صاحب تفسیر تسنیم:
بردن آبروی افراد، جامعه را ناامن می‌کند
گروه حوزه‌های علمیه: صاحب تفسیر تسنیم با تاکید بر اینکه غیبت و سوء ظن عامل ناآرامی جامعه است، گفت: اگر کسی با هدف بردن آبروی دیگران از نقاط ضعف آنان، پرونده‌سازی کند، در زبان روایات همانند عقربی است که نیش می‌زند.
به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن (ایکنا) آیت‌الله‌العظمی عبدالله جوادی آملی، امروز 12 آبان ماه در ادامه تفسیر سور مبارکه حجرات گفت: قرآن کریم جامعه مرده را احیاء و زنده می‌کند، از این رو قرآن، کافر را مرده و مومن را زنده می‌داند و فرموده است که عذاب الهی نسبت به کفار رواست و کافر را در برابر زنده معرفی کرده است یعنی مومن زنده و کافر مرده است.
وی اظهار کرد: وقتی جامعه زنده شد انسان زنده یا سالم است یا مریض، قرآن بیماری و سلامت را ذکر کرد و فرمود که ما قرآن را شفابخش آفریدیم؛ گوشه‌ای از امراض اجتماعی را در سوره احزاب بیان کرد و از جمله آن نگاه مردی به نامحرم است که از آن به عنوان بیماری یاد و درمان آن را هم بیان کرده است؛ یعنی مجموعه بیان مرض و درمان، شفابخشی قرآن است.
این مفسر تصریح کرد: جامعه جاهل نیز مریض است و با عقلانیت درمان می یابد و برای تربیت عقلانی دستور داد که اسماء خوب برای فرزندان انتخاب و آنان را درست تربیت کنید و اگر چنین افرادی تربیت شوند دیگر از نه لمز، نبز و نه همزه و تمسخر در جامعه خبری نخواهد بود.
این استاد حوزه با اشاره به آیه «يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا اجْتَنِبُوا كَثِيرًا مِنَ الظَّنِّ إِنَّ بَعْضَ الظَّنِّ إِثْمٌ وَلَا تَجَسَّسُوا وَلَا يَغْتَبْ بَعْضُكُمْ بَعْضًا أَيُحِبُّ أَحَدُكُمْ أَنْ يَأْكُلَ لَحْمَ أَخِيهِ مَيْتًا فَكَرِهْتُمُوهُ وَاتَّقُوا اللَّهَ إِنَّ اللَّهَ تَوَّابٌ رَحِيمٌ» 12 حجرات، افزود: اصل ظن، مبادی اختیاری ندارد؛ البته اگر این ظن، حسن ظن بود مورد ترغیب شریعت است ولی اگر سوء ظن بود چون مبادی اختیاری ندارد گناه نیست مگر اینکه آن را دنبال و ترغیب کنیم؛ بنابراین دستور به اجتناب از آن داده شده است و مراد از اجتناب نیز این است که گناه در یکطرف و فرد در طرف دیگری باشد.
وی ادامه داد: فرمود گمان بد، جست و جو ندارد و اگر جست و جو کردید تا به یقین برسید اگر نقل کنید غیبت خواهد شد؛ اینها را نهی کرد تا جامعه آرام شود.
آیت‌الله جوادی آملی عنوان کرد: اصل پیروی ظن، تحقیق و جست و جو و ترتیب عملی بر آن را نهی کرد که مرحله سوم، غیبت و منهی است تا جامعه آرام و مطمئن شود.
این مفسر قرآن با بیان اینکه قرآن در آیات متعدد فرمود ایمان با ظلم سازگار نیست؛ یعنی ایمان با القاب زشت دادن و دیگران را به فسق متهم کردند سازگار نیست به تعبیر «ولا تلمزوا انفسکم» اشاره کرد و گفت: اینکه فرمود شما یک حقیقت هستید ارزش اجتماعی است نه شبیه آیه مباهله که امام علی(ع)، نفس نبوت باشد و این دو مقوله با هم تفاوت دارد.
