عربستان به تعهد ملک عبدالعزیز مبنی بر اداره شورایی حرمین شریفین عمل کند
گروه جامعه: نماینده ولی فقیه در امور حج و زیارت با اشاره به اینکه ملک عبدالعزیز بنیانگذار پادشاهی عربستان بر اداره شورایی حرمین شریفین متعهد شده بود، گفت: سعودیها بر تعهد پادشاه خود عمل کنند.
حجت‌الاسلام والمسلمین سید علی قاضی عسکر، نماینده ولی فقیه و سرپرست حجاج ایرانی در اولین سالگرد شهدای فاجعه منا در گفت‌و‌گو با خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) در پاسخ به این سؤال که یکسال از فاجعه منا می‌گذرد، به نظر شما چه کسی مسئول است و باید پاسخگوی آن فاجعه باشد؟ گفت: در حج سال گذشته دو فاجعه بزرگ داشتیم یکی مربوط به سقوط جرثقیل در مسجدالحرام و دوم فاجعه منا که در این فاجعه 465 ایرانی به شهادت رسیدند و طبق آمار سایت وزارت صحة (بهداشت) عربستان جمعاً بیش از 7000 نفر در این حادثه جان به جان آفرین تسلیم کردند.
محاکمه شرکت بن لادن؛ جرثقیل مدتها قبل باید کنار گذاشته میشد
وی ادامه داد: هر دو فاجعه مهم و دردناک است، چرا که هر دو حادثه قابل پیشگیری بود. متاسفانه اکنون در جریان محاکمه شرکت بن‌لادن در دادگاههای عربستان، مشخص شده که آن جرثقیل مدتها قبل باید کنار گذاشته میشد و نباید از آن استفاده می‌کردند و چنانچه استفاده هم منع قانونی نداشته و یا اگر ضرورتی هم بوده و نیاز به استفاده از چنین ابزاری با آن همه وزنه‌های سنگین در چنین مکان پرترددی وجود داشت، اولین اقدام تامین امنیت آن مکان بود.
حجت‌الاسلام قاضی عسکر در ادامه با مطرح کردن این پرسش که چرا هیچ تدبیری برای امنیت جرثقیل نکردند؟ اظهار کرد: چون هیچ تدبیری نیندیشیده‌اند لذا مقصر هستند و چون این کوتاهی را کردند پادشاه عربستان شخصاً ورود کرد و اعلام شد مبلغ یک میلیون ریال سعودی به خانواده قربانیان پرداخت میکند. چرا آنها باید خود را ملزم به پرداخت چنین غرامت سنگینی کنند؟ چون آنها تقصیر و کوتاهی را در این زمینه پذیرفته‌اند، حال یا شرکت بن‌لادن و یا هر شخص مسئول دیگری که این قصور از او سرزده باشد.
ما به شیوه مدیریت حج انتقاد جدی داریم
وی به مسئله فاجعه نیز اشاره و عنوان کرد: درحادثه منا هم شاهد سوءمدیریت و بی‌تدبیری بودیم و معتقدیم کوتاهی صورت گرفته است. در هر حال ما به شیوه مدیریت حج انتقاد جدی داریم و آن را شیوه صحیحی نمی‌دانیم. وقتی جمعیت انبوهی را وارد خیابانی کم عرض و محدود میکنند، احتمال حادثه در چنین موقعیتی زیاد است. اما هیچ امکانات قابل توجهی تعبیه نشده بود؛ در یک خیابان محدود نه امکانات امدادرسانی بود و نه پزشکان در آن محدوده مستقر بودند و نه آب به اندازه کافی تدارک شده بود.
نماینده ولی فقیه در امور حج و زیارت تصریح کرد: شخصاً شاهد بودم که پلیس سعودی زائران ایرانی را به خیابان 204 هدایت میکرد در حالی که اصلاً مسیر هر ساله ما این خیابان نبود و زائران ما از شارع جوهره و سوق العرب به سمت جمرات میرفتند.
