کیفیت ترجمه و چاپ؛ دلایل موفقیت اطلس قرآن
گروه ادب: اطلس قرآن، اثر شوقی ابوخلیل، نویسنده سوری‌الاصل این روزها در بازار کتاب‌های قرآنی مورد توجه مخاطبان قرار گرفته و چاپ هشتم این اثر با تیراژ بالا موید این مطلب است.
به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن (ایکنا)، اطلس قرآن، اثر شوقی ابوخلیل، نویسنده سوری الاصل از آثاری است که نگاهی متفاوت به قرآن دارد و به بررسی جغرافیای کنونی مکان‌هایی پرداخته که در قرآن کریم از آن‌ها نام برده شده است.
در یکی از روزهای گرم تیرماه به بهانه جدیدترین چاپ کتاب اطلس قرآن، میزبان محمد کرمانی، مترجم این اثر بودیم تا در خصوص ویژگی‌های کتاب و رسیدن آن به چاپ هشتم با وی گفت‌وگو کنیم.
متن این گفت‌وگو را در ادامه می‌خوانید؛
ایکنا: لطفا در مورد کتاب کمی توضیح دهید!
اطلس قرآن کتابی است اثر شوقی ابوخلیل که مکان‌های قرآنی و موقعیت
کنونی آن‌ها را مورد توجه قرار داده است؛ آرمانم این است که در هر خانواده مسلمان ایرانی یک اطلس قرآن باشد؛ البته سعی
می‌کنم همه جا برای قرآن کار کنم و در مورد اطلس قرآن باید بگویم که برای
شناساندن آن تقریبا در دویست مسجد حاضر شدم و کتاب را به امام جماعت مساجد هدیه
دادم تا از این طریق کتاب را معرفی کنم؛ فکر می‌کنم این کار برای فراگیر شدن کتاب
موثر است.
ایکنا: شوقی ابوخلیل آثار دیگری دارد؟
من سه اثر از ایشان دیدم که هر سه آن‌ها اطلس است؛ اطلس نبوی، اطلس تاریخ اسلام و این اثر را در کارنامه دارند؛ شاید کارهای دیگری نیز انجام داده‌اند اما این کتاب‌ها را از نزدیک در عربستان دیده‌ام.
ایکنا: اطلس قرآن نمونه دیگری در ایران دارد؟ غیر از آقای ابوخلیل، مولف دیگری به این موضوع پرداخته است؟
از این کتاب سه ترجمه فارسی بیرون آمده که دو تای آن‌ها پس از ترجمه حاضر بوده است و ترجمه بنده به لحاظ تجدید چاپ موفق‌تر از دیگر ترجمه‌ها بوده است؛ البته شنیده‌ام اخیرا در داخل کشور بر روی اطلس دیگری در زمینه قرآن کار می‌کنند که نمی‌دانم در چه مرحله‌ایست و خروجی آن را ندیده‌ام؛ ولی در عالم اسلام تاکنون این کتاب منحصر به فرد است.
ایکنا: ویژگی‌های این ترجمه و دلیل موفقیت آن را چه می‌دانید؟
نخست لطف خداوند و اینکه کار جز برای رضای او نبوده است و دیگر آنکه کیفیت
ترجمه و کیفیت چاپ این اثر را متمایز کرده است؛ یعنی از روز اول سعی کرده‌ایم که
دقیقا مطابق استانداردهای ناشر نسخه اصلی کتاب(مک گروهیل) که از بزرگترین ناشران
بین‌المللی است این کتاب چاپ شود و تا الان هم به این استانداردها وفادار مانده‌ایم؛
نه از کاغذ نه از کیفیت رنگ و نه از دوخت و ... هیچ کدام کم نگذاشتیم؛ دوم هم بحث
محتوای آن است یعنی این ترجمه چکش کاری شده و انسان‌های متعددی آن را خوانده‌اند و پس از چاپ به ما بازخورد داده‌اند و ما دنبال کردیم که این اثر
یک اثر دلنشین شده است به گونه‌ای که وقتی فردی کتاب را دست می‌گیرد دوست دارد تا
آخر ورق بزند و بخواند.
ایکنا: با توجه به توضیحاتی که در مقدمه کتاب آورده‌اید، ممکن است این شبهه پیش آید که در اصل اثر تحریفی صورت گرفته است؛ لطفا در این باره کمی توضیح دهید.
