نقش جهاد دانشگاهی در عرصه ترویج فرهنگ اسلامی قابل کتمان نیست

به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا)، به نقل از روابط عمومی جهاد دانشگاهی، سعید پورعلی معاون فرهنگی جهاد دانشگاهی در رابطه با جایگاه و عملکرد جهاد دانشگاهی در زیر ساخت های فرهنگی کشور، گفت: جهاد دانشگاهی بر اساس اهداف و اساس نامه، به خودی خود یک زیر ساخت فرهنگی است که با فرمان معمار کبیر انقلاب اسلامی حضرت امام خمینی (ره) در ابتدا با رویکرد تحقق اهداف انقلاب در مدیریت دانشگاه و آموزش عالی شکل گرفته و متولد شد. در این راستا این نهاد در همان آغاز ضمن شناخت دقیق از اقتضائات فضای علمی و دانشگاهی و اشراف به مطالبات انقلاب اسلامی با اقدامات خود، پیوند خوبی میان این دو فضا مهیا ساخت.

جهاد دانشگاهی؛ مبدع سازمان و رسانه دانشجویی مستقل در حوزه قرآنی

وی افزود: بر این مبنا و رویکرد، عمده اقدامات زیرساختی این نهاد که هر کدام به تدریج مبدع فعالیت های فرهنگی متنوعی گردید با جهت گیری فرهنگ سازانه و رفع کمبود و مرتفع ساختن مساله ای خاص شکل گرفته و تا امروز البته با شدت و ضعف دنبال شده است. این نهاد از پیشتازان تامین منابع آموزشی - دانشگاهی مطلوب بود و با اقدامات زیرساختی، این مهم را محقق ساخت که امروز اقدامات موسسه «سمت» تداوم آن مسیر است. یا در حوزه کتاب و کتابخوانی از اولین نهادهایی است که ترویج و فرهنگ سازی را در عرصه دانشجویی و حتی اساتید با ابتکار خود مورد پیگیری قرار داد. ایده شکل دهی واحد نشر دانشگاهی، جشنواره کتاب سال دانشجویی و پایان نامه های برتر دانشگاهی از آن جمله است. شاهد مثال دیگر، اقدام این نهاد در برگزاری دوره های معرفت افزایی با رویکرد قرآن و معارف اسلامی است. این دوره ها و قوت آن خیلی سریع مورد توجه عام و خاص قرار گرفت و تجربه آن هنوز مورد تحسین است اگر چه امروز متولی آن دیگر جهاد نیست. در حوزه قرآن و معارف، جهاددانشگاهی اولین نهادی است که مبدع سازمان و رسانه دانشجویی مستقل در حوزه قرآنی است و امروز با نام سازمان فعالیت های قرآنی دانشگاهیان و ایکنا فعال است. در حوزه هنر، برگزاری جشنواره های سراسری تئاتر دانشجویی که با هدف گسترش هنر و شکوفایی استعدادهاي هنری دانشجویان برپا شد یا شکل دادن به کنگره شعر و ادب دانشجویان از آن جمله است.

پورعلی تصریح کرد: فارغ از به مثال آوردن دیگر اقدامات الگویی، آنچه نقطه آغاز و نتیجه این ساخت ها و اقدامات است یکسان است و آن تامین و پرورش نیروی انسانی دلسوز و دارای دغدغه و نقش این نهاد در تکثیر آن برای نظام و انقلاب است.

وی افزود: آنچه گفته شد گوشه ای از جایگاه و عملکرد این نهاد در زیرساخت فرهنگی کشور است. تاسیس ایسنا با رویکرد و مشارکت فعال دانشجویان در راستای رفع خلاً اطلاع رسانی در جامعه و ارایه یک الگوی بدیل رسانه ای در کشور، تاسیس ایسپا با هدف فرهنگ پژوهی و شناخت افکار عمومی جامعه با اتکا به سرمایه دانشجویی و دانشگاهی و همچنین راه اندازی مراکزی همچون سازمان دانشجویان، مرکز گردشگری دانشجویان، مرکز امام، ولایت فقیه و انقلاب اسلامی، موسسه قرض الحسنه دانشجویان از جمله عرصه های زیرساختی و نوین است که در جهاددانشگاهی شکل گرفته است.

