«ایده صلح در قرآن» در پژوهش مورخ آمریکایی
گروه بین‌الملل: «خوآن کول»، اندیشمند و مورخ آمریکایی در حوزه خاورمیانه و جنوب آسیا در جدیدترین پژوهش خود با عنوان «ایده صلح در قرآن» به بررسی صلح در آیات قرآن کریم پرداخت.
به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) به نقل از پایگاه خبری «Truthdig»، «جان ریکاردو آی. خوآن کول»، در مقدمه پژوهش خود که به‌زودی آن را در قالب کتاب منتشر خواهد کرد، نوشت:
در مباحث کنونی در مورد ریشه‌های افراط‌گرایی مسلمانان و ویژگی اسلام، مراجعه به قرآن بسیار حائز اهمیت است. قرآن نیز همانند انجیل، آیاتی در مورد جنگ و همچنین صلح دارد، اما در این میان آیات صلح کمتر مورد بررسی قرار گرفته است.
کاربرد "سلام(صلح)" در قرآن
در قرآن کریم کلمه صلح با واژه «سلام» بیان شده است.
ـ وعده صلح در شب قدر یا شب نزول قرآن:
سوره قدر از نزول فرشتگان و روح‌القدس در شب نزول قرآن صحبت می‌کند «سَلَامٌ هِيَ حَتَّى مَطْلَعِ الْفَجْرِ: [آن شب] تا دم صبح صلح و سلام است، پایان یافته و وعده صلح را تا سپیده صبح می‌دهد»(سوره مبارکه قدر/آیه 5). واژه صلح در زبان‌های سامی مانند عبری و عربی نه تنها به معنای نبود مشاجره درک می‌شود، بلکه مفهوم مثبتی از رفاه است.
همچنین آیه پایانی سوره قدر در مورد ارمغان صلح و آرامش درونی برای مؤمنان سخن می‌گوید.
ـ بهشت با پوششی از صلح به تصویر کشیده شده است:
قرآن می‌گوید محمد[ص] به عنوان شاهد برای امت خویش و عالمین فرستاده شد: «وَيَوْمَ نَبْعَثُ فِي كُلِّ أُمَّةٍ شَهِيدًا عَلَيْهِمْ مِنْ أَنْفُسِهِمْ وَجِئْنَا بِكَ شَهِيدًا عَلَى هَؤُلَاءِ وَنَزَّلْنَا عَلَيْكَ الْكِتَابَ تِبْيَانًا لِكُلِّ شَيْءٍ وَهُدًى وَرَحْمَةً وَبُشْرَى لِلْمُسْلِمِينَ: به خاطر بیاورید روزی را که از هر امتی، گواهی از میان خودشان بر آن‌ها مبعوث می‌گردانیم و تو را ـ ای محمد ـ گواه آن‌ها قرار دادیم و همانا این کتاب را بر تو نازل کردیم که بیانگر همه چیز است و عامل هدایت و مایه رحمت و بشارت برای مسلمانان است»(سوره نحل/ آیه 89).
در این آیه عنوان شده که پیامبر اسلام روز قیامت به عنوان شاهد اعمال مردم دنیا خواهد آمد و موؤنان یا اصحاب یمین وارد بهشت خواهند شد. بهشت مخزن آرزوهای انسان است که در قرآن با پوششی از صلح به تصویر کشیده شده است: «ادْخُلُوهَا بِسَلَامٍ ذَلِكَ يَوْمُ الْخُلُودِ:
(به آن‌ها می‌گويند) به سلامت و صلح وارد بهشت شويد، امروز روز جاوداني است»(سوره مبارکه قاف/آیه 34).
این آیه استقبال فرشتگان از بهشتیان را با سلام و صلح وعده داده است.
در بهشت جز سلام نمی‌شنوند:
تصویر بهشت در قرآن با نهرهای جاری و باغ‌های زیبا و وفور شادی و صلح همراه است، جایی که اهل آن جز سلام و درود نمی‌شنوند: «لَا يَسْمَعُونَ فِيهَا لَغْوًا وَلَا تَأْثِيمً، إِلَّا قِيلًا سَلَامًا سَلَامًا: در آن باغهاي بهشت نه لغو و بيهوده اي ميشنوند نه سخنان گناه آلود، تنها چيزی كه می‌شنوند «سلام» است «سلام»(سوره مبارکه واقعه/ آیات 25 و 26).
سلام بهشتیان به هم:
«وَأَمَّا إِنْ كَانَ مِنْ أَصْحَابِ الْيَمِينِ فَسَلَامٌ لَكَ مِنْ أَصْحَابِ الْيَمِينِ: و اما اگر از اصحاب يمين باشد، به او گفته ميشود: سلام بر تو از سوی دوستانت كه از اصحاب اليمين هستند»(سوره مبارکه واقعه/آیات 90 و 91)
سلام خدا به بهشتیان:
إِنَّ أَصْحَابَ الْجَنَّةِ الْيَوْمَ فِي شُغُلٍ فَاكِهُونَ. هُمْ وَأَزْوَاجُهُمْ فِي ظِلَالٍ عَلَى الْأَرَائِكِ مُتَّكِئُونَ. لَهُمْ فِيهَا فَاكِهَةٌ وَلَهُمْ مَا يَدَّعُونَ. سَلَامٌ قَوْلًا مِنْ رَبٍّ رَحِيمٍ: در اين روز اهل بهشت كار و بارى خوش در پيش دارند. آن‌ها با همسرانشان در زير سايه ها بر تخت‌ها تكيه مىزنند. در آنجا براى آن‌ها [هر گونه] ميوه است و هر چه دلشان بخواهد از جانب پروردگار مهربان [به آنان] سلام گفته مى‌شود»(سوره مبارکه یاسین/آیات 55 الی 58).
