مدیر دفتر متون درسی مرکز مدیریت حوزه‌های علمیه:
متون میان‌رشته‌ای قرآن و علوم طی 5 سال آینده تدوین می‌شود
گروه حوزه‌های علمیه: مدیر دفتر متون درسی مرکز مدیریت حوزه‌های علمیه با بیان اینکه رسالت اسلامی‌سازی علوم عمدتا بر دوش مراکز تخصصی حوزه است گفت: کارهایی در این زمینه انجام شده است ولی در حد ایده‌آل نیست و 4 تا 5 سال زمان لازم است تا متون درسی میان‌رشته‌ای وارد بدنه درسی حوزه شود.
حجت‌الاسلام والمسلمین سیدحمید جزایری، مدیر دفتر متون درسی مرکز مدیریت حوزه‌های علمیه در گفت‌وگو با خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) در پاسخ به این سؤالی درباره وضعیت موجود حوزه در زمینه مهارت‌افزایی و کارآمدی دروس و برنامه‌ریزی آموزشی گفت: برای پاسخ به این سؤال باید مهارت و هم مراحل تحقق مهارت در یک طلبه و دانش‌پژوه تعریف شود.
وی افزود: اگر مهارت و مراحل تحقق آن تعریف و روشن نباشد نمی‌توان ترسیم درستی نیز از وضعیت کنونی و حتی راه آینده و مسیر مطلوب و مورد نظر داشته باشیم.
جزایری با بیان اینکه مهارت کلی مشکک است، تصریح کرد: براین اساس همه مراتب مهارت را در یک جمله نمی‌توان گفت ولی به صورت اجمال تعریف ما از مهارت این است که یک طلبه باید دانش و اطلاعاتی به دست آورد و متناسب با آن قادر باشد تا این مفاهیم و دانش را به مخاطب نیز منتقل کند و این انتقال نیز انتقالی موثر باشد.
عضو هیئت علمی جامعه المصطفی(ص) افزود: با قطع نظر از این تعریف مخصوصا در سال‌های اخیر تلاش‌های جدی‌تری در ادبیات و فقه و اصول به خصوص به صورت کاربردی و ویژه دیده شده است و به ویژه مشخصه بارز متون دو سال اخیر کاربردی کردن این علوم و افزایش مهارت طلبه در دانش‌های نظری و رساندن آن به مقام عمل است.
جزایری بیان کرد: این تلاش‌ها به خصوص در زمینه مهارت‌های قرآنی به نحو جدی در متون آموزشی و برنامه‌ریزی درسی قرار گرفته است و مصادیق آن در دانش صرف و نحو و اصول قابل ملاحظه است.
اشراب هزار آیه و روایت در متون درسی حوزه
وی ادامه داد: در دانش صرف که طلاب آن را می‌گذرانند و مشخصا هزار آیه و روایت با اشکال گوناگون در این درس مطرح شده است، طلبه علاوه بر فراگیری صرف، با این آیات و روایات نیز آشنا می‌شود و آشنایی با هزار آیه و روایت مسئله اندکی نیست و نباید با کم توجهی به آن بنگریم.
عضو هیئت علمی المصطفی(ص) تصریح کرد: آشنایی یک طلبه با هزار آیه و روایت گنجینه عظیمی است که هم سواد قرآنی و روایی او را بالا می‌برد هم دانش صرف او را ارتقاء می‌دهد و این مسئله در تبلیغ و سخنرانی و هر نوع تحقیق و پژوهشی که یک طلبه می‌خواهد در آینده داشته باشد برای او مفید خواهد بود.
وی افزود: این وضعیت در نحو نیز با همین وضعیت وجود دارد و یک دانش‌پژوه با فراگیری بخش قابل توجهی از این مطالب آموزشی قادر است توان عملی خود را در کنار توان علمی ارتقاء بخشد.
جزایری با بیان اینکه در علم اصول و در متون جدید آموزشی، توجه به کاربردی کردن مثال‌ها و درس‌ها مشهود است همچنین در علم منطق، منطق کاربردی اضافه شده است تا طلبه یا آشنایی با مبانی منطق بتواند قوانین منطقی را با نمونه‌های ملموس آیات و روایات تطبیق بدهد.
مدیر دفتر متون درسی مرکز مدیریت حوزه‌های علمیه ادامه داد: البته نقش استادان و تعهد طلاب نسبت به مسایل کاربردی و به کارگیری آموزه‌های علمی جای خود را دارد زیرا هرقدر هم متون درسی متون پخته و دقیقی باشد ولی استادان و طلاب تعهد لازم را نسبت به آن اعمال نکنند نمی‌تواند کارآیی لازم را داشته باشد.
