استاد حوزه علمیه:
شهید صدر غایت نظام اسلامی را جهانشمول بودن آن می‌داند
گروه حوزه‌های علمیه: استاد حوزه علمیه گفت: در نگاه شهید صدر غایت نظام اسلامی حکومت جهانی آن و همان بعد جهانشمول است.
به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن (ایکنا) حجت‌الاسلام والمسلمین سیداحسان رفیعی علوی، محقق و استاد حوزه دیشب 16 مرداد ماه در کرسی آزاداندیشی «فقه و نظریات در اندیشه‌های شهید صدر» در موسسه دائرةالمعارف فقه اسلامی گفت: اقتصادنای شهید صدر دو ساحت دارد و هر دو ساحت فوق‌العاده هم در موضوع و هم در روش بی همتاست.
وی با بیان اینکه فقه نظریات از ویژگی‌های بارز این ساحت‌هاست افزود: این کتاب بیشتر از موضوع آن، روش‌شناسی مهمتری دارد زیرا به موضوعات جدید فقهی و نظام‌سازی فقهی پرداخته است و این کار با دو ضرورت معطوف به رخداد انقلاب اسلامی و تشکیل حکومت اسلامی در ایران و دیگری وجه جهانشمولی اسلام تدوین شده است.
رفیعی علوی بیان کرد: عمیق‌ترین فکر حکومت دینی تئوری حاکم و احکامی است که هر دو برخاسته از شریعت باشد و امام خمینی قایل به این مطلب بودند که اندیشه احکام و حاکم باید برخاسته از اسلام باشد و بزرگترین هنر شهید صدر نیز این بود که فتح بابی در هر دو عرصه ذکر شده گشود.
این محقق عنوان کرد: در نگاه شهید صدر غایت نظام اسلامی حکومت جهانی آن و همان بعد جهانشمولی است.
وی با بیان اینکه برخی گفته‌اند در آراء شهید صدر واژه «فقه النظریات» وجود ندارد بلکه تاسیس آن از سوی برخی شاگردان و حقوقدانانی است که در غرب و یا دنیای عرب مطالعه و درس و بحث داشته‌اند اظهار کرد: فقه النظریه نوعی ارتقاء ساختارهای سنتی در موضوع و روش در بحث فقه است.
رفیعی علوی ادامه داد: برخی می‌گویند شهید صدر دنبال فقه و اجتهاد جدیدی بود در حالی که او تمام قد قائل به روش سنتی اجتهاد بود و تنها راه‌گشایی در جنبه‌های مغفول و مسکوت شیعه ایجاد کرد و دنبال فقه و اجتهاد جدیدی نبود.
این محقق تصریح کرد: در آراء قدما تفکیکی میان کلام و حدیث و فقه و ... دیده نمی‌شود اما با متراکم شدن نظرات فقهی ابواب مورد نیاز در فقه تاسیس شد و امروز هم می‌بینیم که برخی مراجع به بیان نظرات گذشتگان پرداخته و برخی از احادیث و منابع بهره می‌برند.
وی افزود: در دوره شهید صدر ابواب فقهی، مقوله تاریخ زندگی مسلمین است و این مسئله باید ارتقاء یابد از این رو فقه نظریات پاسخ به شکستن تراکم استدلالی در فقه و باز کردن موضوعات جدید فقهی و نظام‌سازی فقهی بود.
رفیعی علوی تصریح کرد: شهید صدر معتقد است اگر همه روابط از ساخت نهادها مثلا در عرصه اقتصادی تا روابط اجتماعی و فرهنگ مسلط بر بانکداری، اسلامی شود در این صورت نظام‌سازی فقهی صورت گرفته است.
وی افزود: وی قایل به استفاده مسایل کلامی در سیاست‌های کلی و قایل به استفاده از تفسیر در این مقولات و فقه النظریات است.
وی به روش‌شناسی شهید صدر اشاره و ادامه داد: فقه نظریات مبتنی بر سه عرصه فرضیه‌سازی، مطالعه و تنقیح احکام همسو و عرصه نظام‌سازی فقهی است مثلا شهید صدر در مسئله پول، ابتدا مطالب قدما را آورده سپس نظریات معاصرین خود و حتی کسانی که به لحاظ فقهی مخالف او هستند در یکجا جمع می‌کند و هیچ محدودیتی در علوم اسلامی برای خود قایل نمی شود.
رفیعی علوی با بیان اینکه مرحوم صدر از کلام و تفسیر و فقه و حدیث و ... شاهد مثال برای استنباط مسایل پولی می‌آورد تصریح کرد: کار شهید صدر تجمیع آراء صاحبان فکر اسلامی و تنقیح مناط و ایجاد و احداث خط کلی است و وقتی از تراکم آراء بهره برد خطوط کلی در مسایل مورد نیاز را ایجاد می‌کند و براساس آن نظام سازی می کند که فوایدی نیز دارد.
