آیت‌الله طبسی:
هدایت اجباری انسان با عدالت و فلسفه ثواب و عقاب در تضاد است
گروه حوزه‌های علمیه: استاد تفسیر حوزه گفت: هدایت اجباری انسان‌ها با عدالت الهی، فلسفه ارسال رسل، هدایت ائمه هدی(ع) و فلسفه وجودی ثواب و عقاب و بهشت و جهنم در تنافی و تضاد است.
به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) آیت‌الله محمدجواد مروجی طبسی دیشب سوم مردادماه در ادامه تفسیر اخلاقی قرآن در حرم حضرت معصومه(س) به تفسیر آیه 16 سوره مبارکه بقره«أُولَئِكَ الَّذِينَ اشْتَرَوُا الضَّلَالَةَ بِالْهُدَى فَمَا رَبِحَتْ تِجَارَتُهُمْ وَمَا كَانُوا مُهْتَدِينَ» پرداخت و گفت: این آیه درباره منافقان بیان شده که هدایت را رها کردند و به جای آن گمراهی و ضلالت را خریدند.
وی با بیان اینکه درباره ضلالت دیدگاه‌های تفسیری مختلفی بیان شده است افزود: «اشتراء» هم به خریدن و هم فروختن گفته می‌شود و مرحوم طبرسی برای تایید این مسئله به آیات دیگر قرآن استناد کرده که از جمله آن آیه 20 سوره مبارکه یوسف(ع) «وَشَرَوْهُ بِثَمَنٍ بَخْسٍ دَرَاهِمَ مَعْدُودَةٍ وَكَانُوا فِيهِ مِنَ الزَّاهِدِينَ» و آیه 207 سوره بقره «وَمِنَ النَّاسِ مَنْ يَشْرِي نَفْسَهُ ابْتِغَاءَ مَرْضَاتِ اللَّهِ» است.
نویسنده تفسیر امام رضا(ع) با طرح این سؤال که منافقان، ایمانی نداشته‌اند که بخواهند آن را بفروشند و ضلالت بخرند تصریح کرد: در این زمینه چند دیدگاه وجود دارد؛ برخی فرموده‌اند که اشتراء از روی اختیار است زیرا منافقان با اراده و اختیار خود، ضلالت را انتخاب کرده و خریده‌اند.
نویسنده تفسیر امام باقر(ع) بیان کرد: برخی نیز گفته‌اند که همه انسان‌ها بر فطرت پاک الهی متولد شده‌اند که در روایت نیز داریم«کل مولود یولد علی الفطره» ولی این افراد خودشان فطرت پاک خدادادی را کنار گذاشته و راه گمراهی و ضلالت را انتخاب کرده اندیعنی استبدال در نفسشان ایجاد شده است.
بهترین تفسیر امامیه
این استاد تفسیر ادامه داد: مجمع البیان که بهترین تفسیر امامیه است فرموده اینها ایمان به پیامبر در قبل زا بعثت داشتند و در کتبشان نیز به آمدن پیامبر بشارت داده شده بود و به این مسئله یقین داشتند ولی با آمدن پیامبر(ص)، منکر این مسئله شدند.
وی افزود: امروز همه ما و قاطبه مسلمین و پیروان ادیان دیگر به ظهور موعودی در آخرالزمان که ما معتقدیم امام مهدی(عج) است اعتقاد دارند و معتقدیم که سرانجام سرنوشت زمین سرپده شدن به صالحان و حکمفرمایی آنان است ولی با آمدن امام در روایات داریم که افرادی منکر ایشان خواهند شد و منافقان در دوره صدر اسلام نیز به این مرض مبتلا شدند.
معانی ضلالت
آیت‌الله طبسی عنوان کرد: منافقان نیز در ابتدا ایمان به بعثت پیامبر(ص) داشتند اما در نهایت طغیان کردند و به جای ایمان را انحراف را برگزیدند.
وی در معنای واژه«ضلالت» بیان کرد: ضلالت به معانی مختلفی مانند«بطلان»،«جهل»«هلاکت» و «گمشده» و ... معنا شده و در روایتداریم که حکمت گمشده مومن است و در این آیه نیز بسیاری از این معانی می تواند صدق کند.
استاد حوزه علمیه اظهار کرد: در معنای هدایت نیز آورده شده که دلالت و بیان بر آن اطلاق دارد که دو نوع هدایت داریم هدایت اختیاری و هدایت اجباری البته روش خداوند هدایت اختیاری است و نه اجباری به همین دلیل در سوره مبارکه انسان آیه سوم فرموده است که «إِنَّا هَدَيْنَاهُ السَّبِيلَ إِمَّا شَاكِرًا وَإِمَّا كَفُورًا» بنابراین هدایت اجباری نداریم.
هدایت اجباری در تنافی با عدالت است
وی تاکید کرد: هدایت اجباری انسان‌ها با عدالت الهی، فلسفه ارسال رسل، هدایت ائمه هدی(ع) و فلسفه وجودی ثواب و عقاب و بهشت و جهنم در تنافی و تضاد است و از خداوند حکیم و عادل نه کاری خلاف حکمت سر می‌زند و نه برخلاف عدالت امری سامان می‌گیرد.
آیت‌الله طبسی اظهار کرد: هدایت اختیاری از راه تکلیف به دست می‌آید از این رو خداوند درباره منافقان سخن از تجارت کرده و فرموده کسانی که هدایت را فروختند تا ضلالت بخرند تجارتی کرده‌اند که برای آنان سودی نداشته است.