وی تاکید کرد: آن چه دغدغه مسئولان حوزه در تدوین متون آموزشی در همه رشته ها به خصوص در نظام جدید بوده این است که مباحث علمی و تبلیغی به سمت کاربردی شدن حرکت کند و نگاه صرف و انتزاعی به مسایل وجود نداشته باشد و این روند را هم از سطوح پائین‌تر شروع کرده‌ایم.
جزایری عنوان کرد: مهارت‌افزایی در دروس با تاکید جدی در سطوح پایین حوزه پیگیری و برنامه‌ریزی شده و در سطوح بالا نیز از اهمیت فوق‌العاده‌ای برخوردار است و این جهت‌گیری نیز ایجاد شده ولی ما هیچ وقت نباید تصور کنیم که در نقطه ایده‌آل هستیم و باید حالت بالندگی و پویایی در پاسخ به نیازها همیشه وجود داشته باشد.
استاد حوزه علمیه افزود: این مهارت گاهی ممکن است در گفت‌وگو با نسل جوان باشد و گاهی ممکن است در یک سخنرانی و تطبیق مطالب روز بر آیات و روایات لازم شود زیرا سخن گفتن با لسان قوم مسئله‌ای کاملا بدیهی و مورد تاکید قرآن کریم است از این رو صرف آشنایی طلبه و دانش‌پژوه با اصطلاحات کافی نیست و دردی دوا نمیکند بلکه باید متناسب با آن در عمل نیز اجرا شود.
مهارت‌افزایی قرآنی
جزایری در پاسخ به این سؤال که آیا این مهارت‌افزایی در زمینه قرآن به صورت پررنگ دیده شده است؟ اظهار کرد: مهارت قرآنی چه در رشته قرائت و تجوید و ... در نظام جدید آموزشی بسیار مورد توجه بوده است که از جمله ایجاد رشته تفسیر قرآن در مجموعه دروس حوزه هرچند حضور در آن اختیاری است ولی به درسی اصلی تبدیل شده است.
وی افزود: آیات قرآن کریم و روایات اشراب بسیار زیاد و قابل توجهی در دروس مختلف مانند آنچه در اصول و صرف و نحو گفتم دارد و در کنار متون مستقیم تفسیری مویدی بر این مسئله است تا یک دانش‌پژوه و طلبه خودش این مسیر را ادامه دهد و در کنار فقه و اصول بتواند در مقاطع بالاتر یا در تفسیر درس بخواند و یا در این زمینه فعالیت داشته باشد.
مدیر دفتر متون درسی مرکز مدیریت حوزه‌های علمیه با بیان اینکه در دوره جدید نظام آموزشی حوزه، این نظام در حال اجراست و واحدهای درسی متناسب با آن نیز تدوین شده است گفت: نقشه راه آینده حوزه در عرصه مهارت‌افزایی روشن و مشخص است اما همت عمومی و زمان‌بندی و برنامه‌ریزی در بدنه عمومی حوزه نیز لازم است و افق نهایی نیز این است که هر طلبه متناسب با پایه خود بتواند کارآمدی لازم را در فضای اجتماعی داشته باشد.
مصادیق کارآمدی برای طلاب سطوح مختلف
وی در پاسخ به این سؤال که مثلا از پایه اول چه توقعی وجود دارد بیان کرد: از طلبه پایه اول توقع این است که در ایام فراغت از تحصیل در مناطق مختلف کشور بتواند مسائلی مانند احکام ابتدایی شرعی و قرآن در حد مقدماتی را برای مردم و به خصوص نسل جوان آموزش دهد.
جزایری ادامه داد: برای پایه‌های بالاتر توقع از یک طلبه این است که بتواند مدیریت مساجد و مراکز فرهنگی را بر عهده بگیرد و خودش این نوع مراکز را با همکاری و همراهی دیگران ایجاد کرده و اداره کند و در واقع نوعی برنامه‌ریزی فرهنگی و دینی برای جذب به خصوص اقشار نوجوان و جوان داشته باشد.