به نظر می‌رسد این آیات مراحل پیشرفت بهشتیان را در صلح و آرامش به تصویر می‌کشد و از رفاه در بهشت با نهرهای جاری و باغ‌های پر از میوه و همنشینان شایسته که جز سلام نمی‌گویند، شروع می‌شود و به بالاترین سطح بهشت می‌رسد که در آن خداوند خود به بهشتیان سلام می‌گوید و خواهان سلامتی و آسایش آنان می‌شود.
صلح و سلام از اسماء الهی است:
کلمه «سلام یا صلح» از خود پروردگار می‌آید، زیرا در دیدگاه قرآن این کلمه جوهره خدا را که صلح و سلام است، بیان می‌کند و آیه 23 سوره مبارکه حشر آشکارا می‌گوید که صلح یکی از اسماء خداوند است: «هُوَ اللَّهُ الَّذِي لَا إِلَهَ إِلَّا هُوَ الْمَلِكُ الْقُدُّوسُ السَّلَامُ الْمُؤْمِنُ الْمُهَيْمِنُ الْعَزِيزُ الْجَبَّارُ الْمُتَكَبِّرُ: اوست خدايى كه جز او معبودى نيست همان فرمانرواى پاك سلامت[بخش و] مؤمن [به حقيقت حقه خود كه] نگهبان عزيز جبار [و] متكبر [است].
گفتنی است، جان ریکاردو آی. خوآن کول، متولد ۲۳ اکتبر ۱۹۵۲، یکی از اندیشمندان و مورخان آمریکایی معاصر در حوزه خاورمیانه و جنوب آسیا است. او هم اکنون استادتمام کرسی «ریچارد میچل کالیگیت» رشته تاریخ در دانشگاه میشیگان است. کول چندین کتاب با موضوع خاورمیانه مدرن چاپ کرده و مترجم برخی متون عربی و فارسی به انگلیسی نیز هست.
کتاب «ریشه‌های تشیع شمال هند در ایران و عراق: دین و حکومت در دوران اوده»، رساله دکترای او بوده و جدیدترین پژوهش او با عنوان «ایده صلح در قرآن» به‌زودی در قالب کتاب منتشر خواهد شد.
در مباحث کنونی در مورد ریشه‌های افراط‌گرایی مسلمانان و ویژگی اسلام، مراجعه به قرآن بسیار حائز اهمیت است. قرآن نیز همانند انجیل، آیاتی در مورد جنگ و همچنین صلح دارد، اما در این میان آیات صلح کمتر مورد بررسی قرار گرفته است.
کاربرد "سلام(صلح)" در قرآن
در قرآن کریم کلمه صلح با واژه «سلام» بیان شده است.
ـ وعده صلح در شب قدر یا شب نزول قرآن:
سوره قدر از نزول فرشتگان و روح‌القدس در شب نزول قرآن صحبت می‌کند «سَلَامٌ هِيَ حَتَّى مَطْلَعِ الْفَجْرِ: [آن شب] تا دم صبح صلح و سلام است، پایان یافته و وعده صلح را تا سپیده صبح می‌دهد»(سوره مبارکه قدر/آیه 5). واژه صلح در زبان‌های سامی مانند عبری و عربی نه تنها به معنای نبود مشاجره درک می‌شود، بلکه مفهوم مثبتی از رفاه است.
همچنین آیه پایانی سوره قدر در مورد ارمغان صلح و آرامش درونی برای مؤمنان سخن می‌گوید.
ـ بهشت با پوششی از صلح به تصویر کشیده شده است:
قرآن می‌گوید محمد[ص] به عنوان شاهد برای امت خویش و عالمین فرستاده شد: «وَيَوْمَ نَبْعَثُ فِي كُلِّ أُمَّةٍ شَهِيدًا عَلَيْهِمْ مِنْ أَنْفُسِهِمْ وَجِئْنَا بِكَ شَهِيدًا عَلَى هَؤُلَاءِ وَنَزَّلْنَا عَلَيْكَ الْكِتَابَ تِبْيَانًا لِكُلِّ شَيْءٍ وَهُدًى وَرَحْمَةً وَبُشْرَى لِلْمُسْلِمِينَ: به خاطر بیاورید روزی را که از هر امتی، گواهی از میان خودشان بر آن‌ها مبعوث می‌گردانیم و تو را ـ ای محمد ـ گواه آن‌ها قرار دادیم و همانا این کتاب را بر تو نازل کردیم که بیانگر همه چیز است و عامل هدایت و مایه رحمت و بشارت برای مسلمانان است»(سوره نحل/ آیه 89).
