«تشت‌گذاری»؛ نمایش جوانمردی کاروان امام حسین(ع) نسبت به سپاه دشمن
گروه هنر: هر ساله در آستانه حلول ماه محرم، عزاداران به ویژه ترک‌زبانان با برگزاری آئین تشت‌گذاری، سیراب کردن سپاه حر بن یزید ریاحی توسط کاروان امام حسین(ع) را به شکل نمایشی تصویر می‌کنند.
به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) 27 ذی‌الحجه سال 60 هجری کاروان امام حسین(ع) که به دعوت مردم کوفه و طی وصول نامه سفیر مسلم بن عقیل مبنی بر بیعت هزاران نفری مردم با وی از مدینه عازم کوفه بود در میانه راه با سپاهی دو هزار نفری به فرماندهی حربن یزید ریاحی مواجه می‌شود.
مأموریت این سپاه توقف حرکت کاروان و منحرف کردن آنها به سمت مکانی بی‌آب و علف طبق دستور عبیدالله بن زیاد عطف به نامه یزید بن معاویه بود. پس این سپاه به سرکردگی حر با نیت مصالحه و مدارا با کاروان امام‌حسین(ع) سد راه آنها نشده بود، اما با این وجود کاروان امام‌حسین(ع) که خستگی و تشنگی مفرط را در میان نفرات سپاه حر مشاهده کردند به دستور سیدالشهدا(ع) تمام ذخایر آبی را که درون مشک با خود حمل می‌کردند برای رفع عطش در اختیار آنها گذاشتند.
چنین اتفاق تاریخی، فلسفه به وجود آمدن آئینی عاشورایی تحت عنوان «تشت‌گذاری» شد که در جریان مجالس و محافل اقامه عزای سید و سالار شهیدان(ع) به وجود آمد؛ آئینی که وجوه نمایشی آن با توجه به نمادها و قراردادهایی که دارد به وضوح نمایان است و البته در ایران این آئین نمایشی بیشتر در محافل و حسینیه‌هایی که گردانندگان آن ترک‌زبان هستند رایج بوده و از همه مهمتر در استان اردبیل متداول است.
بر این اساس 27 ذی‌الحجه هر سال به یاد اقدام جوانمردانه سپاه امام‌حسین(ع) در قبال سپاه اعزامی کوفه و سیراب کردن آنها در مکانی ویژه در داخل حسینیه‌ها و مساجد تشتی بزرگ گذاشته می‌شود و عزاداران که خود را برای اقامه عزای امام‌حسین(ع) آماده کرده‌اند با تشکیل صفوفی دست به دست کوزه‌های آب را تا رساندن آن به تشت حمل کرده و آب کوزه‌ها درون تشت ریخته می‌شود.
البته چند نفری هم با کوزه‌های آبی که در دست دارند بر گرد تشت اقدام به دویدن و بر سر و سینه زدن می‌کنند که به این وسیله سایرین را برای عزاداری تهییج می‌کنند، این کار تا پر شدن تشت از آب ادامه پیدا می‌کند و پس از پر شدن تشت و اقامه عزا و سینه‌زنی به گرد آن، آب ریخته شده درون تشت به نیت شفا و تبرک میان حضار پخش می‌شود.
این آئین نمادین و نمایشی که تا 30 ذی‌الحجه و شب حلول ماه محرم ادامه پیدا می‌کند بر اهمیت و جایگاه آب در روزهایی که سپاهی به دستور ابن‌زیاد حائل میان آب فرات و خیام امام حسین(ع) شد صحه می‌گذارد و با چنین اقدامی، شور و شوق عزاداران برای اقامه سوگ به ویژه در دهه اول محرم مضاعف خواهد شد.
از جمله وجوه نمایشی قابل
ذکری که در این آئین می‌توان به آن اشاره کرد همانطور که گفته شد استفاده نمادین
از تشت آب است که در مجالس تعزیه‌خوانی نیز هر کجا که از تشت استفاده می‌شود مراد
رود فرات است؛ به هر حال آئین تشت‌گذاری آنچنان طی سال‌های برگزاری مقبول و مورد
توجه ایرانیان عزادار قرار گرفته است که بسیاری از اقوام به غیر از ترک‌زبانان نیز
آن را برگزار می‌کنند.
امیرسجاد دبیریان