سعودیها فیلم همین دوربین‌ها را در اختیار کشورهای اسلامی بگذارند
وی در پاسخ به این سؤال که همین نکته جای سوال دارد، در حالی که سعودیها از طریق دوربین‌ها اشراف کامل به وضعیت آن خیابان داشتند به چه منظوری زائران را به آن خیابان هدایت می‌کردند؟ عنوان کرد: به نظر من این بحث را باید جدی گرفت که اگر سعودیها بخواهند خود را تبرئه کنند بهتر است فیلم همین دوربین‌ها را در اختیار کشورهای اسلامی بگذارند. ما که دشمنی با کسی نداریم و هدف ما روشن شدن حقایق و یافتن پاسخ به همه این سوالات است. چرا در آن موقعیت هلیکوپتر برای نجات مصدومان به امداد نیامد؟ حتی اگر ارتفاع خود را کم میکرد با کمک چرخش بال خود باعث جابجایی هوا میشد از اکسیژن حاصل از آن شماری از قربانیان نجات پیدا می‌کردند.
قاضی عسکر سؤالهای خود را ادامه داد و پرسید، چرا اجازه ندادند که نیروهای پزشکی و هلال احمر ما که از ظرفیت و توانایی بالایی برخوردار بودند وارد شوند و کمک کنند؟ و آنها را از محل بیرون کردند. حتی تلفن‌های همراه ایشان را گرفتند و حافظه آن را پاک کردند، در حالی که آنها از طریق دوربین گوشی همراه، جهت شناسایی از جنازه‌ها عکس گرفته بودند و می‌توانستند در شناسایی اجساد و مفقودین خیلی کمک کنند.
وی عنوان کرد: کسانی که در جلو جمعیت ماشین پارک کردند و از حرکت زائران جلوگیری کردند، اینها باید پاسخگو باشند که چرا در آن هوای گرم تراکم جمعیت ایجاد و همه راه‌ها را هم مسدود کردند و چراهای دیگر که خیلی مهم است.
سرپرست حجاج ایرانی در ارزیابی اقدامات بعد از فاجعه منا، سؤالهای متعددی مطرح کرد و گفت: چرا در رسیدگی به مصدومان کوتاهی کردید؟ حتی یک پیش‌بینی ساده برای یک اتفاق حداقلی هم نکرده بودند. آیا فاصله تا اولین مرکز پزشکی و درمانی را در نظر گرفته بودند؟ آیا امکانات ابتدایی و اولیه در دسترس قرار داده بودند؟ چرا آمبولانس در خیابانهای همجوار و نزدیک مستقر نکرده بودند؟ و یا برای تردد آمبولانس مسیر ویژه در نظر نگرفته بودند؟ و ....؟
وی عنوان کرد: دلیل همه این مسائل این است که آقایان چون خودشان را از نظر عقلی کامل می‌دانند و معتقدند نیاز به مشورت ندارند؛ در نهایت موجب این حوادث می‌شوند.
طرح یک ایرانی برای اسکان چهار میلیون نفر در منا
حجت‌الاسلام قاضی عسکر به طرح یک ایرانی برای اسکان چهار میلیون زائر در منا نیز اشاره و در تشریح این مسئله گفت: ما سند داریم در سال 1354 مرحوم شهرستانی که یک مهندس ایرانی بود، طرحی برای منا ارائه کرد که میتوانست حدود چهار میلیون نفر را در منا اسکان دهد. طرح در دولت عربستان پذیرفته شد؛ ایشان میگوید برای شروع کار، من منبع آب و باند فرود هلیکوپتر را هم ساختم، اما در آن زمان بنباز که مفتی اعظم عربستان سعودی بود دخالت کرد و بر اساس یک حدیث (که پایه صحیحی هم ندارد) گفت نباید ساختمان و بنایی در منا ساخته شود و در نهایت مانع اجرای طرح شد.
