در جلسه تفسیر اجتماعی مطرح شد؛
رویکرد اجتماعی در تبیین عبارت قرآنی «رابطوا»
گروه حوزه‌های علمیه: یک محقق حوزه علمیه با اشاره به تعبیر قرآنی «رابطوا» در تفاسیر، تاکید کرد: اسلام با رهبانیت و دوری از اجتماع مخالف است و معتقد است باید با حضور در زندگی اجتماعی به اصلاح آن بپردازیم.
به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن (ایکنا) حجت‌الاسلام والمسلمین طاهری آدریانی دیشب سوم مهرماه در سخنانی در جلسه تفسیر اجتماعی قرآن در دارالقرآن علامه طباطبایی(ره) با اشاره به آیه 200 سوره مبارکه آل عمران و تعبیر «رابطوا» در این آیه گفت: علامه طباطبایی «رابطوا» را به صورت عام در نظر گرفته یعنی با هم رابطه داشته باشید اما برخی دیگر، حفاظت از مرزها را تفسیر کرده‌اند.
وی اظهار کرد: علامه فرموده رابطه یعنی وصل کردن نیروها یعنی همه کارها و نیروها در تمامی شئون زندگی، ایشان چون رابطوا را با نگاه اجتماعی تفسیر کرده است از آن برداشت ارتباط اجتماعی داشته است در حالی که آیت الله مکارم با اشاره به «و من رباط الخیل» آن را مرزبانانی که از مرزهای کشور حفاظت می‌کنند تعبیر کرده است.
طاهری آدریانی با اشاره به حدیثی از معصوم(ع) با بیان اینکه در این حدیث، مرابطون حافظان مرزهای اعتقادی در نظر گرفته شده‌اند، افزود: در حدیثی از امام صادق(ع) نیز در این زمینه آمده که با امام و ائمه خود ارتباط داشته باشید و در حدیثی دیگر، امام علی(ع) مرابطه را به معنای انتظار کشیدن برای نماز فرموده‌اند. ظاهر آیه همان ارتباط با مرز و حفظ مرزهای جغرافیایی است اما به تعبیر علامه معرفت با الغای خصوصیت، مصادیق دیگری نیز وارد محافظت از مرز شده و مرزهای اعتقادی را هم در بر می‌گیرد «وَ مَنْ أَحْيَاهَا فَكَأَنَّمَا أَحْيَا النَّاسَ جَمِيعًا» که در ظاهر مراد نجات جسمی است، اما با توسعه مفهومی نجات فرد از گمراهی به هدایت نیز مشمول آیه خواهد شد. در این صورت مرابطه با نماز و علما و ائمه(ع) را هم شامل می‌شود.
وی افزود: در کتاب قرآن و امام حسین(ع) حجت‌الاسلام والمسلمین رضایی اصفهانی 105 آیه توضیح داده شده که برخی از باب تاویل و برخی از باب تفسیر و از همین سنخ صحبت است. علامه طباطبایی در ذیل آیه 200، تعداد زیادی موضوع اجتماعی مطرح کرده و فرموده است که آیا انسان در اجتماع رشد و نمو و تکامل نیز دارد؛ همچنین عنایت اسلام به اجتماع، رابطه فرد و اجتماع که قرآن برخی مسایل را به اجتماع ربط داده است؛ پاسخگویی سنت اسلامی به مسایل تمدن غرب، ضمانت اجرای قوانین اسلامی در اجتماع، تفاوت منطق احساس و تعقل و ... از دیگر موضوعاتی است که علامه به آن پرداخته است.
آدریانی اظهار کرد: علامه میان مباحث اجتماعی و فعالیت اجتماعی با معنویت جمع کرده و فرموده است که انسان می‌تواند همه کارهای اجتماعی خود را با نیت الهی و خدایی انجام دهد و منافاتی میان این دو وجود ندارد. یکی از موضوعات مطرح شده توسط علامه این است که مرز جغرافیایی به این مفهوم پررنگی که مطرح شده، در اسلام وجود ندارد و بیشتر مرزهای اعتقادی مطرح است و دلایلی نیز آورده مانند این که فرد مرتد ارث ندارد و همسرش نیز بر او حرام است، لذا مرزهای اعتقادی در اسلام مبنا است.
وی افزود: علامه طباطبایی با طرح این سؤال که انسان موجودی فردگرا یا اجتماعی است؟ توضیح داده است که قرآن موید این است که انسان در قالب شعوب و قبیله آفریده شده و فطرتا موجودی اجتماعی است و این اجتماعی آفریده شدن پیامدهای زیادی دارد، از جمله اینکه اسلام با رهبانیت و انزوا که مسیحیت از خود درآورده مخالف است. اسلام با رهبانیت و کج فکری و انحراف مخالف است و می‌فرماید اگر اجتماع دچار انحرافات است نباید شما از اجتماع فرار کنید، بلکه باید آموزش و پرورش و فرایند اجتماعی را در حد توان اصلاح کنید.