وی با اشاره به واژه «انفسنا» در قرآن افزود: در آیه 128 توبه آمده است که رسول الله از متن و از نفس شماست یعنی عرب است و بیگانه نیست و خیر شما را می خواهد البته این انفسکم نظیر نفس در مباهله نیست؛ امام رضا(ع) در پاسخ مامون که دلیل بر فضیلت امام خواسته بود فرمود دلیل فضل علی(ع)، انفسنا در آیه مباهله است.
وی اظهار کرد: براساس آیات سوره حجرات غیبت علاوه بر سوخت و سوز جهنم به منزله خوردن گوشت برادر مرده است، اینکه فرمود مومنون برادر هم هستند، اگر با غیبت آبروی کسی را ببرند یعنی دارد گوشت برادر مرده خود را می‌خورد.
وی با بیان اینکه برخی تصور می‌کنند این بیانات قرآن، مثال است تصریح کرد: اگر ما عالم مثال چه در برزخ منفصل و یا متصل را بپذیریم، خیلی از مسایل حل می شود و متوجه می شویم اینها تمثیل نیست بلکه حقیقتی است که الان درک نمی کنیم. اگر کسی چشم برزخی داشته باشد این مسایل را می‌بیند؛ اگر کسی اهل رویا باشد راه خوبی برای ارتباط با برزخ است.
آیت‌الله جوادی آملی ادامه داد: قبر یعنی برزخ، یعنی همین که انسان مرد وارد برزخ شده است ولی احکام ظاهری مربوط به همین جسم مادی و قبر و کفن و ... است. همچنین وقتی می‌فرماید هیزم جهنم، خود مردم بدکار و کفار و رهبران آنان هستند از باب تمثیل نیست زیرا آتش جهنم را با دنیا نباید مقایسه کرد، زیرا درخت جهنم با آتش رشد می‌کند.
وی افزود: در روایت است که اگر کسی با دیگری رقابت در پیداکردن نقاط ضعف فرد برای بردن آبروی او داشته باشد عقرب صفت است، به همین دلیل به ما گفته‌اند راز مردم را حفظ کنید، البته وقتی می‌خواهیم کاری به فردی بدهیم و می‌دانیم فاسق است نباید کار به او بدهیم اما نباید آبروی او را ببریم.
این مفسر قرآن همچنین با اشاره به اهمیت نماز و زکات در اسلام عنوان کرد: قرآن آثار و برکات نماز را ذکر کرده و بعد ایتاء زکات را تاکید فرموده است، در مورد نماز هم در روایت آمده انسان با تقوا اگر بخواهد به خدا نزدیک شود بهترین کار برای این امر، نماز است، همین تعبیر در بیانات امام علی در مورد زکات نیز آمده است.
وی اظهار کرد: وقتی جامعه زنده شد انسان زنده یا سالم است یا مریض، قرآن بیماری و سلامت را ذکر کرد و فرمود که ما قرآن را شفابخش آفریدیم؛ گوشه‌ای از امراض اجتماعی را در سوره احزاب بیان کرد و از جمله آن نگاه مردی به نامحرم است که از آن به عنوان بیماری یاد و درمان آن را هم بیان کرده است؛ یعنی مجموعه بیان مرض و درمان، شفابخشی قرآن است.
این مفسر تصریح کرد: جامعه جاهل نیز مریض است و با عقلانیت درمان می یابد و برای تربیت عقلانی دستور داد که اسماء خوب برای فرزندان انتخاب و آنان را درست تربیت کنید و اگر چنین افرادی تربیت شوند دیگر از نه لمز، نبز و نه همزه و تمسخر در جامعه خبری نخواهد بود.
این استاد حوزه با اشاره به آیه «يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا اجْتَنِبُوا كَثِيرًا مِنَ الظَّنِّ إِنَّ بَعْضَ الظَّنِّ إِثْمٌ وَلَا تَجَسَّسُوا وَلَا يَغْتَبْ بَعْضُكُمْ بَعْضًا أَيُحِبُّ أَحَدُكُمْ أَنْ يَأْكُلَ لَحْمَ أَخِيهِ مَيْتًا فَكَرِهْتُمُوهُ وَاتَّقُوا اللَّهَ إِنَّ اللَّهَ تَوَّابٌ رَحِيمٌ» 12 حجرات، افزود: اصل ظن، مبادی اختیاری ندارد؛ البته اگر این ظن، حسن ظن بود مورد ترغیب شریعت است ولی اگر سوء ظن بود چون مبادی اختیاری ندارد گناه نیست مگر اینکه آن را دنبال و ترغیب کنیم؛ بنابراین دستور به اجتناب از آن داده شده است و مراد از اجتناب نیز این است که گناه در یکطرف و فرد در طرف دیگری باشد.