وی در پاسخ به این سؤال که نظر شما در خصوص خارج کردن مدیریت حج از دست عربستان و واگذاری اداره مراسم حج به کشورهای اسلامی چیست؟ عنوان کرد: این مسئله باید باز شود، چون گاهی اشتباه فهمیده میشود. مکه و مدینه دو شهر از شهرهای عربستان سعودی هستند و عربستان در این دو شهر حق حاکمیت دارد اما طبق آیات و احادیث شیعه و اهل سنت، کعبه و حج مربوط به همه مسلمانان جهان است. خداوند میفرماید: «إِنَّ أَوَّلَ بَيْتٍ وُضِعَ لِلنَّاسِ لَلَّذِي بِبَكَّةَ مُبَارَكاً وَهُدًى لِّلْعَالَمِينَ ....» کعبه قبله مسلمین است.
تعهد ملک عبدالعزیز برای اداره شورایی حرمین شریفین
قاضی عسکر در ادامه با تأکید بر اینکه مسئله اداره حرمین شریفین به صورت شورایی توسط مسلمانان مسئله‌ای است که خود سعودیها آن را عنوان و پذیریرفته‌اند، گفت: ما در این مورد سند داریم و آن نامه‌ای است که ملک عبدالعزیز (اولین پادشان و بنیانگذار پادشاهی عربستان سعودی) در زمان خودش هنگامی که می‌خواسته به مکه سفر کند به اهالی مکه نوشته است. این نامه در کتابی که در عربستان به چاپ رسیده بهنام «خمسون عاماً فی جزیرة العرب» و نیز در کتاب «اخبار مکه» آمده است. ملک عبدالعزیز در این نامه به مردم مکه متعهد میشود: 1- کاری خلاف شرع نکنم. 2- کسی را که شما دوست ندارید به عنوان والی انتخاب نکنم. 3- شئون اداره حرمین را به شورایی از مسلمان‌ها واگذار کنم. خوب حرف ما هم همین است. حالا که عبدالعزیز تعهد داده، شما هم در اداره حج مشورت کنید و از رئسای بعثه‌های جهان اسلام، علما و فرهیختگان جهان اسلام مشورت بگیرید اما مدیریت بر عهده خودتان باشد. پیغمبر که عقل کل است خداوند به ایشان امر میکند که در امور مشورت فرماید. دولتمردان سعودی می‌توانند هرساله بعد از موسم حج رئسای بعثه‌ها را دعوت کنند و با آسیب‌شناسی، از نظرات و پیشنهادات آنها استفاده و با کمک هم مشکلات را حل کنند.
وی در پاسخ به این سؤال که آیا راهکارهایی برای پیگیری‌های حقوقی قربانیان فاجعه منا وجود دارد؟ اظهار کرد: این مسئله از جهات مختلف مانند حقوق بین‌الملل، حقوق بشر، حقوق اسلامی و ... قابل پیگیری و بررسی است. در حقوق اسلامی یک قاعده داریم به نام «قتیل الزحام» که هم در فقه شیعه و هم در فقه اهل سنت معتبر است. یعنی اگر کسی در اثر ازدحام جمعیت کشته شود و فرد خاصی عامل و مسئول کشته شدن او نباشد به لحاظ شرعی و فقهی دیه او بر عهده بیت‌المال است؛ به این معنا که دولت عربستان باید مسئولیت را بپذیرد و دیه قربانیان را به خانواده‌ها پرداخت کند. دولت عربستان که خود را خادم حرمین شریفین میداند و ادعا میکند بهترین و بیشترین خدمات را به زائران ارائه می‌دهد؛ خوب این حادثه در منا برای زائران در حال احرام و با لب تشنه اتفاق افتاده و طبیعتاً اگر راه را نمی‌بستند و در امدادرسانی کوتاهی نمیکردند این همه زائر به شهادت نمیرسید. پس حداقل دیه این قربانیان را باید بپردازند.