مدیر دفتر متون درسی مرکز مدیریت حوزه‌های علمیه تصریح کرد: حضور فعال در مجامع علمی مختلف و تاثیرگذار در نسل علمی کشور، تاثیرگذاری جدی و عملیاتی در مخاطبان و برنامه‌ریزی برای فعالیت در حیطه مخاطبان غیرایرانی و ایفای نقش فعال در فضای مجازی از دیگر اموری است که با بالارفتن سطح علمی یک طلبه توقع و انتظار می‌رود و کارآمدی و کاربردی کردن و مهارت‌افزایی در حوزه نیز معطوف به این توقعات است. از این رو به خصوص در برنامه‌ریزی آموزشی در سالیان اخیر این مسئله مورد تعقیب و پیگیری است.
جزایری در پاسخ به این سؤال که یکی از مطالبات عمده در کنار تربیت مبلغ و خطیب و امام جماعت مسجد و ... از حوزه تامین نیازهای تحقیقی نظام به خصوص در تدوین بحث اسلامی‌سازی علوم انسانی است آیا آموزش فعلی در حوزه توجهی به این مقوله دارد یا خیر؟ عنوان کرد: طبیعتا سطح سه حوزه باید با نگاه میان‌رشته‌ای شروع شود که در وضع موجود این هدف در مراکز تخصصی قابل تحقق و پیگیری است به همین دلیل شاهد فعالیت بیش از 40 مرکز تخصصی در حوزه در این راستا هستیم.
فعالیت مراکز تخصصی حوزه ایده‌آل نیست
وی افزود: مهمترین هدف مراکز تخصصی تامین مطالعات میان رشته‌ای بوده و هست و هر کدام نیز خدماتی داشته‌اند ولی قطعا ایده‌آل نیست مثلا در عرصه فقه‌های تخصصی کارهای زیادی شده است یا در زمینه قرآن و علوم انسانی در رشته‌های مختلف مانند قرآن و اقتصاد، قرآن و مدیریت، قرآن و تربیت و ... به خصوص در جامعه المصطفی(ص) کارهای خوبی صورت گرفته ولی هنوز در ابتدای راه هستیم و فعالیت‌ها نیز بیشتر پراکنده است از این رو نیازمند جهش گسترده در این عرصه هستیم.
وی تاکید کرد: قرآن و فقه امامیه حرف زیادی برای گفتن دارند ولی تبدیل این سخن به گفتمان علمی و منقح‌سازی آن در قالب نظریه و کاربردی ساختن آن کاری دشوار و زمان‌بر است البته همان طور که گفتم در جامعه المصطفی(ص) تلاش‌های بسیار روشن و شفاف و تحول سازی انجام شده است.
عضو هیئت علمی جامعه المصطفی(ص) افزود: الان تا جایی که بنده اطلاع دارم بیش از ده رشته میان رشته‌ای قرآن و علوم انسانی در جامعه المصطفی(ص) و در مدرسه عالی قرآن و حدیث مجتمع امام خمینی ایجاد شده و در مقاطع بالا دانش‌پژوه می‌پذیرد و هدف عمده آن نیز تحقق همین مسئله اسلامی‌سازی علوم انسانی و گفتمان‌سازی برای این مسئله در بدنه حوزه علمیه است.
نقش فضلای متخصص در اسلامی‌سازی
وی در پاسخ به این سؤال که عمده موانع روند کند اسلامی‌سازی علوم انسانی چیست؟ تصریح کرد: این مسئله نیازمند اهتمام بیشتری به خصوص از سوی استادان و فضلای حوزه علمیه است زیرا مدیران حوزه منعی بر سر راه این مسئله نیستند و مشوق هم بوده و هستند و برنامه‌ریزی آموزشی در سطوح بالاتر نیز در این مسیر است ولی فضلا و بزرگان و متخصصان میان‌رشته‌ای باید با نظم و ساماندهی بیشتری این کار را دنبال کنند. الان تعداد زیادی درس در سطوح بالا برگزار می‌شود که اگر فضلای متخصص این بحث را محور کار قرار دهند می‌توانیم شاهد تحولات وسیعی در این عرصه باشیم البته معاونت آموزش و پژوهش حوزه نیز هر کدام سهم خود را دارند اما عمده کار ایجاد عزم عمومی در درون فضلای حوزه است.
جزایری در پاسخ به این سؤال که به فرض حضور فضلای متخصص آیا ساختار آموزشی مانند کتب میان رشته‌ای به اندازه کافی برای این کار فراهم و آماده است؟ عنوان کرد: محدودیت در محتوا و منابع آموزشی به خصوص با نگاه قرآن و فقه محور داریم و باید منابع بیشتری تولید شود و ظرفیت این جهش نیز وجود دارد.