در این آیه عنوان شده که پیامبر اسلام روز قیامت به عنوان شاهد اعمال مردم دنیا خواهد آمد و موؤنان یا اصحاب یمین وارد بهشت خواهند شد. بهشت مخزن آرزوهای انسان است که در قرآن با پوششی از صلح به تصویر کشیده شده است: «ادْخُلُوهَا بِسَلَامٍ ذَلِكَ يَوْمُ الْخُلُودِ:
(به آن‌ها می‌گويند) به سلامت و صلح وارد بهشت شويد، امروز روز جاوداني است»(سوره مبارکه قاف/آیه 34).
این آیه استقبال فرشتگان از بهشتیان را با سلام و صلح وعده داده است.
در بهشت جز سلام نمی‌شنوند:
تصویر بهشت در قرآن با نهرهای جاری و باغ‌های زیبا و وفور شادی و صلح همراه است، جایی که اهل آن جز سلام و درود نمی‌شنوند: «لَا يَسْمَعُونَ فِيهَا لَغْوًا وَلَا تَأْثِيمً، إِلَّا قِيلًا سَلَامًا سَلَامًا: در آن باغهاي بهشت نه لغو و بيهوده اي ميشنوند نه سخنان گناه آلود، تنها چيزی كه می‌شنوند «سلام» است «سلام»(سوره مبارکه واقعه/ آیات 25 و 26).
سلام بهشتیان به هم:
«وَأَمَّا إِنْ كَانَ مِنْ أَصْحَابِ الْيَمِينِ فَسَلَامٌ لَكَ مِنْ أَصْحَابِ الْيَمِينِ: و اما اگر از اصحاب يمين باشد، به او گفته ميشود: سلام بر تو از سوی دوستانت كه از اصحاب اليمين هستند»(سوره مبارکه واقعه/آیات 90 و 91)
سلام خدا به بهشتیان:
إِنَّ أَصْحَابَ الْجَنَّةِ الْيَوْمَ فِي شُغُلٍ فَاكِهُونَ. هُمْ وَأَزْوَاجُهُمْ فِي ظِلَالٍ عَلَى الْأَرَائِكِ مُتَّكِئُونَ. لَهُمْ فِيهَا فَاكِهَةٌ وَلَهُمْ مَا يَدَّعُونَ. سَلَامٌ قَوْلًا مِنْ رَبٍّ رَحِيمٍ: در اين روز اهل بهشت كار و بارى خوش در پيش دارند. آن‌ها با همسرانشان در زير سايه ها بر تخت‌ها تكيه مىزنند. در آنجا براى آن‌ها [هر گونه] ميوه است و هر چه دلشان بخواهد از جانب پروردگار مهربان [به آنان] سلام گفته مى‌شود»(سوره مبارکه یاسین/آیات 55 الی 58).
به نظر می‌رسد این آیات مراحل پیشرفت بهشتیان را در صلح و آرامش به تصویر می‌کشد و از رفاه در بهشت با نهرهای جاری و باغ‌های پر از میوه و همنشینان شایسته که جز سلام نمی‌گویند، شروع می‌شود و به بالاترین سطح بهشت می‌رسد که در آن خداوند خود به بهشتیان سلام می‌گوید و خواهان سلامتی و آسایش آنان می‌شود.
صلح و سلام از اسماء الهی است:
کلمه «سلام یا صلح» از خود پروردگار می‌آید، زیرا در دیدگاه قرآن این کلمه جوهره خدا را که صلح و سلام است، بیان می‌کند و آیه 23 سوره مبارکه حشر آشکارا می‌گوید که صلح یکی از اسماء خداوند است: «هُوَ اللَّهُ الَّذِي لَا إِلَهَ إِلَّا هُوَ الْمَلِكُ الْقُدُّوسُ السَّلَامُ الْمُؤْمِنُ الْمُهَيْمِنُ الْعَزِيزُ الْجَبَّارُ الْمُتَكَبِّرُ: اوست خدايى كه جز او معبودى نيست همان فرمانرواى پاك سلامت[بخش و] مؤمن [به حقيقت حقه خود كه] نگهبان عزيز جبار [و] متكبر [است].
گفتنی است، جان ریکاردو آی. خوآن کول، متولد ۲۳ اکتبر ۱۹۵۲، یکی از اندیشمندان و مورخان آمریکایی معاصر در حوزه خاورمیانه و جنوب آسیا است. او هم اکنون استادتمام کرسی «ریچارد میچل کالیگیت» رشته تاریخ در دانشگاه میشیگان است. کول چندین کتاب با موضوع خاورمیانه مدرن چاپ کرده و مترجم برخی متون عربی و فارسی به انگلیسی نیز هست.
کتاب «ریشه‌های تشیع شمال هند در ایران و عراق: دین و حکومت در دوران اوده»، رساله دکترای او بوده و جدیدترین پژوهش او با عنوان «ایده صلح در قرآن» به‌زودی در قالب کتاب منتشر خواهد شد.
