بازتعریف سیاست تلویزیون در پارادایم رمضان/ افول موج‌آفرینی فرهنگی
گروه هنر: رئیس فرهنگسرای معرفت گفت: سبک زندگی مد نظر تشیع، آداب و رسوم خاص خود را دارد که متاسفانه نمود آن را در تولیدات ماه رمضان سیما کم رنگ می‌بینیم.
محمدصادق دهنادی، رئیس فرهنگسرای معرفت در گفت‌وگو با خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) درباره الزامات سریال‌های مناسبتی ماه رمضان اظهار کرد: ما در تشیع آداب و سبک زندگی مشخص در خصوص ماه مبارک رمضان داریم. فکر می‌کنیم که کلیت برنامه اسلام به ویژه مکتب تشیع، درباره کارهایی است که یک مسلمان در ماه مبارک رمضان باید انجام بدهد و آن کارها نیز با دیگر ایام متفاوت است، اما به دلایل مختلف در سرزمین‌های عربی و شرق آسیا، این مسئله به اندازه کافی مورد توجه قرار نمی‌گیرد.
هم‌سان‌سازی ماه رمضان با شب‌های کریسمس
وی با بیان اینکه شب‌های ماه مبارک رمضان از نظر فرهنگ تشیع شب‌های تمرکز، تأمل و عبادت است، اظهار کرد: در سرزمین‌های دیگر به دلایلی ماه رمضان از نظر سبک زندگی با جشن‌های کریسمس هم‌سان‌سازی شده، بنابراین آدم‌ها روزها روزه می‌گیرند و شب بعد از نماز تا نیمه‌های شب در مجامع مختلف و جلوی رسانه‌ها وقت را به‌سرگرمی و ... می‌گذرانند.
این پژوهشگر مدیریت رسانه ادامه داد: در کشور ما نیز
سال‌هاست این رویه در جلوه‌های مختلف بازتجربه شده است؛ قبل از اینکه به
موضوع تحلیل محتوایی سریال‌های تلویزیون به عنوان تماشایی‌ترین بخشی برنامه‌های
رسانه‌ای ماه رمضان بپردازیم باید از منظر مدیریت رسانه به این سوال پاسخ بدهیم که
استفاده از رسانه در پارادایم بزرگ ماه مبارک رمضان جایش کجا است و سپس درباره این
مسئله صحبت کنیم که بر اساس این دکترین بزرگ حالا سریال ما اولاً تا چه اندازه موثر
بوده و آیا اساساً درست است که از لحظه افطار تا پاسی از شب شاهد پخش سریال باشیم
یا نه؟
بازتعریف کلیت سیاست
تلویزیون در پارادایم رمضانی فرهنگ اسلامی
نویسنده کتاب «یادگاران روزهای سخت» ادامه داد: در سال‌های گذشته، خارج از بحث محتوایی همواره به این مسئله از لحاظ مدیریتی اعتراض وجود داشته است، به هر صورت وقت مخاطب محدود است و تلویزیون در نظام اسلامی نباید روبروی سبک زندگی اسلامی قرار گیرد. شما در تلویزیون گاهی می‌بینید بعد از پخش اذان گوینده این جمله را تکرار می‌کند که طاعات و عبادات شما قبول باشد بدون اینکه از خود بپرسد اساساً چه فرصتی برای این طاعات و عبادات که گفتی بوده که حالا قبول باشد یا نباشد!
دهنادی متذکر شد: مسئله سریال‌سازی آن‌هم به نحو انبوه در ماه مبارک
رمضان هم در این کالبد قابل بررسی است. به نظرم می‌رسد قبل از اینکه محتوای سریال‌ها
را بررسی کنیم و یا درباره کیفیت نامشخص برخی از آنها اظهارنظر نماییم کلیت سیاست
تلویزیون در پارادایم رمضانی فرهنگ اسلامی باید مشخص شود. امسال سازمان رسانه ملی
به دلیل مشکلات بودجه‌ای با یک کوله‌بار آرشیویی از ساخته‌هایی که بجز ماه رمضان
هر موقعی دیگر می‌شد، پخش شود به استقبال ماه مبارک آمد و بسیار کم‌رمق ظاهر شد، اما
در سال‌های دیگر این سیاست نامتناسب رسانه ملی با سبک زندگی اسلامی قابل بحث و بررسی
است.
افول موج‌آفرینی تلویزیون
رئیس فرهنگسرای معرفت با بیان اینکه در ماه مبارک رمضان زمینه‌های مناسبی برای رشد اخلاق و توسعه رفتارهای دینی وجود دارد، گفت: این توسعه توسط رسانه تشدید می‌شود. به خاطر داریم سال‌های دور همین تلویزیون در زمان پخش سریالی مثل «خانه سبز» و «همسران» چه توانایی‌هایی برای موج‌آفرینی در کارهای خیر داشت یا مثلاً جشن رمضان شبکه 5 در سال‌های ابتدایش، یک جریان اجتماعی محسوب می‌شد. این را می‌توان تلویزیون زنده نامید، نه ضرورتاً تلویزیونی که به مناسبت رمضان چند «تاک‌شو» با حاشیه‌های نه‌چندان مطلوب مثل همین تاک‌شوی امسال ماه رمضان که آقای نیما کرمی (باغ رمضان) اجرا می‌کرد، داشته باشد.
وی یادآور شد: تلویزیون اساساً یک جریان مهم فرهنگی و اجتماعی است که در صورت تعاملی بودن، می‌توان آن کنش‌های موثر را تجدید تجربه کند، اما از آن زمانی که سریال‌های ماه به‌جای تمرکز روی این مسائل به سمت تصویر فرشته، پری و شیطان، برزخ و این نوع ژانرهای مرتبط با «علیرضا برازش» رفتند انگار فراموش کرده‌اند که کار ویژه تلویزیون درس آشنایی با موجودات ماورائی نیست. یا زمانی که برای ارائه طنزهای سبک که فقط کاراکترهای آن برای خالی نبوده عریضه، روزه هستند، سال به سال رمضان از رمضان تهی‌تر شد و اگر استثناهایی مثل سریال «صاحبدلان» که یک سریالی قرآنی بود را در نظر نگیریم، کلیت حرکت تلویزیون به این سمت موفق نبوده است.
آوردن جامعه روزه‌دار روی ریل تقوا
دهنادی افزود: بنابراین وقتی در کشور به خاطر ماه رمضان حتی جرم و تصادف رانندگی کم می‌شود و این نشان می‌دهد که ضمیر جامعه آماده بهره‌برداری فرهنگی است، تلویزیون ما با نشان دادن سریالی مثل «پایتخت» که ذاتاً یک سریال نوروزی است و پیام اصلی آن‌هم مبارزه با زمین‌خواری و پول‌خواریست، کل فرصت به وجود آمده را هم برای سریال خوب و هم برای جامعه از بین می‌برد.
دهنادی در انتهای سخنانش تاکید کرد: با توجه به توضیح فوق، این اشتباه نشود که وقتی ما درباره برنامه‌سازی در ماه رمضان صحبت می‌کنیم، حتما می‌گوییم سریال باید روحانی داشته باشد؛ ما دنبال جریانی هستیم که رسانه بتواند جامعه روزه‌دار را روی ریل تقوا و خویشتن‌داری به عنوان اهداف اصلی ماه رمضان قرار دهد.