قطعا تحریفی اتفاق نیفتاده است؛ اما در ترجمه اثر یک سری تنقیح و تصحیح انجام داده‌ایم و در زمانی که شوقی ابوخلیل، مولف کتاب در قید حیات بود، سی و سه مورد از موارد اصلاحی را به خود ایشان اعلام کردیم که این سی و سه مورد اشتباه تاریخی،عددی، اشتباه پاورقی، اشتباه مرجع نویسی در کتاب آمده است و در نمایشگاه کتاب فرانکفورت که ایشان را دیدم اشتباهات یاد شده را پذیرفت.
ایکنا: آیا می‌توان گفت ترجمه از اصل اثر فراتر رفته و کیفیت بیشتری دارد؟
نه؛ زحمت اصلی را مولف اثر کشیده است؛ ما نیز یک مقداری اثر را اصلاح کرده‌ایم اما عظمت کار ایشان باید محفوظ بماند.
ایکنا: مولف در کتاب به موقعیت جغرافیایی کنونی مواردی چون «عدن الارض» و ... اشاره کرده است؛ توضیح اثر به گونه‌ای است که با قطعیت در این باره اظهار نظر کرده است؛ منابعی که نویسنده در این باره به آن استناد کرده است، چیست؟
ایشان یک بخشی از مراجع و منابع را در پایان کتاب آورده است و یک بخش دیگر را بر اساس توضیحی که در اثر آورده است همان 12 سالی است که ایشان سفر کرده است؛ یعنی خود ایشان رفته یک نقطه از زمین را دیده و به عنوان یک مسلمان ارادتمند قرآن و پژوهشگر استانداردی که در دانشگاه بین‌المللی تدریس می‌کند، براساس مستنداتی که داشته در کتاب آورده است.
دیگر آنکه این کتاب اساساً یک کتاب تفسیری نیست و آقای ابوخلیل هم چنین داعیه‌ای ندارد؛ رویکرد این کتاب تبیین‌گری است و از همان سه منظر تاریخی، جغرافیای و فضای اجتماعی به یک سری از حوادث 23 سال بعثت پرداخته است و یک سری از واژگان قرآنی که به ظاهر گنگ هستند را با رسالت تبیین‌گری در تصویر سازی، مفهومی کرده و در این کار نیز موفق نیز بوده است، یعنی ما نمونه آن را نداشتیم، اطلس زیاد داشتیم اما اطلس قرآنی یا قرآن اطلس شده نداشتیم و این شاهکار ایشان است.
البته سال به سال ویرایش قطعی داریم و اثر پخته‌تر می‌شود؛ جاده کیفیت یک جاده بی انتهاست و هر چقدر که قویتر کار کنیم و بازبینی انجام دهیم اثر کیفی‌تر می‌شود؛ هم اکنون نیز در یک سال و نیم اخیری که دوستان کار کردند و من هم خدمت آن‌ها بودم، این اثر را کاملا متفاوت از این چاپ قبلی آن می‌دانم فکر می‌کنم شاید یک و نیم برابر با کیفیت‌تر از چاپ‌های قبلی باشد و البته این ادامه دارد.
ایکنا: بر سر مکان قطعی مواردی که در کتاب آمده، تا چه اندازه اجماع وجود دارد؟
ببینید من خودم را قرآن‌پژوه و جغرافی‌دان نمی‌دانم؛ در مسائل تاریخی جغرافیایی، اجتماعی متعلق به ادوار همیشه دیدگاه‌های متعارض زیاد است ولی آن کاری که این کار انجام می‌دهد این است که ذهن ما را از شکل انتزاعی می‌آورد و به یک مجموعه اطلاعات ملموس نزدیک می‌کند؛ حالا ممکن است که این اطلاعات ملموس از دیدگاه محقق این باشد که این مکان سرزمین نوح است یا اینجا سرزمین لوط نبوده است ولی در اینکه مفهوم انتزاعی را به یک مفهوم ملموس فیزیکی موجود تبدیل کنیم که قابل رویت و قابل بازدید است در آن تردیدی نیست.
چاپ هشتم اطلس قرآن در 10 هزار نسخه به اهتمام انتشارات آستان قدس رضوی هم اکنون در بازار کتاب در دسترس عموم قرار دارد؛ قیمت این اثر 40 هزار تومان است.