تدوین متون آموزشی میان‌رشته‌ای 4 تا 5 سال آینده
وی در پاسخ به این سؤال که تا چه زمانی این منابع تهیه و در بنده حوزه تدریس خواهد شد تاکید کرد: مطالعات سطح بالا برای این کار انجام شده است ولی چون کار نباید شتابزده باشد و از اتقان و پختگی لازم برخوردار شود 4 تا 5 سال زمان می‌برد تا کار قابل قبولی ارایه شود البته همان‌طور که گفتم فضلای متخصص نقش مهمی در این مسئله دارند و باید با اهتمام بیشتر وارد این موضوع شوند.
وی افزود: اگر مهارت و مراحل تحقق آن تعریف و روشن نباشد نمی‌توان ترسیم درستی نیز از وضعیت کنونی و حتی راه آینده و مسیر مطلوب و مورد نظر داشته باشیم.
جزایری با بیان اینکه مهارت کلی مشکک است، تصریح کرد: براین اساس همه مراتب مهارت را در یک جمله نمی‌توان گفت ولی به صورت اجمال تعریف ما از مهارت این است که یک طلبه باید دانش و اطلاعاتی به دست آورد و متناسب با آن قادر باشد تا این مفاهیم و دانش را به مخاطب نیز منتقل کند و این انتقال نیز انتقالی موثر باشد.
عضو هیئت علمی جامعه المصطفی(ص) افزود: با قطع نظر از این تعریف مخصوصا در سال‌های اخیر تلاش‌های جدی‌تری در ادبیات و فقه و اصول به خصوص به صورت کاربردی و ویژه دیده شده است و به ویژه مشخصه بارز متون دو سال اخیر کاربردی کردن این علوم و افزایش مهارت طلبه در دانش‌های نظری و رساندن آن به مقام عمل است.
جزایری بیان کرد: این تلاش‌ها به خصوص در زمینه مهارت‌های قرآنی به نحو جدی در متون آموزشی و برنامه‌ریزی درسی قرار گرفته است و مصادیق آن در دانش صرف و نحو و اصول قابل ملاحظه است.
اشراب هزار آیه و روایت در متون درسی حوزه
وی ادامه داد: در دانش صرف که طلاب آن را می‌گذرانند و مشخصا هزار آیه و روایت با اشکال گوناگون در این درس مطرح شده است، طلبه علاوه بر فراگیری صرف، با این آیات و روایات نیز آشنا می‌شود و آشنایی با هزار آیه و روایت مسئله اندکی نیست و نباید با کم توجهی به آن بنگریم.
عضو هیئت علمی المصطفی(ص) تصریح کرد: آشنایی یک طلبه با هزار آیه و روایت گنجینه عظیمی است که هم سواد قرآنی و روایی او را بالا می‌برد هم دانش صرف او را ارتقاء می‌دهد و این مسئله در تبلیغ و سخنرانی و هر نوع تحقیق و پژوهشی که یک طلبه می‌خواهد در آینده داشته باشد برای او مفید خواهد بود.
وی افزود: این وضعیت در نحو نیز با همین وضعیت وجود دارد و یک دانش‌پژوه با فراگیری بخش قابل توجهی از این مطالب آموزشی قادر است توان عملی خود را در کنار توان علمی ارتقاء بخشد.
جزایری با بیان اینکه در علم اصول و در متون جدید آموزشی، توجه به کاربردی کردن مثال‌ها و درس‌ها مشهود است همچنین در علم منطق، منطق کاربردی اضافه شده است تا طلبه یا آشنایی با مبانی منطق بتواند قوانین منطقی را با نمونه‌های ملموس آیات و روایات تطبیق بدهد.
مدیر دفتر متون درسی مرکز مدیریت حوزه‌های علمیه ادامه داد: البته نقش استادان و تعهد طلاب نسبت به مسایل کاربردی و به کارگیری آموزه‌های علمی جای خود را دارد زیرا هرقدر هم متون درسی متون پخته و دقیقی باشد ولی استادان و طلاب تعهد لازم را نسبت به آن اعمال نکنند نمی‌تواند کارآیی لازم را داشته باشد.
وی تاکید کرد: آن چه دغدغه مسئولان حوزه در تدوین متون آموزشی در همه رشته ها به خصوص در نظام جدید بوده این است که مباحث علمی و تبلیغی به سمت کاربردی شدن حرکت کند و نگاه صرف و انتزاعی به مسایل وجود نداشته باشد و این روند را هم از سطوح پائین‌تر شروع کرده‌ایم.