نماینده ولی فقیه در امور حج و زیارت در خصوص رایزنی با مسئولان سایر کشورها در زمینه کشته شدگان فاجعه منا، گفت: تنها کشوری که پیکرهای شهداء را به میهن برگرداند جمهوری اسلامی ایران بود، به‌جز حدود 39 پیکر که خانواده خودشان خواستند آنجا دفن شوند. اما هیچ کشور دیگری نتوانست این کار را انجام دهد و هنوز هم با سعودیها، هم از نظر آمار و اطلاعات و هم محل دفن زائرانشان یا نحوه شهادت آنها که آیا مجروح بودند و به خاطر عدم رسیدگی جان دادند و سوالاتی از این قبیل اختلاف نظر دارند. طبیعی است که مردم هر کشوری توقع دارند که حکومت از شهروندانش حمایت کند کما اینکه در ایران این اتفاق افتاد و از شخص اول کشور (مقام معظم رهبری) تا رئیس جمهور و دولت و مسئولان حمایت کردند. به نظر من مبلغی که الان به عنوان دیه میشود پرداخت کرد مبلغ زیادی نخواهد بود، بنابراین بهتر است دولت عربستان زودتر مدیریت و این حادثه را جمع کند.
ما امسال به‌هیچ وجه برای نرفتن به حج مقصر نیستیم
وی در پاسخ به این سؤال که مجددا‍ً سعودیها پاسخ درستی به درخواستهای شما نمی‌دهند. چرا عربستان بر این مواضع و عملکرد خود اصرار دارد؟ گفت: چون آنها روابط سیاسی را با ما قطع کردند و الان ارتباط مستقیم نداریم که بدانیم چرا آنها تعلل میکنند اما از طریق بعضی بعثه‌های کشورهای دیگر پیگیری می‌کنیم که در موسم حج این مطالب را با آنها در میان بگذارند. مردم ما در همه جای دنیا بدانند ما امسال به هیچ وجه برای نرفتن به حج مقصر نیستیم و تصمیم جدی داشتیم که در حج حضور داشته باشیم، چون حق هر مسلمانی است که وقتی مستطیع شد به حج برود و ما هرگز در صدد سلب این حق از هیچ مسلمانی نیستیم، ولی آنها با اقدام دیرهنگام و مهمتر از آن با گذاشتن شرایط غیرمنطقی و مانعتراشی متعدد، صد عن سبیل الله کردند و مانع حضور ما شدند.
شما چه راه حلی دارید؟ سؤال بعدی بود که قاضی عسکر پاسخ داد: راه حل این است که آنها به خواسته‌های ما تمکین کنند. چون خواسته‌های ما غیرقانونی و غیرمنطقی نیست. 477 نفر از عزیزان ما در دو حادثه سال گذشته به شهادت رسیدند؛ علاوه برآن به دلایل واهی زائران ما را دستگیر میکنند که مثلاً چرا در مسجدالحرام یا مسجدالنبی با زائران سایر کشورها صحبت کردید. اصلاً یکی از فلسفه‌های حج همین تعارف و شناخت مسلمانان از یکدیگر است و یا می‌گویند چرا شما در بقیع زیارت می‌کنید؟ زیارت را که فقط ما قائل نیستیم و بسیاری از اهل سنت هم قائل به زیارت هستند. مگر میشود اعتقادات را کنار گذاشت؟ مثل اینکه اگر کسی به ایتالیا سفر کرد بگویند چون اینجا مرکز و محل استقرار پاپ است شما هم باید مسیحی شوید. این مطلب اصلاً از نظر ما منطقی نیست و با این مسائل و دستگیری‌های بیهوده و واهی چه تضمینی برای امنیت وجود دارد؟ شرایط و برخوردهای غیرمنطقی از این قبیل، همه مانعی است در راه حج‌گزاری مردم عزیز ما و این مصداق بارز صد عن سبیل الله است.