معاون فرهنگی جهاد دانشگاهی در رابطه با نقش جهاد دانشگاهی در فرهنگ عمومی کشور، بیان کرد: در ابتدا ماموریت این نهاد در چارچوب دانشگاه خلاصه می شد، قطعا در همین چارچوب هم با توجه به فضای حاکم بر دانشگاه، یکی از مطالبات از این نهاد حساس سازی محیط دانشگاهی به شاخص ها و ارزش های فرهنگ عمومی بود که در گذشته عموما مورد غفلت بود. این اقدام با شناخت ویژگی های محیط دانشگاه، کار دشوار و سختی بود و هنوز هم با مصائبی مواجه است. در نتیجه اصلاحیه ای دومی که سال 1369 بر اساسنامه این نهاد صورت گرفت توسعه امور فرهنگی در سطح عمومی و جامعه مورد توجه قرار گرفت که این خود نقطه عطفی در کاربست قابلیت های این نهاد در عرصه فرهنگ عمومی است در حال حاضر این نهاد با عضویت در شورای فرهنگ عمومی و سایر شوراها و کارگروه های فرهنگی، اجتماعی، ظرفیت و مجموعه سرمایه های خود را در جهت بهبود و ارتقای شاخص های فرهنگ عمومی به کار بسته است.

رصد فرهنگ عمومی در دستور کار جهاد دانشگاهی

وی اظهار کرد: به طور قطع در میان دو فضای دانشگاه و جامعه، مطلوب های فرهنگی مشترکی مورد انتظار است که این نهاد به آن می پردازد. همچنین این نهاد در اجرای طرح های ملی مانند سنجش سرمایه اجتماعی، پیمایش ملی ارزش ها و نگرش های ایرانیان، آسیب های اجتماعی با دفتر طرح های ملی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی همکاری داشته و تلاش کرده است رصد فرهنگ عمومی را همواره در دستور قرار دهد.

پورعلی با ارزیابی دست یافتن به اهداف فرهنگی پیش بینی شده این نهاد، گفت: آنچه می تواند معیاری بر مطلوبیت اقدامات این نهاد ارزیابی شود نقطه نظر مخاطبان و متولیان نظام اسلامی است. در باب نظر مخاطبان با توجه به مکانیسم ارتباط گیری که برای تداوم ارتباط با این طیف، در درون نهاد طراحی شده است در جمع بندی و ارزیابی برنامه ها از منظر دانشجویان که اخیرا به عنوان یک هدف در برنامه پنجم توسعه جهاددانشگاهی مورد توجه حوزه فرهنگی قرار گرفته است رضایت نسبتا بالایی از فعالیت ها احصا شده است. البته این به این معنا که انتقاد یا ضعفی نیست نمی باشد. در منظر متولیان نیز كه در راس آنان مقام معظم رهبری هستند همواره این نهاد را مورد لطف و ستایش قرار دادند و چنانچه نکته ای باشد فرمایشات خود را در بهبود هر چه بهتر عملکرد این نهاد مطرح می کنند. البته این نهاد نیز مانند بسیاری دیگر از دستگاه ها با مشکلات و موانعی روبرو بوده است و بسترها و ابزارها همیشه آن گونه که باید، فراهم نبوده است.

وی با اشاره به مهمترین مطالعات و فعالیت های یکسال گذشته فرهنگی جهاددانشگاهی، تصریح کرد: نظر به اینکه وظایف و ماموریت فرهنگی جهاددانشگاهي در دو سر فصل کلی مطالعات و برنامه های فرهنگی قابل بیان است، این نهاد به عنوان سازمانی تابع شورای عالی انقلاب فرهنگی هم مورد مشورت و هم مورد خطاب آن شورا مي باشد. طبیعتا با توجه به طیف گسترده ذینفعان در شورا و دانشگاه، دارای رویه همکاری و مشارکت با بسیاری از نهادهاست. لذا دفتر مطالعات فرهنگي به عنوان قوه عاقله این معاونت در سال گذشته در تامین نقطه نظرات و ارایه راهکارها و همکاری با سایر نهادها فعالیت ارزنده و شايسته اي داشته است. همچنین از منظر خطاب واقع شدن در مسیر کاراندیشی جهت ماموریت های محوله نقشه جامع علمی گام برداشته است که هنوز ادامه دارد.