جزایری عنوان کرد: مهارت‌افزایی در دروس با تاکید جدی در سطوح پایین حوزه پیگیری و برنامه‌ریزی شده و در سطوح بالا نیز از اهمیت فوق‌العاده‌ای برخوردار است و این جهت‌گیری نیز ایجاد شده ولی ما هیچ وقت نباید تصور کنیم که در نقطه ایده‌آل هستیم و باید حالت بالندگی و پویایی در پاسخ به نیازها همیشه وجود داشته باشد.
استاد حوزه علمیه افزود: این مهارت گاهی ممکن است در گفت‌وگو با نسل جوان باشد و گاهی ممکن است در یک سخنرانی و تطبیق مطالب روز بر آیات و روایات لازم شود زیرا سخن گفتن با لسان قوم مسئله‌ای کاملا بدیهی و مورد تاکید قرآن کریم است از این رو صرف آشنایی طلبه و دانش‌پژوه با اصطلاحات کافی نیست و دردی دوا نمیکند بلکه باید متناسب با آن در عمل نیز اجرا شود.
مهارت‌افزایی قرآنی
جزایری در پاسخ به این سؤال که آیا این مهارت‌افزایی در زمینه قرآن به صورت پررنگ دیده شده است؟ اظهار کرد: مهارت قرآنی چه در رشته قرائت و تجوید و ... در نظام جدید آموزشی بسیار مورد توجه بوده است که از جمله ایجاد رشته تفسیر قرآن در مجموعه دروس حوزه هرچند حضور در آن اختیاری است ولی به درسی اصلی تبدیل شده است.
وی افزود: آیات قرآن کریم و روایات اشراب بسیار زیاد و قابل توجهی در دروس مختلف مانند آنچه در اصول و صرف و نحو گفتم دارد و در کنار متون مستقیم تفسیری مویدی بر این مسئله است تا یک دانش‌پژوه و طلبه خودش این مسیر را ادامه دهد و در کنار فقه و اصول بتواند در مقاطع بالاتر یا در تفسیر درس بخواند و یا در این زمینه فعالیت داشته باشد.
مدیر دفتر متون درسی مرکز مدیریت حوزه‌های علمیه با بیان اینکه در دوره جدید نظام آموزشی حوزه، این نظام در حال اجراست و واحدهای درسی متناسب با آن نیز تدوین شده است گفت: نقشه راه آینده حوزه در عرصه مهارت‌افزایی روشن و مشخص است اما همت عمومی و زمان‌بندی و برنامه‌ریزی در بدنه عمومی حوزه نیز لازم است و افق نهایی نیز این است که هر طلبه متناسب با پایه خود بتواند کارآمدی لازم را در فضای اجتماعی داشته باشد.
مصادیق کارآمدی برای طلاب سطوح مختلف
وی در پاسخ به این سؤال که مثلا از پایه اول چه توقعی وجود دارد بیان کرد: از طلبه پایه اول توقع این است که در ایام فراغت از تحصیل در مناطق مختلف کشور بتواند مسائلی مانند احکام ابتدایی شرعی و قرآن در حد مقدماتی را برای مردم و به خصوص نسل جوان آموزش دهد.
جزایری ادامه داد: برای پایه‌های بالاتر توقع از یک طلبه این است که بتواند مدیریت مساجد و مراکز فرهنگی را بر عهده بگیرد و خودش این نوع مراکز را با همکاری و همراهی دیگران ایجاد کرده و اداره کند و در واقع نوعی برنامه‌ریزی فرهنگی و دینی برای جذب به خصوص اقشار نوجوان و جوان داشته باشد.
مدیر دفتر متون درسی مرکز مدیریت حوزه‌های علمیه تصریح کرد: حضور فعال در مجامع علمی مختلف و تاثیرگذار در نسل علمی کشور، تاثیرگذاری جدی و عملیاتی در مخاطبان و برنامه‌ریزی برای فعالیت در حیطه مخاطبان غیرایرانی و ایفای نقش فعال در فضای مجازی از دیگر اموری است که با بالارفتن سطح علمی یک طلبه توقع و انتظار می‌رود و کارآمدی و کاربردی کردن و مهارت‌افزایی در حوزه نیز معطوف به این توقعات است. از این رو به خصوص در برنامه‌ریزی آموزشی در سالیان اخیر این مسئله مورد تعقیب و پیگیری است.
