رئیس موسسه تمهید تشریح کرد:
نگاه متفاوت به ترویج پوشش اسلامی با تکیه بر تفسیر تنزیلی
گروه حوزه‌های علمیه: عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی و رئیس موسسه تمهید گفت: معتقدم با این روش و سبک تفسیر می‌توان کشفی فراتر از فهم‌های امروزی از قرآن برای نظام جامع تحول داشت و زنجیره تحول را رقم بزنیم.
به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) حجت‌الاسلام والمسلمین عبدالکریم بهجت‌پور، دیشب 20 اذرماه در نشست علمی «کارکرد سبک تفسیر تنزیلی در مدیریت الگوی پیشرفت» در قم، با بیان اینکه اگر بناست کاری برای پیشرفت در کشور صورت گیرد باید از مسیر قرآن و اهل‌بیت(ع) بگذرد با اشاره به فرایند و ساز و کار تفسیر پیشرفت‌نگر گفت: اگر ما به دنبال نظام جامع تحول هستیم باید کل قرآن با این نگاه تفسیر ترتیبی تنزیلی دیده شود یعنی قرآن را از ابتدا شروع و با پیامبر از غار حراء پایین بیایم و گام به گام آیات و سور را تحلیل و ببینیم که گام‌های ایشان در تحول چگونه بوده است تا به نقطه پایان تحول در مدینه برسیم.
وی ادامه داد: معتقدم در حوزه تفسیر و قرآن کاری که شده این بوده است که سوره‌ها را از بزرگ به کوچک ردیف کرده‌ایم و هر قدر هم فهمیدیم آن را خوب می‌دانیم لذا ابتدا تلاش من در این سبک تفسیر این بود تا عناصر به درستی به شکلی که نازل شده چینش شود و از دانش‌های مختلف هم باید کمک بگیریم گام بعدی نیز در عناصر تحولی و فرهنگی است و اینکه چگونه هر عنصر باید وارد دستگاه گفتمانی ما و ارزشگذاری و تثبیت و مراقبت شود؟ معتقدم اگر به تفسیر تنزیلی بپردازیم به سرعت می‌توانیم خود را برای رسیدن به قله توسعه آماده کنیم.
بهجت‌پور بیان کرد: من تاکید زیادی بر کل‌نگری در این سبک دارم زیرا تا قرآن را منسجم نبینیم تفسیر تحولی و رو به پیشرفت امکان ندارد لذا اول مسئله، بحث انسجام است و باید این انسجام و ساز و کار در تفسیر قرآن معین شود؛ همچنین باید غرض سوره‌ها را بفهمیم و هدف و مضامین و محتوا را سازوار کنار هم بگذاریم و ارتباط میان سوره‌ها را به خوبی برقرار کنیم تا بدانیم که سوره‌ها محتوای بهم پیوسته حکیمانه است همچنین مسئله دیگری که به آن توجه دارم این است که تحول، خط طولی کاملا مکانیکی نیست؛ معتقدم قرآن میان سه ضلع موافقان، مخالفان و پیامبر به عنوان راهبر تحول حرکت کرده و همیشه بین این سه در موضوعات تحول سخن گفته و مفسر وقتی می‌خواهد وارد تفسیر ترتیبی شود کاملا باید با ذهن وقاد و دقیق این رفت و آمدها را رصد کند تا بفهمد میان این گام و چالش‌ها چه نسبتی وجود دارد تا در نتایج، بومی‌سازی شود پس در این تفسیر یکی از دغدغه‌ها آماده‌سازی و مواجهه میان سه جریان است.