آدریانی تاکید کرد: از لوازم زندگی اجتماعی نظم و نظام‌سازی و ایجاد قوانین و مقررات و ... است به همین دلیل می‌بینیم که بسیاری از فقها التزام به قوانین راهنمایی و رانندگی را هم لازم و واجب می‌د‌انند. بنابراین این نوع نگاه به قرآن کریم صرفا یک بحث علمی نیست، بلکه تبیین فلسفه اجتماعی و قواعد و ... است.
وی اظهار کرد: علامه فرموده رابطه یعنی وصل کردن نیروها یعنی همه کارها و نیروها در تمامی شئون زندگی، ایشان چون رابطوا را با نگاه اجتماعی تفسیر کرده است از آن برداشت ارتباط اجتماعی داشته است در حالی که آیت الله مکارم با اشاره به «و من رباط الخیل» آن را مرزبانانی که از مرزهای کشور حفاظت می‌کنند تعبیر کرده است.
طاهری آدریانی با اشاره به حدیثی از معصوم(ع) با بیان اینکه در این حدیث، مرابطون حافظان مرزهای اعتقادی در نظر گرفته شده‌اند، افزود: در حدیثی از امام صادق(ع) نیز در این زمینه آمده که با امام و ائمه خود ارتباط داشته باشید و در حدیثی دیگر، امام علی(ع) مرابطه را به معنای انتظار کشیدن برای نماز فرموده‌اند. ظاهر آیه همان ارتباط با مرز و حفظ مرزهای جغرافیایی است اما به تعبیر علامه معرفت با الغای خصوصیت، مصادیق دیگری نیز وارد محافظت از مرز شده و مرزهای اعتقادی را هم در بر می‌گیرد «وَ مَنْ أَحْيَاهَا فَكَأَنَّمَا أَحْيَا النَّاسَ جَمِيعًا» که در ظاهر مراد نجات جسمی است، اما با توسعه مفهومی نجات فرد از گمراهی به هدایت نیز مشمول آیه خواهد شد. در این صورت مرابطه با نماز و علما و ائمه(ع) را هم شامل می‌شود.
وی افزود: در کتاب قرآن و امام حسین(ع) حجت‌الاسلام والمسلمین رضایی اصفهانی 105 آیه توضیح داده شده که برخی از باب تاویل و برخی از باب تفسیر و از همین سنخ صحبت است. علامه طباطبایی در ذیل آیه 200، تعداد زیادی موضوع اجتماعی مطرح کرده و فرموده است که آیا انسان در اجتماع رشد و نمو و تکامل نیز دارد؛ همچنین عنایت اسلام به اجتماع، رابطه فرد و اجتماع که قرآن برخی مسایل را به اجتماع ربط داده است؛ پاسخگویی سنت اسلامی به مسایل تمدن غرب، ضمانت اجرای قوانین اسلامی در اجتماع، تفاوت منطق احساس و تعقل و ... از دیگر موضوعاتی است که علامه به آن پرداخته است.
آدریانی اظهار کرد: علامه میان مباحث اجتماعی و فعالیت اجتماعی با معنویت جمع کرده و فرموده است که انسان می‌تواند همه کارهای اجتماعی خود را با نیت الهی و خدایی انجام دهد و منافاتی میان این دو وجود ندارد. یکی از موضوعات مطرح شده توسط علامه این است که مرز جغرافیایی به این مفهوم پررنگی که مطرح شده، در اسلام وجود ندارد و بیشتر مرزهای اعتقادی مطرح است و دلایلی نیز آورده مانند این که فرد مرتد ارث ندارد و همسرش نیز بر او حرام است، لذا مرزهای اعتقادی در اسلام مبنا است.
وی افزود: علامه طباطبایی با طرح این سؤال که انسان موجودی فردگرا یا اجتماعی است؟ توضیح داده است که قرآن موید این است که انسان در قالب شعوب و قبیله آفریده شده و فطرتا موجودی اجتماعی است و این اجتماعی آفریده شدن پیامدهای زیادی دارد، از جمله اینکه اسلام با رهبانیت و انزوا که مسیحیت از خود درآورده مخالف است. اسلام با رهبانیت و کج فکری و انحراف مخالف است و می‌فرماید اگر اجتماع دچار انحرافات است نباید شما از اجتماع فرار کنید، بلکه باید آموزش و پرورش و فرایند اجتماعی را در حد توان اصلاح کنید.
آدریانی تاکید کرد: از لوازم زندگی اجتماعی نظم و نظام‌سازی و ایجاد قوانین و مقررات و ... است به همین دلیل می‌بینیم که بسیاری از فقها التزام به قوانین راهنمایی و رانندگی را هم لازم و واجب می‌د‌انند. بنابراین این نوع نگاه به قرآن کریم صرفا یک بحث علمی نیست، بلکه تبیین فلسفه اجتماعی و قواعد و ... است.
