراز اول اسلامی و فارسی مورد توجه قرار گیرند و ثبت جهانی شوند و از سوی دیگر تفاهم‌نامه‌های مختلف کتابخانه ملی با کتابخانه‌های بزرگ جهان در راستای تبادل تصاویر نسخ خطی، کمک به تنظیم فهرست‌ها و برگزاری دوره‌های آموزشی به امضاء رسیده است. به عنوان نمونه سازمان ارتباطات اسلامی با تلاش خود در کشورهای صاحب نسخ خطی مانند ترکیه و شبه قاره هند، برخی از نسخ را معرفی و امکان چاپ آنها را فراهم کرده است.