رئیس موسسه تمهید عنوان کرد: معتقدم تفسیر آیه‌ای حتما معنادار است اما همه ظرفیت محتوایی قرآن نیست و مفسر نباید در خرده پیام‌ها محو شود که از پیام‌های کلی غافل شود لذا باید هوشمندانه آن را تفسیر کند اگر می‌خواهد به خوبی تحول را رصد کند. مسئله دیگر این است که وقتی تفسیر آیه را انجام می‌دهیم مفسر باید در کنار توجه به مفردات و پیام‌های عام بتواند به نظم درونی میان بخش ها توجه کند؛ به ظرفیت فرهنگی معاصر این آیه از طریق قرائن داخلی و ... توجه کند همچنین مفسر حتما باید در نقطه اول به کشف متعلقات آیات بپردازد در حالی که در بسیاری از تفاسیر چیزی که دیده می‌شود این است که متعلقات را مجمل رها کرده‌اند همچنین در گام بعدی باید به سرعت این مسئله را روزآمد کنیم و مفسر باید از تجارب جری و تطبیقی روایات به مسایل امروز دست یابد و خط‌هایی برای آسان‌سازی تطبیق توضیح دهد.
بهجت‌پور عنوان کرد: قرآن در خرده مطلب، میانه مطلب و در کلان مطالب همیشه روش داشته و معتقدم با این روش و سبک تفسیر می‌توان کشفی فراتر از فهم‌های امروزی از قرآن برای نظام جامع تحول داشت و زنجیره تحول را رقم بزنیم.
نگاه قرآن به ترویج پوشش اسلامی
نویسنده تفسیر همگام با وحی با اشاره به تفسیر موضوعی تنزیلی اظهار کرد: به عنوان مثال یک آیه در مورد پوشش اسلامی وارد شده که آن هم در سوره 90 قرآن (براساس سبک تنزیل) است که قرارگرفتن در این سوره خودش مفهوم دارد. همچنین وقتی به قرائن نزول سوره توجه کنیم، می‌بینیم که این آیه، آیه 59 این سوره است و در مکه نازل شده لذا اگر سیر نزول دیده شود این تقدم و تاخیر به خوبی می‌تواند رصد شود، بنابراین در فهم قرآن نباید صرفا به آیات به عنوان لفظ توجه کنیم بلکه باید به مسایل پیرامونی نیز توجه داشته باشیم.
بهجت‌پور گفت: قرآن می‌فرماید «يَا أَيُّهَا النَّبِيُّ قُلْ لِأَزْوَاجِكَ وَبَنَاتِكَ وَنِسَاءِ الْمُؤْمِنِينَ يُدْنِينَ عَلَيْهِنَّ مِنْ جَلَابِيبِهِنَّ ذَلِكَ أَدْنَى أَنْ يُعْرَفْنَ فَلَا يُؤْذَيْنَ وَكَانَ اللَّهُ غَفُورًا رَحِيمًا»(59 احزاب)؛ این آیه هیچ تقاضایی از یک یهودی و زرتشتی ندارد که تو پوشیده باش؛ این آیه می‌گوید که پوشش برای زنان مومن است تا وقتی با آن شناخته شوند، مورد آزار نباشند، بنابراین می‌فهمیم جایگاه پوشش مثلا بعد از جایگاه نماز نیست که بگوییم هر زنی در این کشور باید پوشیده بیرون بیاید و مسئله پوشش که شخصیت ایمانی است به عاملی برای حفظ عفت عمومی تبدیل شود؛ این خطاهایی است که در کشور در حال انجام شدن است، در حالی که باید کمترین هزینه برای پوشش صورت بگیرد، زیرا قرآن یک آیه در این مسئله فرموده است، بنابراین معتقدم اگر زمینه‌ها فراهم شود یک تلنگر و تذکر در بحث پوشش کافی خواهد بود، ولی مشکلات به علت نبود زمینه‌هاست.
این قرآن‌پژوه با اشاره به ظرفیت مهندسی معکوس آیات نازل شده افزود: مهندسی معکوس این است که قرائن پیرامون آیه می‌گوید این آیه متکی به ظرفیتی است که قرینه این ظرفیت باید در دل آیه باشد و از این ظرفیت می‌توان در مقاوم سازی مومنان برای پرهیز از امور ناهنجار و ترغیب به هنجارها یا بررسی کیفیت هنجارسازی و مقاوم‌سازی فرزندان در مقابل آسیب‌های جامعه بهره برد.
گزارش از علی فرج‌زاده
گزارش از علی فرج‌زاده
