بازدید «جنتی» از قرآن تاریخی نگل

نگل مرکز دهستانی به همین نام از توابع بخش کلاترزان سنندج و در مسیر جاده سنندج مریوان قرار دارد که مسجد و قرآنی تاریخی را همچون نگین، در خود جای داده است.
روستای نگل در ارتفاع ١٣٥٢ متری از سطح دریاهای آزاد قرار دارد و برای رفتن به آنجا باید از سمت غربی سنندج ٦٥ کیلومتر به طرف مریوان را طی کرد. جمعیت این روستا حدود ٢ هزار نفر و ٤٥ خانوار است. نمای آن رو به جنوب و بر زمینی سنگلاخی بنا شده.
قرآن نگل یکی از چهار قرآن خطی دوران خلیفه سوم
در داخل مسجد روستای نگل، قرآن خطی از دوران گذشته وجود دارد که بنا به اعتقادات و باورهای مردم یکی از چهار قرآن خطی است که در زمان خلیفه سوم به رشته تحریر در‌آمده و به چهار اقلیم دنیا فرستاده شده است؛ اما براساس شواهد و شیوه‌ نگارش و اعراب‌گذاری آن احتمالاً این قرآن متعلق به سده‌ چهارم یا پنجم ه.ق است.
به همین دلیل مردم اعتقاد زیادی به این مصحف دارند و در حل مشکلات و گرفتاری‌های زندگی خود از آن یاری می‌جویند و قسم دروغ به آن را گناهی بزرگ و نابخشودنی می‌دانند.
چگونگی انتقال این قرآن به روستای نگل روشن نیست، اما با توجه به گفته‌ها و حکایات عامه، در زمان صفویه چوپانی در این منطقه مشغول چرای گوسفندان بوده که ناگهان گُل بسیار زیبایی، توجه او را به خود جلب می‌کند. وقتی گُل را از دل خاک بیرون می‌آورد، چاله‌ای پدید می‌آید و صندوقچه‌ای می‌بیند. چوپان که به تنهایی نمی‌تواند صندوقچه را بیرون آورد، اهالی روستا را خبر می‌کند. مردم، صندوقچه را بیرون می‌آورند و قرآن بزرگی در آن صندوقچه می‌یابند که گویا بر پوست آهو نوشته شده است. اهالی این امر را به فال نیک گرفته، در همان مکان مسجدی می‌سازند و روستای نگل نیز که چند کیلومتر دورتر از مکان امروز آن است را به محل جدید انتقال می‌دهند.
مردم بر این اعتقادند که چون این قرآن در اثر توجه چوپان به گُلی زیبا، کشف شده بود، این محل به «نوگل» معروف شد و مردم، مسجدی به نام «مسجد نوگل» را بنا نهادند که به مرور زمان به «مسجد نگل» شهرت یافت. برای «نگل» معناهای دیگری نیز یافت شده است از جمله به معنای زمین سنگی و سنگلاخ، همچنین ممکن است تغییر یافته‌ کلمه‌ «نیل» به معنی شعله‌ آتش باشد که نشان از ترویج آئین زردشت در این منطقه دارد.
قطع این قرآن رحلی بزرگ، جلد آن چرم و رنگ آن قهوه‌ای تیره است. کاغد صفحات آن ضخیم است و به‌دلیل تشابهی که به پوست دارد ‌بین مردم به «پوست آهو» شهرت یافته است. قرآن نگل به خط کوفی نوشته شده و دارای نقطه و اعراب است. از زیبایی‌های این قرآن مطلا بودن سرسوره‌ها و شماره‌های آیات و همچنین مزین بودن به نقوش گیاهی است.
طول خود قرآن ٣٨، عرض آن ٢١ و قطر آن ١٣ سانتی‌متر است. این قرآن طی سالیان گذشته مورد استفاده عموم بوده و چندین بار نیز به سرقت رفته به همین دلیل آسیب‌های فیزیکی و شیمیایی زیادی مانند پارگی، لکه‌های ناشی از اثر انگشت، امضای یابندگان و... دیده ‌است.
چند برگ قرآن مذکور پس از سرقت‌های پیاپی و هم‌چنین بوسیدن و زیارت آن توسط زائران از بین رفته است. به‌دلیل اهمیت تاریخی این قرآن و نیز جایگاه بارز آن در اعتقادات مردم منطقه، مقام معظم رهبری برای محفوظ ماندن قرآن از دستبردهای احتمالی دستور دادند جایگاهی محکم و مطمئن برای نگه‌داری این قرآن بسازند.
قرآن نگل؛ مهم‌ترین جاذبه‌ گردشگری کردستان
قرآن نگل یکی از مهم‌ترین جاذبه‌های گردشگری استان کردستان است و نزد مردم منطقه ابعاد معنوی این اثر، ارزشی بسیار دارد.
روستای نگل به‌دلیل وجود این قرآن، روزانه میزبان صدها تن از مشتاقان و علاقه‌مندان آثار مذهبی و تاریخی است. این قرآن هم‌اکنون تحت نظارت سازمان اوقاف بوده و هیئت امنای مسجد از آن نگهداری می‌کنند.