ساماندهی مطالعات فرهنگی دانشگاهی با طراحی برنامه هفتگانه های مطالعاتی در جهاد دانشگاهی

معاون فرهنگی جهاد دانشگاهی گفت: در حوزه اقدامات ایجابی در صف، با طراحی برنامه هفتگانه های مطالعاتی سعی بر سامان‌دادن حوزه اندیشه ای و مطالعاتی حول محور فرهنگ دانشگاهی را داشته که از جمله اهم این اقدامات، در دستور کار قرار گرفتن انتشار دوفصلنامه مطالعات راهبردي فرهنگ دانشگاهی با همکاری پژوهشکده فرهنگ، هنر و معماری و برگزاری نخستين همایش ملي فرهنگ دانشگاهی با همکاری پژوهشگاه علوم انسانی و اجتماعی این نهاد است. در بخش برنامه های فرهنگی با فعال سازی گروه های معین جهت ارزیابی برنامه های سراسری و هماهنگ در حال انجام، برنامه ریزی کارها به روال گذشته در حال انجام است و تلاش می شود اقدامات به لحاظ محتوایی تقویت و از لحاظ حوزه اثرگذاری بیشتر مورد مداقه قرار گیرد.

وی افزود: تشكيل كارگروه فرهنگ و مديريت جهادي كه از سال هاي گذشته مورد توجه بوده است از ديگر اقداماتي است كه توسط دفتر مطالعات فرهنگي صورت پذيرفت كه از نقاط قوت اين كارگروه مي توان به مشاركت معاونت هاي جهاد دانشگاهي اشاره نمود. همچنین در مرکز افکارسنجی دانشجویان ایران که مهم ترین مأموریت آن رصد تغییر و تحولات فرهنگی در محیط های دانشجویی و دانشگاهی و فرهنگ عمومی است فعالیت های مطالعاتی بسیار ارزنده ای چون اجرای هفت موج انتخاباتی مجلس شورای اسلامی و خبرگان رهبری، چندین نوبت مسایل روز، عوامل موثر بر استرس زای در بین شهروندان، آغاز دور دوم پیمایش ملی"فرهنگ سیاسی ایرانیان" نحوه حضور جوانان در شبکه های اجتماعی، فراتحلیل نیازسنجی فرهنگی دانشجویان و برپایی چندین پانل تخصصی پیرامون "فضای مجازی" انجام شده است.

پورعلی در رابطه با نقش جهاد در ترویج فرهنگ اسلامی در دانشگاه ها، بیان کرد: طبیعی است که در یک نظام و جامعه اسلامی، نه یک نهاد بلکه تمام نهادها در زمینه فرهنگ اسلامی دارای ماموریت و مسولیت اند. در دانشگاه ها با توجه به فلسفه تولد این نهاد که در ابتدا اشاره شد این نقش در مورد جهاددانشگاهی بسیار پررنگ است. هر چند به تدریج با گسترش بخش های فرهنگی در دانشگاه شاهد مشارکت بخش های بیشتری در این موضوع بوده و هستیم؛ لذا نقش این نهاد در عرصه ترویج فرهنگ اسلامی قابل کتمان و چشم پوشی نیست و این موضوع در ابلاغیه جدید دبیرخانه نقشه جامع علمی کشور برای این نهاد مورد تاکید قرار گرفته است. البته همانطور که گفته شد آنچه در موضوع مشارکت در ترویج فرهنگ اسلامی - ایرانی مهم است، رسیدن به سازوکاری دقیق و کارشناسی جهت پرهیز از موازی کاری و اثرگذاری مطلوب تر است که این مهم می تواند بر اساس داشته ها و سرمایه های هر یک از نهادها مورد تامل قرار گیرد.

معاون فرهنگی جهاد دانشگاهی در پایان به ماموریت هایی که جهاد می تواند در حوزه فرهنگی عهده دار شود اشاره کرد و گفت: مشارکت در ارایه الگوهای روزآمد در حوزه نیازهای جوانان جامعه، ارایه مدل های بومی در حوزه فضای مجازی و فناوری های نوین، ایجاد همبستگی در بین دانشجویان کشورهای اسلامی، رویکرد تازه فرهنگی به حوزه اجتماعی در جامعه، حضور فعال تر در دانشگاه های آزاد، پیام نور و ... (عرصه های جدید)، فرهنگ پژوهی (در گستره بیشتر) و تأمل و پیشنهاد قالب ها و شیوه های نوین در ارایه فعالیت های فرهنگی به متولیان، ماموریت هایی است که جهاد می تواند در حوزه فرهنگی عهده دار شود.