دیدگاه آیت‌الله مکارم درباره آیه
وی با اشاره به تفسیر آیت‌الله مکارم شیرازی از این آیه تصریح کرد: ایشان فرموده‌اند که راه برای منافقان برای هدیت باز شده بود تا به نفاق نروند و آن راه همنشینی با پیامبر(ص) و مومنان و نزول آیات و صدور روایات بود ولی آنان این راه را انتخاب نکرده و مسیر ضدیت با اسلام را پیمودند.
وی افزود: ایشان فرموده است که منافقان از دو جهت ضرر کردند یکی اینکه در دنیا به واسطه نفاق به اهدافشان نرسیدند و در آخرت نیز ضرر کرده و در خسران مبین هستند و خسرالدنیا و الاخرة شده‌اند.
وی با بیان اینکه درباره ضلالت دیدگاه‌های تفسیری مختلفی بیان شده است افزود: «اشتراء» هم به خریدن و هم فروختن گفته می‌شود و مرحوم طبرسی برای تایید این مسئله به آیات دیگر قرآن استناد کرده که از جمله آن آیه 20 سوره مبارکه یوسف(ع) «وَشَرَوْهُ بِثَمَنٍ بَخْسٍ دَرَاهِمَ مَعْدُودَةٍ وَكَانُوا فِيهِ مِنَ الزَّاهِدِينَ» و آیه 207 سوره بقره «وَمِنَ النَّاسِ مَنْ يَشْرِي نَفْسَهُ ابْتِغَاءَ مَرْضَاتِ اللَّهِ» است.
نویسنده تفسیر امام رضا(ع) با طرح این سؤال که منافقان، ایمانی نداشته‌اند که بخواهند آن را بفروشند و ضلالت بخرند تصریح کرد: در این زمینه چند دیدگاه وجود دارد؛ برخی فرموده‌اند که اشتراء از روی اختیار است زیرا منافقان با اراده و اختیار خود، ضلالت را انتخاب کرده و خریده‌اند.
نویسنده تفسیر امام باقر(ع) بیان کرد: برخی نیز گفته‌اند که همه انسان‌ها بر فطرت پاک الهی متولد شده‌اند که در روایت نیز داریم«کل مولود یولد علی الفطره» ولی این افراد خودشان فطرت پاک خدادادی را کنار گذاشته و راه گمراهی و ضلالت را انتخاب کرده اندیعنی استبدال در نفسشان ایجاد شده است.
بهترین تفسیر امامیه
این استاد تفسیر ادامه داد: مجمع البیان که بهترین تفسیر امامیه است فرموده اینها ایمان به پیامبر در قبل زا بعثت داشتند و در کتبشان نیز به آمدن پیامبر بشارت داده شده بود و به این مسئله یقین داشتند ولی با آمدن پیامبر(ص)، منکر این مسئله شدند.
وی افزود: امروز همه ما و قاطبه مسلمین و پیروان ادیان دیگر به ظهور موعودی در آخرالزمان که ما معتقدیم امام مهدی(عج) است اعتقاد دارند و معتقدیم که سرانجام سرنوشت زمین سرپده شدن به صالحان و حکمفرمایی آنان است ولی با آمدن امام در روایات داریم که افرادی منکر ایشان خواهند شد و منافقان در دوره صدر اسلام نیز به این مرض مبتلا شدند.
معانی ضلالت
آیت‌الله طبسی عنوان کرد: منافقان نیز در ابتدا ایمان به بعثت پیامبر(ص) داشتند اما در نهایت طغیان کردند و به جای ایمان را انحراف را برگزیدند.
وی در معنای واژه«ضلالت» بیان کرد: ضلالت به معانی مختلفی مانند«بطلان»،«جهل»«هلاکت» و «گمشده» و ... معنا شده و در روایتداریم که حکمت گمشده مومن است و در این آیه نیز بسیاری از این معانی می تواند صدق کند.
استاد حوزه علمیه اظهار کرد: در معنای هدایت نیز آورده شده که دلالت و بیان بر آن اطلاق دارد که دو نوع هدایت داریم هدایت اختیاری و هدایت اجباری البته روش خداوند هدایت اختیاری است و نه اجباری به همین دلیل در سوره مبارکه انسان آیه سوم فرموده است که «إِنَّا هَدَيْنَاهُ السَّبِيلَ إِمَّا شَاكِرًا وَإِمَّا كَفُورًا» بنابراین هدایت اجباری نداریم.
هدایت اجباری در تنافی با عدالت است
وی تاکید کرد: هدایت اجباری انسان‌ها با عدالت الهی، فلسفه ارسال رسل، هدایت ائمه هدی(ع) و فلسفه وجودی ثواب و عقاب و بهشت و جهنم در تنافی و تضاد است و از خداوند حکیم و عادل نه کاری خلاف حکمت سر می‌زند و نه برخلاف عدالت امری سامان می‌گیرد.
آیت‌الله طبسی اظهار کرد: هدایت اختیاری از راه تکلیف به دست می‌آید از این رو خداوند درباره منافقان سخن از تجارت کرده و فرموده کسانی که هدایت را فروختند تا ضلالت بخرند تجارتی کرده‌اند که برای آنان سودی نداشته است.
دیدگاه آیت‌الله مکارم درباره آیه
وی با اشاره به تفسیر آیت‌الله مکارم شیرازی از این آیه تصریح کرد: ایشان فرموده‌اند که راه برای منافقان برای هدیت باز شده بود تا به نفاق نروند و آن راه همنشینی با پیامبر(ص) و مومنان و نزول آیات و صدور روایات بود ولی آنان این راه را انتخاب نکرده و مسیر ضدیت با اسلام را پیمودند.
وی افزود: ایشان فرموده است که منافقان از دو جهت ضرر کردند یکی اینکه در دنیا به واسطه نفاق به اهدافشان نرسیدند و در آخرت نیز ضرر کرده و در خسران مبین هستند و خسرالدنیا و الاخرة شده‌اند.