جزایری در پاسخ به این سؤال که یکی از مطالبات عمده در کنار تربیت مبلغ و خطیب و امام جماعت مسجد و ... از حوزه تامین نیازهای تحقیقی نظام به خصوص در تدوین بحث اسلامی‌سازی علوم انسانی است آیا آموزش فعلی در حوزه توجهی به این مقوله دارد یا خیر؟ عنوان کرد: طبیعتا سطح سه حوزه باید با نگاه میان‌رشته‌ای شروع شود که در وضع موجود این هدف در مراکز تخصصی قابل تحقق و پیگیری است به همین دلیل شاهد فعالیت بیش از 40 مرکز تخصصی در حوزه در این راستا هستیم.
فعالیت مراکز تخصصی حوزه ایده‌آل نیست
وی افزود: مهمترین هدف مراکز تخصصی تامین مطالعات میان رشته‌ای بوده و هست و هر کدام نیز خدماتی داشته‌اند ولی قطعا ایده‌آل نیست مثلا در عرصه فقه‌های تخصصی کارهای زیادی شده است یا در زمینه قرآن و علوم انسانی در رشته‌های مختلف مانند قرآن و اقتصاد، قرآن و مدیریت، قرآن و تربیت و ... به خصوص در جامعه المصطفی(ص) کارهای خوبی صورت گرفته ولی هنوز در ابتدای راه هستیم و فعالیت‌ها نیز بیشتر پراکنده است از این رو نیازمند جهش گسترده در این عرصه هستیم.
وی تاکید کرد: قرآن و فقه امامیه حرف زیادی برای گفتن دارند ولی تبدیل این سخن به گفتمان علمی و منقح‌سازی آن در قالب نظریه و کاربردی ساختن آن کاری دشوار و زمان‌بر است البته همان طور که گفتم در جامعه المصطفی(ص) تلاش‌های بسیار روشن و شفاف و تحول سازی انجام شده است.
عضو هیئت علمی جامعه المصطفی(ص) افزود: الان تا جایی که بنده اطلاع دارم بیش از ده رشته میان رشته‌ای قرآن و علوم انسانی در جامعه المصطفی(ص) و در مدرسه عالی قرآن و حدیث مجتمع امام خمینی ایجاد شده و در مقاطع بالا دانش‌پژوه می‌پذیرد و هدف عمده آن نیز تحقق همین مسئله اسلامی‌سازی علوم انسانی و گفتمان‌سازی برای این مسئله در بدنه حوزه علمیه است.
نقش فضلای متخصص در اسلامی‌سازی
وی در پاسخ به این سؤال که عمده موانع روند کند اسلامی‌سازی علوم انسانی چیست؟ تصریح کرد: این مسئله نیازمند اهتمام بیشتری به خصوص از سوی استادان و فضلای حوزه علمیه است زیرا مدیران حوزه منعی بر سر راه این مسئله نیستند و مشوق هم بوده و هستند و برنامه‌ریزی آموزشی در سطوح بالاتر نیز در این مسیر است ولی فضلا و بزرگان و متخصصان میان‌رشته‌ای باید با نظم و ساماندهی بیشتری این کار را دنبال کنند. الان تعداد زیادی درس در سطوح بالا برگزار می‌شود که اگر فضلای متخصص این بحث را محور کار قرار دهند می‌توانیم شاهد تحولات وسیعی در این عرصه باشیم البته معاونت آموزش و پژوهش حوزه نیز هر کدام سهم خود را دارند اما عمده کار ایجاد عزم عمومی در درون فضلای حوزه است.
جزایری در پاسخ به این سؤال که به فرض حضور فضلای متخصص آیا ساختار آموزشی مانند کتب میان رشته‌ای به اندازه کافی برای این کار فراهم و آماده است؟ عنوان کرد: محدودیت در محتوا و منابع آموزشی به خصوص با نگاه قرآن و فقه محور داریم و باید منابع بیشتری تولید شود و ظرفیت این جهش نیز وجود دارد.
تدوین متون آموزشی میان‌رشته‌ای 4 تا 5 سال آینده
وی در پاسخ به این سؤال که تا چه زمانی این منابع تهیه و در بنده حوزه تدریس خواهد شد تاکید کرد: مطالعات سطح بالا برای این کار انجام شده است ولی چون کار نباید شتابزده باشد و از اتقان و پختگی لازم برخوردار شود 4 تا 5 سال زمان می‌برد تا کار قابل قبولی ارایه شود البته همان‌طور که گفتم فضلای متخصص نقش مهمی در این مسئله دارند و باید با اهتمام بیشتر وارد این موضوع شوند.