وی عنوان کرد: 9 اشکال به روش‌شناسی فقه نظریات وارد شده که برای همه آن‌ها پاسخ وجود دارد که یکی از آن بحث حجیت است و برخی گفته‌اند کار شهید صدر چیزی غیر از اقتباس و استحسان نیست و تکرار حرف‌های غربی است.
وی با بیان اینکه فقه نظریات از ویژگی‌های بارز این ساحت‌هاست افزود: این کتاب بیشتر از موضوع آن، روش‌شناسی مهمتری دارد زیرا به موضوعات جدید فقهی و نظام‌سازی فقهی پرداخته است و این کار با دو ضرورت معطوف به رخداد انقلاب اسلامی و تشکیل حکومت اسلامی در ایران و دیگری وجه جهانشمولی اسلام تدوین شده است.
رفیعی علوی بیان کرد: عمیق‌ترین فکر حکومت دینی تئوری حاکم و احکامی است که هر دو برخاسته از شریعت باشد و امام خمینی قایل به این مطلب بودند که اندیشه احکام و حاکم باید برخاسته از اسلام باشد و بزرگترین هنر شهید صدر نیز این بود که فتح بابی در هر دو عرصه ذکر شده گشود.
این محقق عنوان کرد: در نگاه شهید صدر غایت نظام اسلامی حکومت جهانی آن و همان بعد جهانشمولی است.
وی با بیان اینکه برخی گفته‌اند در آراء شهید صدر واژه «فقه النظریات» وجود ندارد بلکه تاسیس آن از سوی برخی شاگردان و حقوقدانانی است که در غرب و یا دنیای عرب مطالعه و درس و بحث داشته‌اند اظهار کرد: فقه النظریه نوعی ارتقاء ساختارهای سنتی در موضوع و روش در بحث فقه است.
رفیعی علوی ادامه داد: برخی می‌گویند شهید صدر دنبال فقه و اجتهاد جدیدی بود در حالی که او تمام قد قائل به روش سنتی اجتهاد بود و تنها راه‌گشایی در جنبه‌های مغفول و مسکوت شیعه ایجاد کرد و دنبال فقه و اجتهاد جدیدی نبود.
این محقق تصریح کرد: در آراء قدما تفکیکی میان کلام و حدیث و فقه و ... دیده نمی‌شود اما با متراکم شدن نظرات فقهی ابواب مورد نیاز در فقه تاسیس شد و امروز هم می‌بینیم که برخی مراجع به بیان نظرات گذشتگان پرداخته و برخی از احادیث و منابع بهره می‌برند.
وی افزود: در دوره شهید صدر ابواب فقهی، مقوله تاریخ زندگی مسلمین است و این مسئله باید ارتقاء یابد از این رو فقه نظریات پاسخ به شکستن تراکم استدلالی در فقه و باز کردن موضوعات جدید فقهی و نظام‌سازی فقهی بود.
رفیعی علوی تصریح کرد: شهید صدر معتقد است اگر همه روابط از ساخت نهادها مثلا در عرصه اقتصادی تا روابط اجتماعی و فرهنگ مسلط بر بانکداری، اسلامی شود در این صورت نظام‌سازی فقهی صورت گرفته است.
وی افزود: وی قایل به استفاده مسایل کلامی در سیاست‌های کلی و قایل به استفاده از تفسیر در این مقولات و فقه النظریات است.
وی به روش‌شناسی شهید صدر اشاره و ادامه داد: فقه نظریات مبتنی بر سه عرصه فرضیه‌سازی، مطالعه و تنقیح احکام همسو و عرصه نظام‌سازی فقهی است مثلا شهید صدر در مسئله پول، ابتدا مطالب قدما را آورده سپس نظریات معاصرین خود و حتی کسانی که به لحاظ فقهی مخالف او هستند در یکجا جمع می‌کند و هیچ محدودیتی در علوم اسلامی برای خود قایل نمی شود.
رفیعی علوی با بیان اینکه مرحوم صدر از کلام و تفسیر و فقه و حدیث و ... شاهد مثال برای استنباط مسایل پولی می‌آورد تصریح کرد: کار شهید صدر تجمیع آراء صاحبان فکر اسلامی و تنقیح مناط و ایجاد و احداث خط کلی است و وقتی از تراکم آراء بهره برد خطوط کلی در مسایل مورد نیاز را ایجاد می‌کند و براساس آن نظام سازی می کند که فوایدی نیز دارد.
وی عنوان کرد: 9 اشکال به روش‌شناسی فقه نظریات وارد شده که برای همه آن‌ها پاسخ وجود دارد که یکی از آن بحث حجیت است و برخی گفته‌اند کار شهید صدر چیزی غیر از اقتباس و استحسان نیست و تکرار حرف‌های غربی است.