وی ادامه داد: فرمود گمان بد، جست و جو ندارد و اگر جست و جو کردید تا به یقین برسید اگر نقل کنید غیبت خواهد شد؛ اینها را نهی کرد تا جامعه آرام شود.
آیت‌الله جوادی آملی عنوان کرد: اصل پیروی ظن، تحقیق و جست و جو و ترتیب عملی بر آن را نهی کرد که مرحله سوم، غیبت و منهی است تا جامعه آرام و مطمئن شود.
این مفسر قرآن با بیان اینکه قرآن در آیات متعدد فرمود ایمان با ظلم سازگار نیست؛ یعنی ایمان با القاب زشت دادن و دیگران را به فسق متهم کردند سازگار نیست به تعبیر «ولا تلمزوا انفسکم» اشاره کرد و گفت: اینکه فرمود شما یک حقیقت هستید ارزش اجتماعی است نه شبیه آیه مباهله که امام علی(ع)، نفس نبوت باشد و این دو مقوله با هم تفاوت دارد.
وی با اشاره به واژه «انفسنا» در قرآن افزود: در آیه 128 توبه آمده است که رسول الله از متن و از نفس شماست یعنی عرب است و بیگانه نیست و خیر شما را می خواهد البته این انفسکم نظیر نفس در مباهله نیست؛ امام رضا(ع) در پاسخ مامون که دلیل بر فضیلت امام خواسته بود فرمود دلیل فضل علی(ع)، انفسنا در آیه مباهله است.
وی اظهار کرد: براساس آیات سوره حجرات غیبت علاوه بر سوخت و سوز جهنم به منزله خوردن گوشت برادر مرده است، اینکه فرمود مومنون برادر هم هستند، اگر با غیبت آبروی کسی را ببرند یعنی دارد گوشت برادر مرده خود را می‌خورد.
وی با بیان اینکه برخی تصور می‌کنند این بیانات قرآن، مثال است تصریح کرد: اگر ما عالم مثال چه در برزخ منفصل و یا متصل را بپذیریم، خیلی از مسایل حل می شود و متوجه می شویم اینها تمثیل نیست بلکه حقیقتی است که الان درک نمی کنیم. اگر کسی چشم برزخی داشته باشد این مسایل را می‌بیند؛ اگر کسی اهل رویا باشد راه خوبی برای ارتباط با برزخ است.
آیت‌الله جوادی آملی ادامه داد: قبر یعنی برزخ، یعنی همین که انسان مرد وارد برزخ شده است ولی احکام ظاهری مربوط به همین جسم مادی و قبر و کفن و ... است. همچنین وقتی می‌فرماید هیزم جهنم، خود مردم بدکار و کفار و رهبران آنان هستند از باب تمثیل نیست زیرا آتش جهنم را با دنیا نباید مقایسه کرد، زیرا درخت جهنم با آتش رشد می‌کند.
وی افزود: در روایت است که اگر کسی با دیگری رقابت در پیداکردن نقاط ضعف فرد برای بردن آبروی او داشته باشد عقرب صفت است، به همین دلیل به ما گفته‌اند راز مردم را حفظ کنید، البته وقتی می‌خواهیم کاری به فردی بدهیم و می‌دانیم فاسق است نباید کار به او بدهیم اما نباید آبروی او را ببریم.
این مفسر قرآن همچنین با اشاره به اهمیت نماز و زکات در اسلام عنوان کرد: قرآن آثار و برکات نماز را ذکر کرده و بعد ایتاء زکات را تاکید فرموده است، در مورد نماز هم در روایت آمده انسان با تقوا اگر بخواهد به خدا نزدیک شود بهترین کار برای این امر، نماز است، همین تعبیر در بیانات امام علی در مورد زکات نیز آمده است.
